Έντονη ανησυχία των Ευρωπαίων και διαβουλεύσεις για τη διάσωση της συμφωνία για τα πυρηνικά της Τεχεράνης
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑισθανόμενοι έντονη δυσφορία έναντι του Αμερικανού εταίρου τους, οι Ευρωπαίοι αναζητούν τρόπους για να διασώσουν τη διεθνή συμφωνία για τα πυρηνικά της Τεχεράνης και να διατηρήσουν τις επιχειρηματικές τους συναλλαγές με το Ιράν.
«Η συμφωνία δεν πέθανε. Οι Αμερικανοί αποσύρθηκαν, αλλά η συμφωνία εξακολουθεί να υφίσταται», δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Υβ Λε Ντριάν.
Ο Ιρανός ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ επεσήμανε: «Κύριε Τραμπ, σας λέω εκ μέρους του ιρανικού λαού: Κάνατε λάθος. Ήδη από την πρώτη ημέρα το είχα πει: Μην εμπιστεύεστε την Αμερική». Εξάλλου, εκπρόσωπος της ιρανικής κυβέρνησης δήλωσε πως το Ιράν έχει ήδη σχεδιάσει την αναλογική απάντησή του προς την απόσυρση της Ουάσινγκτον από τη συμφωνία.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος - όπως και άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες - άσκησαν πιέσεις στον Τραμπ να παραμείνει στη συμφωνία, κάλεσε τον Ιρανό ομόλογό του Χασάν Ροχανί σε τηλεφωνική τους επικοινωνία να συνεχίσει να τηρεί τη συμφωνία και να σκεφτεί τη διεξαγωγή ευρύτερων διαπραγματεύσεων.
Την Τρίτη, ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε πως θα επαναενεργοποιήσει τις οικονομικές κυρώσεις των ΗΠΑ εις βάρος του Ιράν, ώστε να υπονομεύσει αυτό που αποκάλεσε «μια απαίσια μονομερή συμφωνία που δεν θα έπρεπε ποτέ να έχει υπογραφεί».
Η συμφωνία αποτέλεσε καρπό διπλωματικών προσπαθειών περισσοτέρων από δέκα ετών. Υπεγράφη το 2015 από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τη Βρετανία, τη Γερμανία, τη Ρωσία, την Κίνα και το Ιράν. Σκοπός της ήταν να αποτραπεί το Ιράν από την απόκτηση πυρηνικής βόμβας με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων που είχαν γονατίσει την ιρανική οικονομία, την ώρα που η Ουάσινγκτον απειλεί να επιβάλει κυρώσεις σε επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως έδρας, που συναλλάσσονται με το Ιράν.
Ο Τραμπ δήλωσε πως η συμφωνία, ένα επίτευγμα κομβικής σημασίας στην εξωτερική πολιτική από τον Δημοκρατικό προκάτοχό του Μπαράκ Ομπάμα, δεν αντιμετώπιζε το θέμα του βαλλιστικού προγράμματος του Ιράν, τις πυρηνικές του δραστηριότητες μετά το 2025 ή τον ρόλο της στους πολέμους της Υεμένης και της Συρίας. Η απόφασή του, όμως, πυροδοτεί ανησυχίες για περαιτέρω ρήγματα στη Μέση Ανατολή, ενώ φέρνει τις Ηνωμένες Πολιτείες απέναντι από την διπλωματία και τα επιχειρηματικά συμφέροντα της Ευρώπης. Παράλληλα, προκαλεί αβεβαιότητα σχετικά με την παγκόσμια πετρελαϊκή προμήθεια. Ήδη, οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν πάνω από 2%, με τον πετρέλαιο τύπου μπρεντ να κινείται σε υψηλό 3,5 ετών.
Η συμφωνία θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει την επιρροή των σκληροπυρηνικών της ιρανικής πολιτικής σκηνής εις βάρος των μετριοπαθών, όπως ο πρόεδρος Ροχανί, που είχαν εξαρτήσει τις ελπίδες τους από τη συμφωνία για την άνοδο του βιοτικού επιπέδου του Ιράν - αν και μέχρι στιγμής δεν έχουν υπάρξει ιδιαίτερα απτά αποτελέσματα.
Ο Λε Ντριάν, η Γερμανία καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) εν χορώ δήλωσαν πως το Ιράν τιμούσε τις δεσμεύσεις που απέρρεαν από τη συμφωνία. «Η περιοχή αξίζει περισσότερα από μια επιπλέον αποσταθεροποίηση που θα έχει πυροδοτηθεί από την αποχώρηση των Αμερικανών», δήλωσε ο επικεφαλής της γαλλικής διπλωματίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε πως θα διασφαλίσει ότι οι κυρώσεις κατά του Ιράν θα διατηρηθούν σε καθεστώς άρσης όσο η Τεχεράνη τιμά τις δεσμεύσεις της.
