Η χρήση μάσκας σε ασιατικές χώρες ήταν η πρώτη απάντηση στην υγειονομική κρίση. Όμως ο ΠΟΥ τονίζει πως η κύρια χρήση των μασκών είναι η προστασία των επαγγελματιών υγείας και των ασθενών.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜηχανική και μαζική υπήρξε η προσφυγή στις προστατευτικές μάσκες σε ορισμένες περιοχές της Ασίας, σε αντίθεση με κάποιες δυτικές χώρες που, αν και υπήρξαν διστακτικές αρχικά, τώρα ξεκινούν και συνιστούν τη γενικευμένη τους χρήση. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα της προστατευτικής μάσκας αμφισβητείται.
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι υπάρχουν ελάχιστα έως κανένα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι απλές χειρουργικές μάσκες που χρησιμοποιούνται συστηματικά στην Ασία κατά την διάρκεια της επιδημίας της γρίπης τον χειμώνα και την εποχή της αλλεργικής ρινίτιδας την άνοιξη προστατεύουν αποτελεσματικά από τον κορονοϊό.
Οι οπαδοί της μάσκας προβάλλουν πάντως το επιχείρημα ότι οι άνθρωποι που έχουν προσβληθεί οφείλουν να φορούν μάσκα για να αποφύγουν την μετάδοση του ιού από τους ίδιους στο περιβάλλον τους, με το δεδομένο δε ότι ένα άτομο που έχει προσβληθεί από τον ιό μπορεί να το μεταδώσει πριν εμφανίσει συμπτώματα.
Ο σχετικά περιορισμένος μέχρι σήμερα αριθμός των κρουσμάτων στην Ιαπωνία και το Χονγκ Κονγκ, για παράδειγμα, έχει ενισχύσει τις πεποιθήσεις των οπαδών της μάσκας. Στα εδάφη αυτά, η χρήση μάσκας ήταν η πρώτη άμεση απάντηση στην υγειονομική κρίση. Η ιαπωνική κυβέρνηση μόλις ανακοίνωσε άλλωστε ότι κάθε νοικοκυριό θα λάβει προσεχώς δύο μάσκες πολλαπλών χρήσεων.
Στο Χονγκ Κονγκ επίσης οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν την χρήση μάσκας «ως το μέσο που έχει ένας άνθρωπος για να προστατεύει τόσο την υπόλοιπη κοινωνία, όσο και τον εαυτό του», εξηγεί στο Γαλλικό Πρακτορείο ο διευθυντής και καθηγητής του Πανεπιστημίου Επιστημών Υγείας του Χονγκ Κοντκ Κέιτζι Φουκούντα. «Αλλά εκεί όπου μεγάλωσα, στις ΗΠΑ, ορισμένοι θεωρούν την χρήση μάσκας ως επίθεση προς το πρόσωπό τους, μία υποχρέωση επιβεβλημένη, όχι επιθυμητή».
Απατηλό αίσθημα ασφάλειας
Για τον καθηγητή του πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ Μπεν Κάουλινγκ τα εύσημα για τις καλές επιδόσεις ανήκουν μάλλον στα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας που έχουν εφασμοσθεί από ορισμένες κυβερνήσεις ασιατικών χωρών, παρά στην γενικευμένη χρήση της μάσκας. Σε αυτά τα μέτρα προστασίας περιλαμβάνονται «ο εντοπισμός των κρουσμάτων και η απομόνωσή τους, η επιβολή καραντίνας στους οικείους τους και η εφαρμογή της αρχής της κοινωνικής αποστασιοποίησης», λέει.
Ο Φουκούντα από την πλευρά του απευθύνει προειδοποίηση σε όσους πιστεύουν στην μαγική δύναμη προστασίας της μάσκας. «Ορισμένες περιοχές, όπως η Σιγκαπούρη, τα κατάφεραν πολύ καλά χωρίς να επιμείνουν στην χρήση της μάσκας», λέει. Και αυτός αποδίδει την χαμηλού βαθμού εξάπλωση της επιδημίας στις περιοχές αυτές στην λήψη μέτρων όπως ο συστηματικός εντοπισμός των επαφών ενός κρούσματος, ο καλός συντονισμός των αρχών και η τήρηση της κοινωνικής αποστασιοποίησης- η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις αποτελεί μέρος της τοπικής κουλτούρας, όπως στην Ιαπωνία.
