Η πρόωρη άνοιξη της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης

Η πρόωρη άνοιξη της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης
Από Hans von der Brelie
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button

Πολλές διαδηλώσεις γίνονται στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη αυτές τις μέρες. Θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «Βοσνιακή Άνοιξη»;

Η απάντηση στο ερώτημα είναι δύσκολη. Η Τούζλα είναι η πόλη όπου ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες, πριν από λίγες ημέρες. Στις πορείες συμμετείχαν οικογένειες της μεσαίας τάξης μαζί με αριστερούς σπουδαστές και άνεργους εργάτες. Οι διαμαρτυρίες για την ανεργία, την διαφθορά και την πολιτική αδράνεια ανέτρεψαν ήδη τις τέσσερις από τις δέκα περιφερειακές κυβερνήσεις.

Τι πάει στραβά στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη: Αυτό ήταν το πρώτο ερώτημα που θέσαμε στον Νταμίρ Αρσενίεβιτς, τον επικεφαλής της διαδήλωσης.
“Οι διεφθαρμένες ιδιωτικοποιήσεις και τα πολιτικά κόμματα που ελέγχουν την δικαστική εξουσία και την αστυνομία, και προωθούν την τρομοκρατία στην καθημερινή ζωή. Αυτό είναι το χειρότερο: ότι έχουν πράγματι κλέψει τα χρήματα από το λαό και πλούτισαν”, λέει στην κάμερα.

Ο Εμίν Εμίναγκιτς προσθέτει: “Μας λένε ψέματα εδώ και 20 χρόνια. Μας καταπιέζουν εδώ και 20 χρόνια. Οι άνθρωποι πεινάνε, πεθαίνουν από την πείνα. Δεν έχουμε προοπτικές για δουλειά εδώ, δεν έχουμε μέλλον αν δεν αλλάξουμε κάτι”.

Στις αρχές Φεβρουαρίου, κυβερνητικά κτίρια πυρπολήθηκαν στο Σεράγεβο, την Ζένιτσα και την Τούζλα. Ήταν το χειρότερο ξέσπασμα βίας μετά το τέλος του πολέμου το 1995. Αλλά ακόμα και μετά από αυτές τις βίαιες συγκρούσεις, οι διαδηλώσεις συνεχίζονται. Ο κόσμος διαδηλώνει σε όλη τη χώρα, αλλά αυτή τη φορά ειρηνικά…

Η Τούζλα, αποτελεί την πρωτεύουσα του ομώνυμου καντονίου. Στο κέντρο απασχόλησης της περιοχής μαθαίνουμε ότι σε αυτήν την περιοχή τα άτομα που αναζητούν εργασία είναι 100.000. Με άλλα λόγια, οι άνεργοι είναι περισσότεροι από τους μόλις 80.000 που έχουν δουλειά.

Λιγότεροι από τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι ζουν στη Βοσνία. Οι στατιστικές διαφέρουν όμως ως προς το ποσοστό της ανεργίας. Άλλες το ανεβάζουν στο 45%, άλλες το κατεβάζουν στο 25% που είναι και πάλι υψηλό. Η “γκρίζα οικονομία” εξουσιάζει όλες τις κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις της χώρας.

Ο Αλντίν ζητά άσυλο. Έχει λάβει απειλές. Δεκάδες οι υπουργοί έχασαν την δουλειά τους εξαιτίας του. Είναι αυτός που ξεκίνησε τις διαδηλώσεις, γιατί ζητήθηκε από τον ίδιο και την σύζυγό του να δωροδοκήσουν, κάτι που δημοσιοποίησαν. Ο ίδιος μας λέει: “Ο Υπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών της τοπικής κυβέρνησης λέει στη γυναίκα μου: αν θέλετε να εργαστείτε στην παροχή υπηρεσιών υγείας, θα πρέπει να πληρώσει 25.000 βοσνιακά μάρκα στον διευθυντή του εν λόγω ιδρύματος. Εγώ βρήκα δουλειά στην Telekom της Βοσνίας. Δούλευα εκεί για τρεις μήνες. Μετά ο προϊστάμενός μου, μου είπε: δεν έχεις πληρώσει τις 25.000 για να απασχοληθείς εδώ. Αν δεν πληρώσεις, θα σε απολύσω και θα φέρω στην θέση σου έναν ξάδερφό μου να εργαστεί εδώ”.

Μια άλλη συνέπεια της πανταχού παρούσας διαφθοράς είναι ότι η Βοσνία χάνει (κατ’ εκτίμηση) 800 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο εξαιτίας χειραγωγημένων δημόσιων διαγωνισμών. Τα χρήματα στερούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό, την ίδια ώρα που οι δημόσιες δαπάνες και το δημόσιο χρέος σκαρφαλώνουν

Ο Εμίρ Ντίκιτς είναι πρόεδρος του βοσνιακού τμήματος της μη κυβερνητικής οργάνωσης “Διεθνής Διαφάνεια”, που δίνει αγώνα κατά της διαφθοράς. Ο ίδιος τονίζει: “Το δικαστικό σύστημα εξακολουθεί να βρίσκεται υπό μεγάλη πολιτική πίεση και να έχουμε μια χώρα που είναι διεφθαρμένη από τα έξι ή επτά πιο ισχυρά πρόσωπα σε αυτήν. Αυτοί οι τύποι είναι οι πρόεδροι των πολιτικών κομμάτων εξουσίας”.