Όσον αφορά στο Κρεμλίνο, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν φέρεται «βαθιά ανήσυχος» από την κίνηση Τραμπ, μετέδωσε το ειδησεογραφικό πρακτορείο RIA.
Η Μέρκελ σχολίασε πως, ενώ η υφιστάμενη συμφωνία δεν θα πρέπει να αμφισβητείται, θα πρέπει να υπάρξει μια συζήτηση για μια «ευρύτερη συμφωνία που θα την ξεπερνά».
Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον έκανε λόγο για μια «διάδοχη συμφωνία», όμως ξεκαθάρισε πως εξαρτάται από την Ουάσινγκτον να εμφανίσει συγκεκριμένες προτάσεις. Ο Μακρόν δήλωσε ότι επιθυμεί μια ευρύτερη συμφωνία με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη σχετικά με την ανάπτυξη του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος μετά το 2025, όταν τα καίρια στοιχεία της παρούσας συμφωνίας θα λήξουν, αλλά και σχετικά με το βαλλιστικό πρόγραμμα του Ιράν και γενικότερα ζητήματα της Μέσης Ανατολής.
Την ερχόμενη εβδομάδα, Ιρανοί αξιωματούχοι θα συναντηθούν με Ευρωπαίους ομολόγους τους από τη Γαλλία, τη Βρετανία και τη Γερμανία. Όμως ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ εξέφρασε το σκεπτικισμό του για το τι θα προκύψει, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Δεν εμπιστεύομαι αυτές τις τρεις χώρες».
Η διάσωση της συμφωνίας χωρίς την Ουάσινγκτον εξαρτάται εν πολλοίς από το αν διεθνείς επιχειρήσεις είναι πρόθυμες να την αψηφήσουν και να συνεχίσουν τις συναλλαγές τους με το Ιράν.
Σε μια ένδειξη ενδεχομένως του τι έρχεται, ο Αμερικανός πρέσβης στη Γερμανία κάλεσε μέσω twitter τις γερμανικές επιχειρήσεις να σταματήσουν κάθε συναλλαγή με το Ιράν.
Η απάντηση ήρθε - και μάλιστα σε αυστηρό ύφος - από τον Γάλλο υπουργό Οικονομικών Μπρούνο Λε Μερ που δήλωσε πως οι ΗΠΑ δεν θα πρέπει να αυτοχρήζονται παγκόσμιοι «οικονομικοί αστυνόμοι».
Η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία δήλωσαν πως θα κάνουν ό,τι περνούν από το χέρι τους για να προστατεύουν τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα στο Ιράν, αν και είναι ασαφές το πόσο μακριά μπορούν να πάνε για να προστατεύσουν τις εταιρείες τους από τις αμερικανικές κυρώσεις.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟι Βρυξέλλες έχουν τη διακριτική ευχέρεια για να μπλοκάρουν τη συμμόρφωση οποιασδήποτε ευρωπαϊκής εταιρίας προς τις αμερικανικές κυρώσεις και δεν αναγνωρίζουν καμία δικαστική απόφαση που επιβάλει αμερικανικές πολιτικές. Ωστόσο, πρόκειται για μια δυνατότητα, της οποίας δεν έχει γίνει χρήση ποτέ, και θεωρείται από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις περισσότερο ως όπλο πολιτικής πίεσης παρά ως κανονισμός, διότι οι σχετικές διατάξεις είναι γενικόλογες και ως εκ τούτου δύσκολες στην εφαρμογή τους.
Ο εκπρόσωπος της Βρετανίδας πρωθυπουργού κατέστησε σαφή τα όρια μιας πιθανής σχετικής πρωτοβουλίας. Όπως είπε, «οι βρετανικές επιχειρήσεις ενδεχομένως να θελήσουν να σκεφτούν τις επιπλοκές για τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες στο Ιράν και, όπου κριθεί αναγκαίο, να αναζητήσουν νομική συμβουλή».
Ευρωπαϊκοί πολυεθνικοί όμιλοι, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία PSA, η Airbus και η Siemens ανακοίνωσαν ότι παρακολουθούν την κατάσταση.
Ανώτερος Γάλλος διπλωμάτης δήλωσε πως οι επιχειρήσεις εν τέλει θα αναγκαστούν να επιλέξουν μεταξύ των ιρανικών και των πιθανών αμερικανικών οικονομικών συμφερόντων τους, προσθέτοντας ότι «σε γενικές γραμμές, αυτή η απόφαση γίνεται γρήγορα και είναι υπέρ των ΗΠΑ».