Δύο αρχαία κάστρα στην κροατική περιοχή της Ίστριας έχουν ανακαινιστεί για να τους δοθεί μια δεύτερη ζωή. Δείτε πώς αυτές οι παλιές πέτρες προσφέρουν μια ματιά στο παρελθόν - δημιουργώντας παράλληλα θέσεις εργασίας και ενισχύοντας τις τοπικές οικονομίες.
Το κάστρο Morosini-Grimani βρίσκεται στην καρδιά του μικρού χωριού Svetvinčenat. Είναι ένα από τα βασικά και καλύτερα διατηρημένα αναγεννησιακά κάστρα στην περιοχή της Ίστριας, στην Κροατία. Εγκαταλελειμμένο για αιώνες, σήμερα δέχεται περίπου 45.000 επισκέπτες κάθε χρόνο και απασχολεί 12 υπαλλήλους, την υψηλή τουριστική περίοδο. Η πλήρως ανακαινισμένη αρχιτεκτονική του δομή προσφέρει το κατάλληλο περιβάλλον για μια πληθώρα δραστηριοτήτων για παιδιά και ενήλικες, όπως escape rooms, γάμους, γαστρονομικές εκδηλώσεις, ομαδικά παιχνίδια, συναυλίες ή μεσαιωνικές βραδιές. Ο περιβάλλον χώρος χρησιμοποιείται επίσης για τοπικές αγορές τροφίμων ή παραδοσιακά παιχνίδια.
Το κάστρο Morosini-Grimani είναι ένα από τα δύο κάστρα που επιλέχθηκαν από ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα, που στοχεύει να δοθεί μια δεύτερη ζωή στα αρχαία φρούρια της περιοχής, ώστε να προσφέρουν μια γεύση από το παρελθόν, δημιουργώντας παράλληλα θέσεις εργασίας και δυναμώνοντας τις τοπικές οικονομίες. Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος KulTERRA (https://www.istriancastles.com/copy-of-it-kulterra) ήταν περίπου τρία εκατομμύρια ευρώ. Το 85% του προγράμματος καλύφθηκε από την Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνοχής. Το δεύτερο κάστρο που συμμετέχει στο πρόγραμμα είναι πολύ πιο απομονωμένο. Το φρούριο Petrapilosa χρονολογείται από τον 10ο αιώνα και βρίσκεται κοντά στο μικρό χωριό Buzet. Τα κατεστραμμένα τείχη του φιλοξενούν πλέον κυνήγι θησαυρού για παιδιά, φεστιβάλ ποίησης, εργαστήρια διαλογισμού, καθώς και συναυλίες τζαζ, ποπ και ροκ μουσικής.
Η απομονωμένη του θέση πρόσθεσε προκλήσεις στο σχεδιασμό και την υλικοτεχνική ανάπτυξη αυτών των δραστηριοτήτων, λέει ο Matija Nezić, καλλιτεχνικός συντονιστής του κάστρου. «Ίσως, ιστορικά, αυτή η απομόνωση είχε το στρατηγικό πλεονέκτημα της αμυντικής θέσης. Ωστόσο, σήμερα είναι ένα πολύ δύσκολα προσβάσιμο χώρος. Δεν έχουμε αρκετά καλούς δρόμους για να οργανώσουμε μεγαλύτερες εκδρομές για ομάδες που έρχονται με λεωφορείο, οπότε αυτό γίνεται πραγματικά πρόβλημα. Προσπαθούμε να βελτιώσουμε την κατάσταση», εξηγεί ο Nezić.
Όποιες και αν είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζονται και οι λύσεις που βρίσκονται, το μέλλον αυτών των κάστρων εξαρτάται πράγματι από την ικανότητά τους να ανανεώνονται συνεχώς ως προπύργια βιώσιμου πολιτιστικού τουρισμού, υποστηρίζει ένας αρχαιολόγος που ασχολείται με τη μελέτη και την ανακαίνισή τους. «Όταν ανακαινίσουμε τα κτίσματα που έχουν ακόμη διασωθεί, αν δεν χρησιμοποιηθούν, σύντομα θα αντιμετωπίσουμε ξανά προβλήματα, επειδή θα καταρρεύσουν ή θα καταστραφούν ξανά. Θα είναι δύσκολο να βρούμε τα χρήματα για να τα επισκευάσουμε ξανά», λέει ο αρχαιολόγος Josip Višnjić, ο οποίος μελέτησε την ιστορία του κάστρου Petrapilosa και εργάστηκε στην ανακαίνισή του. «Έτσι, όταν έχεις έναν χώρο που βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση όπως εδώ στην Petrapilosa, πραγματικά προσελκύει κόσμο», προσθέτει ο Višnjić, ο οποίος είναι επίσης επίκουρος καθηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Juraj Dobrila της Πούλα.
Ο κύριος εταίρος του έργου «KulTERRA» ήταν ο Δήμος Svetvinčenat. Το πρόγραμμα περιλάμβανε στενή συνεργασία με άλλους 11 εταίρους από τον δημόσιο, τον ιδιωτικό και τον κοινωνικό τομέα.