Σε αυτή την περιοχή κάποτε υπήρχαν τεράστια εργοστάσια, που απασχολούσαν περίπου 3.000 άτομα, μεταξύ αυτών και τον Σακίμπ Κόπιτς. Εργάστηκε 33 χρόνια στη χημική μονάδα της Τούζλα. Σήμερα, είναι μεταξύ των διαδηλωτών που απαίτησαν την απομάκρυνση από την εξουσία της περιφερειακής κυβέρνησης. Θέλουμε να κυβερνόμαστε από ειδικούς εμπειρογνώμονες και τεχνοκράτες, λέει.

“Κάποιος έρχεται να αγοράσει μια εταιρεία για ένα κομμάτι ψωμί. Λαμβάνει ένα τραπεζικό δάνειο, ένα δεύτερο, ένα τρίτο. Μετά καταστρέφουν την εταιρεία, την κλείνουν. Και η μαφία της ιδιωτικοποίησης βάζει τα χρήματα στην τσέπη της…
Αυτοί οι άνθρωποι που έχουν εφεύρει αυτό το είδος της ιδιωτικοποίησης θα πρέπει να σταλούν στην φυλακή, σε ένα απομονωμένο νησί”, λέει ο Σακίμπ Κόπιτς.

Η Ζένιτσα είναι η καρδιά της παραγωγής χάλυβα στην Βοσνία. Οι κάτοικοί της ανέτρεψαν επίσης την κυβέρνηση του καντονιού τους. Σε όλη τη Βοσνία διεξάγονται “συνελεύσεις των πολιτών” που πιέζουν για διαφάνεια στις δημόσιες δαπάνες και κατάργηση των προνομίων των πολιτικών.

Ο Αλντίν και ο Μουσταφά αποκαλούν τους εαυτούς τους ως διαμορφωτές της αλλαγής. Οι φοιτητές πρωτοστατούν στις κινητοποιήσεις. “Έχουμε μια πολύ περίπλοκη δομή κράτους: στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχουμε συνολικά 13 κυβερνήσεις, πάνω από 130 υπουργεία, που σημαίνει πάνω από 130 υπουργούς. Και πάνω έχουμε 5 προέδρους. Έχουμε ένα σωρό ηγέτες για να καθοδηγήσουν το κράτος, αλλά τίποτα…”, λέει ο ένας. Και ο άλλος προσθέτει:
“Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ πρέπει να μας βοηθήσουν για να γίνει η αλλαγή”.

Στο Σεράγεβο, την πρωτεύουσα της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, οι εργάτες έχουν ξεκινήσει να επιδιορθώνουν τις ζημιές στα κυβερνητικά κτήρια που κάηκαν από τους διαδηλωτές, πριν από μερικές ημέρες. Σήμερα οι διαδηλώσεις είναι ειρηνικές. Πολλοί κάτοικοι ασκούν κριτική στην Συμφωνία του Ντέιτον. Η συμφωνία τερμάτισε τον πόλεμο, αλλά με το μοίρασμα της εξουσίας για να σταματήσουν οι μάχες μεταξύ των Ορθόδοξων Σέρβων, των Καθολικών Κροατών και των Βόσνιων Μουσουλμάνων, δημιουργήθηκε ένα εξαιρετικά δυσλειτουργικό σύστημα.

Ο Βαλεντίν Ίνζκο είναι ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Διεθνούς Κοινότητας στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη, ένας αυστριακός διπλωμάτης που ελέγχει την τήρηση των όρων της Συμφωνίας του Ντέιτον. Ο ίδιος σχολιάζει στην κάμερα: “Κάνω έκκληση σε αυτούς που λαμβάνουν τις κυβερνητικές αποφάσεις: δεν πρέπει να φοβάστε τον λαό. Ακούστε τα αιτήματα των πολιτών. Και κάνω έκκληση και στους εισαγγελείς: Μην φοβάστε να κάνετε τη δουλειά σας”.

Θα είναι αυτά τα παιδιά της Βοσνίας μια μέρα πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Η αποτυχία της συνταγματικής μεταρρύθμισης πάγωσε την διάθεση της Βοσνίας για ένταξη σε αυτήν. Οι ντόπιοι πολιτικοί αρνούνται να συμμορφωθούν με τους όρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρ ‘όλα αυτά, ο ειδικός εντεταλμένος της αποφεύγει να μηδενίσει τις ελπίδες: “Αυτό που μπορούμε να κάνουμε και αυτό που κάνουμε είναι να διασφαλίσουμε ότι είναι ξεκάθαρη προς όλους η προσφορά μας για συμμετοχή. Η προοπτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης διατηρείται ζωντανή”.

