Πως την χαρακτηρίζουν, ποιο εκτιμούν ότι θα είναι το μέλλον της, σε ποιους τομείς θα ήθελαν να παρεμβαίνει περισσότερο - Τα αποτελέσματα έρευνας και ο σχολιασμό τους
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟι Έλληνες τάσσονται υπέρ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θέλουν περισσότερη Ευρώπη στη ζωή τους.
Αυτό είναι το κύριο συμπέρασμα της δημοσκόπησης που έκανε η Metron Analysis για λογαριασμό της διαNEOσις σε πανελλαδικό δείγμα άνω των 1.000 ατόμων, τα στοιχεία της οποίας δημοσιοποιήθηκαν ενόψει και των επερχόμενων ευρωεκλογών.
Οπως εξηγησε στο euronews η επικεφαλής ερευνών της διαNEOσις Φαίη Μακαντάση, από το σύνολο των στοιχείων διαπιστώνεται ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων, που σήμερα ανέρχεται στα δύο τρία περίπου, έχει θετική άποψη για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πιο συγκεκριμένα, το 28,6% εκτιμά ως θετική την συνολική αποτίμηση από τη συμμετοχή της Ελλάδαw στην ΕΕ και το 36,2% ως μάλλον θετική (αθροιστικά κοντά στο 65%), ενώ λίγο πάνω από το 35% κινούνται οι αρνητικές και μάλλον αρνητικές γνώμες.
Αν και υπάρχουν διακυμάνσεις, ιδίως την περίοδο των μνημονίων - αντιμνημονίων, οπότε και είχε κλείσει αρκετά η ψαλίδα, γεγονός είναι ότι στο σύνολο των περίπου 10 ετών που η εταιρεία διενεργεί την έρευνα «Τι πιστεύουν οι Έλληνες», σταθερά η πλειοψηφία των Ελλήνων τάσσεται υπέρ της ΕΕ.
Κοιτώντας διαχρονικά τις απαντήσεις διαπιστώνει κανείς ότι σε βάθος δεκαετίας η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώμης ήταν παντα φιλοευρωπαϊκή, ωστόσο το 2016 η ψαλίδα είχε κλείσει αρκετά. Την τελευταία εξαετία ωστόσο δείχνει να σταθεροποιείται σε μια αναλογία δύο θετικές ή μάλλον θετικές γνωμες προς μία αρνητική ή μάλλον αρνητική.
«Υπάρχει μεγάλη αποδοχή της ΕΕ και ιδίως της ωφέλειας που αποκομίζουμε. Αυτό είναι μια παρηγοριά μετά από μια μεγάλη περίοδο κρίσης στην οποία περάσαμε. Δηλαδή στην Ελλάδα δεν επικρατεί ο ευρωσκεπτικισμός που επικρατεί σε άλλες χώρες της ΕΕ, είναι αρκετά πιο χαμηλός και κυρίως στρέφεται σε πολύ καλύτερα αποτελέσματα πολιτικής εντός της ΕΕ», εξηγεί στο euronews ο Μάνος Παπάζογλου, αν. καθηγητής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Οπως εξηγεί ο κ. Παπάζογλου, αυτή είναι η προσδοκία ακόμα και των πολιτών που είναι ή δηλώνουν αρκετά πιο σκεπτικιστές έναντι της ευρωπαϊκής ενοποίησης ή ενδεχομένως είναι αρκετά πιο απογοητευμένοι από αυτήν. «Το κύριο πρόβλημα στην Ελλάδα είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους πολιτικούς θεσμούς και τις κυβερνητικές ηγεσίες, και αυτό νομίζω ότι δημιουργεί μια απαίτηση για περισσότερες πολιτικές στο πλαίσιο της ΕΕ όπως η προώθηση για παράδειγμα της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και βεβαίως της οικονομίας».
