Το ευρωπαϊκό σχέδιο COMPOSE συγκεντρώνει διεπιστημονική εμπειρογνωμοσύνη και αποδεδειγμένες βέλτιστες πρακτικές για να υποστηρίξει τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων σε μικρές και μεσαίες πόλεις καθώς αντιμετωπίζουν την κλιματική κρίση και τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Στα 700 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, τα Ανώγεια είναι ένα από τα ψηλότερα κατοικημένα χωριά της Κρήτης.
Οι παγωμένες θερμοκρασίες δεν είναι ασυνήθιστες. Η θέρμανση είναι απαραίτητη για τους 2.000 κατοίκους, πολλοί από τους οποίους βασίζονται στον τουρισμό και την κτηνοτροφία για να βιοποριστούν.
Μόλις πριν από μια δεκαετία, τα περισσότερα σπίτια χρησιμοποιούσαν ακόμα παραδοσιακά τζάκια. Αυτά έφερναν καπνό στους εσωτερικούς χώρους, μόλυναν τον αέρα και συνέβαλαν στην αποψίλωση των δασών στα γύρω βουνά.
Αντιμετωπίζοντας τις αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες, τις περιβαλλοντικές ανησυχίες και τις συνεχιζόμενες επιπτώσεις της ελληνικής οικονομικής κρίσης, ο δήμος άρχισε να αναζητά βιώσιμες, οικονομικά αποδοτικές εναλλακτικές λύσεις.
«Ως δημοτική αρχή, πιστεύουμε ότι είναι καθήκον μας να προστατεύσουμε τόσο το περιβάλλον όσο και την ατμόσφαιρα μέσα στο χωριό. Ως εκ τούτου, ενθαρρύναμε τους πολίτες να αντικαταστήσουν τα παραδοσιακά τζάκια με ενεργειακά αποδοτικά μοντέλα και άλλες εναλλακτικές λύσεις, οι οποίες βοηθούν στην εξοικονόμηση πόρων και στη βελτίωση της ποιότητας της περιβαλλοντικής θέρμανσης» λέει ο δήμαρχος Ανωγείων, Σωκράτης Κεφαλογιάννης.
Τα Ανώγεια συμμετέχουν στο COMPOSE, μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία που διήρκεσε από το 2016 έως το 2019 και υποστήριξε έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε 11 περιοχές της Μεσογείου.
Το πρόγραμμα επικεντρώθηκε στην υποστήριξη μικρών και μεσαίων δήμων ώστε να ξεπεράσουν βασικά εμπόδια, όπως το περιορισμένο προσωπικό, οι ελλείψεις χρηματοδότησης και η έλλειψη τεχνικής εμπειρογνωμοσύνης που απαιτείται για την ανάπτυξη και εφαρμογή σχεδίων βιώσιμης ενέργειας.
Η πρωτοβουλία χρηματοδοτήθηκε κυρίως μέσω της ευρωπαϊκής πολιτικής συνοχής, η οποία κάλυπτε σχεδόν το 75% του προϋπολογισμού της των 2,5 εκατομμυρίων ευρώ.
Κύριος στόχος της ήταν η ενίσχυση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η μείωση των εκπομπών CO2 στη Μεσόγειο, μια περιοχή που θερμαίνεται 20% ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
«Αυτό ήταν στην πραγματικότητα το σημείο εκκίνησης για την ομάδα COMPOSE: Πώς να βοηθήσει τους μικρούς και μεσαίους δήμους που έχουν περιορισμένους πόρους και όχι αρκετό προσωπικό και περιορισμένη τεχνογνωσία, να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και να οικοδομήσουν ανθεκτικότητα και βιώσιμο σχεδιασμό ενεργειακής απόδοσης» λέει στο euronews η Σταυρούλα Τουρνάκη, Ανώτερη Εμπειρογνώμονας στο Πολυτεχνείο Κρήτης.
Η παράκτια πόλη του Ρεθύμνου συνεργάστηκε επίσης με την COMPOSE για την αντιμετώπιση των προκλήσεων βιωσιμότητας που προκαλούνται από την ταχεία αστική ανάπτυξη.
Η πόλη εισήγαγε ένα σύστημα συλλογής χρησιμοποιημένου μαγειρικού ελαίου που μετατρέπει αυτά τα απόβλητα σε βιοκαύσιμο. Εγκατέστησε επίσης ηλιακούς συλλέκτες για την τροφοδοσία του δημαρχείου και σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων.
«Πιστεύω ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι συλλογική ευθύνη. Κανείς δεν πρέπει να υποθέτει ότι κάποιος άλλος θα κάνει τη δουλειά», δήλωσε στο Euronews ο δήμαρχος της πόλης, Γιώργος Μαρινάκης.
Σήμερα, η κληρονομιά του έργου COMPOSE συνεχίζεται μέσω της εργαλειοθήκης COMPOSE, μιας διαδικτυακής πλατφόρμας που συντηρείται από τη Σταυρούλα και τους φοιτητές της στο Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Λειτουργώντας τόσο ως αποθετήριο δεδομένων όσο και ως πρακτικός οδηγός, η εργαλειοθήκη προσφέρει στους δήμους και τα ενδιαφερόμενα μέρη μια απλή, βήμα προς βήμα προσέγγιση για την προσαρμογή των στρατηγικών μετριασμού της κλιματικής αλλαγής στις τοπικές πραγματικότητες.