Οι συνομιλίες αποσκοπούν στον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν με αντάλλαγμα την άρση ορισμένων από τις συντριπτικές οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Για «κάποια πρόοδο» που όμως δεν είναι «πειστική» στον πέμπτο γύρο των διαπραγματεύσεων ΗΠΑ-Ιράν σχετικά με το ταχέως εξελισσόμενο πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης έκανε λόγο ο διαμεσολαβητής του Ομάν Μπαντρ αλ-Μπουσάιντι, αφήνοντας να εννοηθεί ότι οι διαβουλεύσεις θα συνεχιστούν.
Εμπόδιο στην πρόοδο θεωρούνται οι απαιτήσεις της Ουάσινγκτον από το Ιράν να σταματήσει εντελώς τον εμπλουτισμό ουρανίου. Η Τεχεράνη έχει χαρακτηρίσει το αίτημα ως «κόκκινη γραμμή» και επιμένει ότι το πυρηνικό της πρόγραμμα πρέπει να συνεχιστεί.
«Ο πέμπτος γύρος των συνομιλιών Ιράν-ΗΠΑ ολοκληρώθηκε σήμερα στη Ρώμη με κάποια αλλά όχι πειστική πρόοδο», έγραψε ο αλ-Μπουσάιντι στο Χ.
«Ελπίζουμε να ξεκαθαρίσουμε τα εναπομείναντα ζητήματα τις επόμενες ημέρες, ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε προς τον κοινό στόχο της επίτευξης μιας βιώσιμης και έντιμης συμφωνίας».
Ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Αμπάς Αραγκτσί δήλωσε στην ιρανική κρατική τηλεόραση μετά τις συνομιλίες ότι ο Αλ-Μπουσάιντι παρουσίασε ιδέες που θα μεταφερθούν στις πρωτεύουσες των δύο χωρών «χωρίς να δημιουργηθούν δεσμεύσεις για καμία από τις δύο πλευρές».
«Αυτές οι διαπραγματεύσεις είναι πολύ περίπλοκες για να επιλυθούν σε δύο ή τρεις μόνο συναντήσεις», είπε. «Είμαι αισιόδοξος ότι στους επόμενους έναν ή δύο γύρους - ιδιαίτερα δεδομένης της καλύτερης κατανόησης των θέσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας - μπορούμε να καταλήξουμε σε λύσεις που θα επιτρέψουν την πρόοδο των συνομιλιών».
Οι ΗΠΑ εκπροσωπήθηκαν και πάλι από τον απεσταλμένο για τη Μέση Ανατολή Στιβ Ουίτκοφ και τον Μάικλ Άντον, διευθυντή σχεδιασμού πολιτικής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Δεν υπήρξαν δηλώσεις από πλευράς τους, αλλά η ιρανική πλευρά δήλωσε ότι ο Ουίτκοφ αποχώρησε νωρίς από τις διαπραγματεύσεις που έγιναν στην πρεσβεία του Ομάν.
Βασικό σημείο εμπλοκής ο εμπλουτισμός ουρανίου
Οι συνομιλίες επιδιώκουν να περιορίσουν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν με αντάλλαγμα την άρση ορισμένων από τις συντριπτικές οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ.
Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει επανειλημμένα απειλήσει μέχρι και να εξαπολύσει αεροπορικές επιδρομές με στόχο τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία.
Οι Ιρανοί αξιωματούχοι προειδοποιούν εν τω μεταξύ όλο και περισσότερο ότι θα μπορούσαν να επιδιώξουν ένα πυρηνικό όπλο με το απόθεμά τους σε ουράνιο εμπλουτισμένο σχεδόν σε επίπεδα οπλικού βαθμού.