Από την έρευνα της diaΝΕΟsis προκύπτει μάλιστα ότι πάνω από επτά στους δέκα Έλληνες θέλουν να παίζει πιο ενεργό ρόλο η ΕΕ κατά σειρά σε ζητήματα Δημόσιας Υγείας, Περιβάλλοντος, Άμυνας, Παιδείας, Οικονομίας, Μετανάστευσης και Εξωτερικής Πολιτικής. Τα ποσοστά εκείνων που ζητούν κοινη ευρωπαϊκή πολιτική στους ανωτέρω τομείς είναι συντριπτικά, πολύ πάνω από το ποσοστό γενικής αποδοχής της ΕΕ αυτής καθεαυτής.
Σε σχέση με τις ανωτέρω απαντήσεις, ο Μάνος Παπάζογλου σχολιάζει: «Κυρίαρχο είναι το ζήτημα της ανασφάλειας σχετικά με την οικονομική προοπτική της Ελλάδας, δηλαδή της βιωσιμότητας της ανάπτυξης στην επόμενη δεκαετία. Για αυτό και στην πλειοψηφία τους οι Ελληνες επιζητούν να σταθεροποιηθεί η οικονομία, δηλαδή να συνεχίσουν αυτοί οι ρυθμοί ανάπτυξης και κυρίως να έχουμε μια βιωματική εμπειρία της ανάπτυξης, δηλαδή αυτά τα αγαθά της ανάπτυξης να είναι ορατά σε όλα τα κοινωνικά στρώματα».
Ωστόσο αίσθηση προκαλεί ότι την ώρα που οι Ελληνες ζητούν περισσότερες παρεμβάσεις της ΕΕ στην Οικονομία, αγνοούν την πιο σημαντική παρέμβαση των τελευταίων ετών.
«Αίσθηση μας προκαλεί ότι ένα μικρό ποσοστό των Ελλήνων και των Ελληνίδων, μόλις το 36%, γνωρίζει τι είναι το Ταμείο Ανάκαμψης. Μάλιστα βλέπουμε ότι τα δημογραφικά στοιχεία αυτών που γνωρίζουν είναι άτομα που έχουν υψηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο και ανήκουν σε κοινωνική τάξη μεσαία προς ανώτερη, σύμφωνα με τη δήλωσή τους», σχολιάζει η Φαίη Μακαντάση. Και προσθέτει: «Αυτό μας προκαλεί αίσθηση δεδομένου ότι υπήρχε ένα τεράστιο για πρώτη φορά στην ΕΕ είδαμε αυτό που κανείς θα μπορούσε να ονομάσει ομοσπονδιοποίηση του χρέους και για πρώτη φορά μετά τον κορονοϊό πάρθηκε αυτή η πρωτοβουλία με το Next Generation EU, ένα πολύ μεγάλο πακέτο αξίας 750 δισ, για την ανάκαμψη των κοινωνιών μετά την πανδημία».
Εξωτερική πολιτική
Σχετικά χαμηλότερα σε σχέσεις με τους τομείς της λειτουργίας του δημοσίου τομέα και της παροχής υπηρεσιών στο σύστημα υγείας, περιβάλλοντος, κοινωνικής πολιτικής και παιδείας, βρίσκεται η εξωτερική πολιτική. Σε υψηλότατα μεν ποσοστά, αλλά σε πιο χαμηλά συγκριτικά με τους άλλους τομείς. Πως εξηγείται αυτό;
Ο κ. Παπάζογλου σχολιάζει στην κάμερα του euronews: «Αυτό είναι ένα ζήτημα στο οποίο η Ελλάδα έχει μια ιδιαιτερότητα, γιατί έχουμε υψηλά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Είναι προφανές ότι στην ΕΕ βρίσκουμε ένα πεδίο που μπορούμε να διεκδικήσουμε αυτά τα συμφέροντα, από την άλλη όμως νομίζω ότι υπάρχει μια απογοήτευση και βλέπουμε ότι η Γαλλία προβάλει ως ο καλύτερος σύμμαχος της Ελλάδας, δηλαδή ένα μεμονομένο κράτος - μέλος και μετά είναι προφανώς οι ΗΠΑ. Από εκεί και πέρα νομίζω ότι δεν είναι σαφές ότι οι Έλληνες αντιλαμβάνονται τον ρόλο της ΕΕ στην επίλυση ττων ελληνοτουρκικών διαφορών. Δηλαδή ενω υπάρχει προφανως η θετικη συμβολή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στα συμπεράσματα, του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων κλπ, επειδή ενδεχομένως αυτά δεν έχουν μια δεσμευτικότητα αυτά τα ψηφίσματα και επιπλέον δεν υπάρχει και ένας επιχειρησιακός βραχίονας της ΕΕ στα στρατιωτικά ζητήματα, για αυτό νομίζω ότι είναι σχετικά χαμηλή η εκτίμηση για την ωφέλεια που απολαμβάνουμε στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής».