Πίσω στην Τούζλα, η DITA είναι γνωστή σε κάθε νοικοκυριό εδώ. Αλλά το εργοστάσιο απορρυπαντικών που λειτουργούσε στην Τούζλα σταμάτησε την παραγωγή μετά την ιδιωτικοποίησή της. Η μονάδα είναι ακόμα λειτουργική, λένε οι εργάτες, που στέκονται άγρυπνοι φρουροί σε όλη την εγκατάσταση. “Το εργοστάσιο δεν λειτουργεί εδώ και ένα χρόνο, αλλά θα μπορούσε αυτό να συμβεί γρήγορα. Είμαστε εδώ για να αποτρέψουμε την μεταφορά των μηχανημάτων. Πέντε βάρδιες τα φυλάνε κατά την διάρκεια της νύχτας και άλλες τέσσερις τη μέρα”.

Οι εργαζόμενοι είναι παγιδευμένοι: για πολλά χρόνια, κατηγορούν τον ιδιοκτήτη ότι δεν έχει καταβάλει τις ασφαλιστικές τους εισφορές. Ως εκ τούτου, πολλοί από αυτούς δεν έχουν περίθαλψη, ενώ είναι άνεργοι ή συνταξιούχοι. “Σήμερα βρίσκονται ακόμα εδώ 119 υπάλληλοι. Όμως ο τελευταίος μισθός που πληρώθηκαν ήταν τον Ιανουάριο του 2013…”, λέει ο Ντζέβαντ Μεχμέντοβιτς.

Για το τέλος συναντήσαμε τον “Frenkie”, έναν βόσνιο ράπερ που περιοδεύει σε όλο τον κόσμο. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, η οικογένειά του κατέφυγε στη Βαυαρία, στην Γερμανία. Σήμερα, ο “Frenkie” ζει στην Τούζλα, βιώνει ο ίδιος τον πόνο της χώρας του… και αυτό φαίνεται στα τραγούδια του, που είναι γεμάτα πίκρα. “Τα τελευταία 20 χρόνια αυτοί οι πολιτικοί μας λένε ξανά και ξανά τα ίδια ψέματα. Είναι η τακτική του εθνικισμού. Οι πολιτικοί το χρησιμοποιούν αυτό ως όπλο. Και αυτή είναι η κύρια ρίζα των προβλημάτων μας και της συγκρούσεων, ακόμα και σήμερα…”.

Είναι πολύ νωρίς για να χαρακτηρίσει κανείς την συνεχιζόμενη διαμαρτυρία ως “Βοσνιακή Άνοιξη». Αλλά μοιάζει βέβαιο ότι θα υπάρξει μία, ενδεχομένως βίαιη, αν δεν δρομολογηθούν άμεσα αλλαγές στη χώρα.

Το μήνυμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς Βόσνιους ηγέτες είναι σαφές: πολεμήστε την διαφθορά και κρατήστε τους εθνικισμούς μακριά, γιατί διαφορετικά παίζετε με την φωτιά…

Ο δημοσιογράφος του euronews Χανς Φον Ντερ Μπρέλι πήρε συνέντευξη από τον Ύπατο Αντιπρόσωπο στην Βοσνία Ερζεγοβίνη Βαλεντίν Ίνζκο. Για να ακούσετε όλη την συνέντευξη (στα γερμανικά) κάντε κλικ εδώ.
Bonus Interview: Valentin Inzko, Hohen Repräsentanten in Bosnien-Herzegowina

Συνέντευξη (στα αγγλικά) με τον Πίτερ Σόρενσεν, επικεφαλής της Αντιπροσωπίας της ΕΕ στο Σεράγεβο και Ειδικό Εκπρόσωπο της ΕΕ στην Βοσνία – Ερζεγοβίνη.
Bonus interview: Peter Sorensen, Head of the EU Delegation in Sarajevo

Στο Σεράγεβο το euronews συνάντησε έναν από τους κορυφαίους πολιτικούς αναλυτές της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, τον Στέκο Λάταλ από την δεξαμενή σκέψης “Social Overview Service SOS”. Για να ακούσετε όλη την συνέντευξη (στα αγγλικά) κάντε κλικ εδώ.
Bonus interview: Srecko Latal, political analyst

Ο Εμίρ Νρίκιτς είναι ο πρόεδρος του βοσνιακού παραρτήματος της ΜΚΟ “Διεθνής Διαφάνεια”, που καταπολεμά την διαφθορά. Το euronews τον συνάντησε στο Σεράγεβο (η συνέντευξη στην αγγλική γλώσσα).
Bonus interview: Emir Dikic, ‘Transparency International’

Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια

Σχετικές ειδήσεις

Ανταπόκριση των γαλλικών αρχών σε μαζικές επιθέσεις

«Άνεμος (κλιματικής) αλλαγής» στη Γερμανία

Κύπρoς: Το χαλούμι στη νέα εποχή (ΠΟΠ) και η γέφυρα με τους Τουρκοκύπριους