«Το Ιράν είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν παράγει πυρηνικά όπλα, αλλά το Ιράν έχει αναλάβει δραστηριότητες τα τελευταία χρόνια που το τοποθετούν καλύτερα στην παραγωγή τους, αν το επιλέξει», αναφέρει νέα έκθεση της αμερικανικής υπηρεσίας Πληροφοριών Άμυνας. «Οι ενέργειες αυτές μειώνουν τον χρόνο που απαιτείται για την παραγωγή επαρκούς ουρανίου οπλικού βαθμού για μια πρώτη πυρηνική συσκευή σε πιθανώς λιγότερο από μία εβδομάδα».
Ωστόσο, πιθανότατα το Ιράν θα χρειαζόταν ακόμη μήνες για να κατασκευάσει μια λειτουργική βόμβα, λένε οι ειδικοί.
Ο εμπλουτισμός παραμένει το βασικό σημείο διαφωνίας. Ο Ουίτκοφ πρότεινε κάποια στιγμή ότι το Ιράν θα μπορούσε να εμπλουτίσει ουράνιο σε ποσοστό 3,67%, ενώ αργότερα άρχισε να λέει ότι πρέπει να σταματήσει όλος ο ιρανικός εμπλουτισμός. Αυτή η θέση της αμερικανικής πλευράς έχει σκληρύνει με την πάροδο του χρόνου.
Ερωτηθείσα σχετικά με τις διαπραγματεύσεις, η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Τάμι Μπρους δήλωσε ότι «πιστεύουμε πως θα πετύχουμε» στις συνομιλίες και στην πίεση της Ουάσινγκτον για μη εμπλουτισμό.
Μια ιδέα που έχει διατυπωθεί μέχρι στιγμής και η οποία θα μπορούσε να επιτρέψει στο Ιράν να σταματήσει τον εμπλουτισμό στην Ισλαμική Δημοκρατία, αλλά να διατηρήσει την προμήθεια ουρανίου, θα μπορούσε να είναι μια κοινοπραξία στη Μέση Ανατολή που θα υποστηριζόταν από περιφερειακές χώρες και τις ΗΠΑ.
Υπάρχουν επίσης πολλές χώρες μαζί με την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας που προσφέρουν χαμηλά εμπλουτισμένο ουράνιο, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ειρηνικούς σκοπούς από χώρες.
Ωστόσο, το υπουργείο Εξωτερικών του Ιράν έχει υποστηρίξει ότι ο εμπλουτισμός πρέπει να συνεχιστεί εντός των συνόρων της χώρας και μια παρόμοια πρόταση ανταλλαγής καυσίμων απέτυχε να κερδίσει έδαφος στις διαπραγματεύσεις το 2010.
Εν τω μεταξύ, το Ισραήλ έχει απειλήσει να χτυπήσει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν από μόνο του αν νιώσει ότι απειλείται, περιπλέκοντας περαιτέρω τις περιφερειακές εντάσεις που έχουν ήδη αναζωπυρωθεί από τον πόλεμο στη Γάζα.
Ο Αραγκτσί προειδοποίησε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ότι το Ιράν θα λάβει «ειδικά μέτρα» για να υπερασπιστεί τις πυρηνικές του εγκαταστάσεις εάν το Ισραήλ συνεχίσει να τις απειλεί, ενώ προειδοποίησε επίσης τις ΗΠΑ ότι θα τις θεωρήσει συνένοχες σε οποιαδήποτε ισραηλινή επίθεση.
Η πυρηνική συμφωνία-ορόσημο του 2015 γνωστή ως Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), περιόρισε το επίπεδο εμπλουτισμού της Τεχεράνης στο 3,67% και μείωσε το απόθεμα ουρανίου της στα 300 κιλά.
Το επίπεδο αυτό είναι αρκετό για πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, αλλά πολύ κάτω από τα επίπεδα οπλικού βαθμού του 90%.
Από τότε που η συμφωνία κατέρρευσε το 2018 με τη μονομερή απόσυρση των ΗΠΑ από τη συμφωνία επί προεδρίας Τραμπ, το Ιράν εγκατέλειψε όλους τους περιορισμούς στο πρόγραμμά του και εμπλούτισε ουράνιο σε καθαρότητα έως και 60% και απέχει πολύ λίγο από τα επίπεδα οπλικού βαθμού.