Πάντως στην έρευνα της diaNEOsis παρατηρούνται και ορισμένες αντιφάσεις, με πιο σημαντική, όπως σχολιάζει η διευθύντρια ερευνών Φαίη Μακαντάση το διαχρονικό συμπέρασμα ότι «οι Έλληνες πιστεύουν ότι η ΕΕ ωφελείται από την συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτήν και όχι το ανάποδο, ότι η Ελλάδα έχει ωφεληθεί όλα αυτά τα χρόνια από την συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΓενικά, παρά τα υψηλά ποσοστά αποδοχής, σε μεμονωμένες απαντήσεις παρατηρείτια έντονη αμφισβήτηση όπως φαίνεται από τις κατωτέρω απόψεις των Ελλήνων για την ΕΕ:
Οπως φαίνεται, το 36,4% των Ελλήνων χαρακτηρίζει αναξιόπιστη την ΕΕ και μόλις το 29,5% αξιόπιστη. Το 32,2% την θεωρεί αδύναμη έναντι 30% που πιστεύει ότι είναι ισχυρή. Και ενας στους τρεις (34,2%) λέει ότι βρίσκεται σε πτώση ενώ μόλις ενας στους έξι (16,7%) υποστηρίζει το αντίθετο, ότι δηλαδή βρίσκεται σε άνοδο.
Στο ίδιο μήκος κύματος, απόδειξη για αυτό αποτελεί το εύρημα ότι στην κλίμακα εμπιστοσύνης από το 1 ως το 5, όπου το 1 σημαίνει ότι δεν έχω καθόλου εμπιστοσύνη και το 5 ότι την εμπιστεύομαι απόλυτα, η ΕΕ βαθμολογείται κατά μέσο όρο με 2,4 - δηλαδή αρκετά κάτω από τη βάση του 3, στην ίδια βαθμολογία περίπου με την κυβέρνηση, την προεδρία της δημοκρατίας και την τοπική αυτοδιοίκηση και αρκετά κάτω από την Οικογένεια και τις Ενοπλες Δυνάμεις - που είναι και οι μόνες δύο στις οποίες ξεπερνούν τη βάση του 3 και αγγίζουν το 4,3.
Γιατί υπάρχει αμφισβήτηση
Ο Μάνος Παπαζογλου εκτιμά ότι η αμφισβήτηση της ΕΕ είναι σε έναν ορισμένο βαθμό μια τυφλή αμφισβήτηση που αφορά τα κόμματα, τις ηγεσίες, τις ελίτ και ακουμπά και την ΕΕ. Ωστόσο, παρόλο που όλα δείχνουν να επηρεάζουν το ένα το άλλο, αίσθηση προκαλεί και ένα εύρημα που σημαίνει και... καμπανάκι για την χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία. Η Φαίη Μακαντάση εξηγεί: «Ενα χαρακτηριστικό που παρατηρούμε είναι ότι υπάρχει εντονότερη δυσαρέσκεια για την δημοκρατία της χώρας έναντι της κριτικής τάσης που έχουν οι πολίτες για την ΕΕ. Μάλιστα η δυσαρέσκεια που νιώθουν απέναντι στη Δημοκρατία στη χωρα, καθώς για παράδειγμα 4 στους 10 ηλικίας 25-39 ετών θεωρούν ότι έχουμε ασθενή Δημοκρατία, είναι εντονότερη έναντι της κριτικής τάσης που έχουν απέναντι στην ΕΕ».