Αλλωστε, οι πληθυσμοί αυτών των περιοχών, που έχουν εγγεγραμμένη στην μνήμη τους την επιδημία του SARS (2002-2004), «είχαν εξ αρχής επίγνωση και ήταν πρόθυμοι να συνεργασθούν με τις υγειονομικές αρχές».
Ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας και εκπρόσωπος του ελληνικού υπουργείου Υγείας Σωτήρης Τσιόδρας δήλωσε την Τετάρτη για το θέμα πως «το μέγιστο όφελος από τις μάσκες είναι στα νοσοκομεία, στο προσωπικό μας, στους ασθενείς μας και σε αυτούς που τους περιποιούνται. Εκεί χρειάζονται περισσότερο και μάλιστα με την τεράστια έλλειψη μασκών σε παγκόσμιο επίπεδο. Μάλιστα, αν όλοι μας τηρούμε τις σωστές αποστάσεις, δεν έχει νόημα η χρήση τους. Παρ' όλα αυτά, όπως κάνω συνήθως όταν προκύπτουν τέτοια διλήμματα, σε συνεργασία με την ηγεσία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας και του Υπουργείου Υγείας, επικοινώνησα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης Νόσων, το ευρωπαϊκό CDC, και τους ζήτησα να τοποθετηθούν επίσημα για αυτό το θέμα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας διαβεβαιώνει ότι η κύρια χρήση των μασκών είναι για την προστασία των επαγγελματιών υγείας και των ασθενών».
Ο ΠΟΥ συνεχίζει να τάσσεται κατά της χρήσης της μάσκας για το ευρύ κοινό, εστιάζοντας στην παγκόσμια έλλειψη τέτοιων προϊόντων και την απόλυτη ανάγκη διάθεσής τους στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της επιδημίας. Αλλά, ορισμένοι ειδικοί τονίζουν ότι, ακόμη και αν υπήρχε παγκόσμια επάρκεια, η γενικευμένη χρήση μάσκας μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα. «Οι μάσκες μπορεί να δώσουν στους ανθρώπους ένα απατηλό αίσθημα ασφάλειας», προειδοποιεί ο καθηγητής Κυτταρικής Μικροβιολογίας του πανεπιστημίου του Ρέντινγκ Σάιμον Κλαρκ.
Καλύτερο απ' το τίποτα
Η χρήση μάσκας κινδυνεύει να παρακινήσει ορισμένους να μην τηρούν τους κανόνες της κοινωνικής αποστασιοποίησης, για παράδειγμα, τονίζει ο Κλαρκ. «Γνωρίζουμε όλοι ανθρώπους που δεν τους νοιάζει να έρθουν στην δουλειά με το συνάχι τους και να το μεταδώσουν σε όλο τον κόσμο. Το ίδιο ισχύει για τον κορονοϊό»
Παρά τους κινδύνους αυτούς, οι δυτικές χώρες, αναζητώντας κάθε μέσον για να φρενάρουν την επιδημία, αρχίζουν να παραγγέλνουν μάσκες για όλους. Η υποχρεωτική χρήση μάσκας αρχίζει να εφαρμόζεται στην Ευρώπη, η Γαλλία παρήγγειλε 1,5 δισεκατομμύριο μάσκες, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες προσανατολίζονται να συστήσουν σε όλους τους Αμερικανούς να φορούν μάσκα, όταν θα υπάρχουν επαρκώς διαθέσιμα αποθέματα.
Ο Κάουλινγκ θεωρεί ωστόσο ότι χρειάζεται επιπλέον έρευνα για να διαπιστωθεί η χρησιμότητα τους ενός ή του άλλου τύπου μάσκας κατά της πανδημίας. «Ακόμη και αν η χρήση μάσκας μπορεί έστω και κατ' ελάχιστον να περιορίσει την μετάδοση, θα ήταν ένα καλό μέτρο», καταλήγει.