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ κριτική αυτή στην ΕΕ φτάνει και σε αρνητικές σκέψεις για το μέλλον της. Ωστόσο έχει μειωθεί πολύ το ποσοσοτό εκείνων που πιστεύουν ότι η ΕΕ κινδυνεύει με διάλυση. Ο αριθμός αυτός περιορίζεται στο 10,3%. Αν και ο αριθμός αυτός διπλασιάζεται όταν αναφερόμαστε σε πιο νέες ηλικίες και με χαμηλότερο βιωτικό επίπεδο, γεγονός είναι ότι πρόκειται για το χαμηλότερο ποσοστό της τελευταίας δεκαετίας, μειωμένο κατά σχεδόν δύο τρίτα σε σχέση με το 2016, όταν το 28% των Ελλήνων πίστευε ότι η ΕΕ θα διαλυθεί.
Σήμερα ωστόσο, πέρα από έναν στους δέκα Έλληνες που κάνει αρνητικές προβλέψεις διάλυσης της ΕΕ σε βάθος δεκαετίας, ένα επιπρόσθετο 37% προβλέπει ότι η ΕΕ θα διασπαστεί, µε κάποιες χώρες να αποχωρούν. Περίπου το 36% των Ελήνων πιστεύει ότι την επόμενη δεκαετία η ΕΕ θα συνεχίσει να υπάρχει µε τη µορφή που έχει σήµερα και μόλις ένας στους επτά εκτιμά ότι θα γίνει μια ενωμένη ομοσπονδία κρατών.
«Ειναι μια αμφισβητηση γιατι καταστατικός στόχος της Ευρώπης είναι να προσφέρει περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας, καλύτερα εισοδήματα, ανοδο του βασικού βιωτικού επιπεδου, μείωση της φτώχειας. Οσο αυτό δεν επιτυγχάνεται, κάτι που το βλέπουμε και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο αλλά κυρίως στην Ελλάδα και στην Ιταλία», σχολιάζει ο Μάνος Παπάζογλου, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Ωστόσο εξηγεί και γιατί πλέον μειώνεται ο αριθμός όσων προβλέπουν διάλυση της ΕΕ. «Είδαμε τι συνέβη μετά το Brexit και πως συσπειρώθηκαν οι υπόλοιποι 27, επίσης είδαμε την ΕΕ να αντέχει την πανδημία και τη μεγάλη ύφεση. Πρόκειται για πρωτόγνωρα πράγματα και νομίζω ότι οι περισσότεροι παρατηρητές το καταλαβαίνουν αυτό. Επίσης υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας, ότι όπως διαμορφώνεται ο κόσμος γύρω από δύο πανίσχυρα μπλοκ, τις ΗΠΑ από τη μία και την Κίνα από την άλλη, μας κάνει όλους να συναισθανθούμε ότι ο μόνος τρόπος επιβίωσης είναι η συμμαχία, μια συμμαχία η οποία μπορεί να μην εκπληρώνει όλες τις προσδοκίες μας ενδεχομένως αλλά είναι η μόνη απαραίτητη προϋποθεση προκειμένου να έχει έναν ρόλο η Ευρώπη στα παγκόσμια δρώμενα, στον παγκόσμιο ανταγωνισμό, ώστε να μην βρεθούμε να χάνουμε πάρα πολλές θέσεις στον τομέα ευημερία», εξηγεί ο κ. Παπάζογλου.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ αν. καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου καταλήγει: «Περάσαμε 15 χρόνια με πολλές κρίσεις: ευρωζώνη, μεταναστευτικό, brexit, πανδημία, ύφεση, όλα αυτά. Σε αυτά όλα άντεξε η ΕΕ και νομίζω ότι έχει περάσει το μήνυμα πλέον στον απλό πολίτη, ο οποίος κατανοεί ότι η Ευρώπη είναι εδώ, θα παραμείνει, με τις δυσκολίες και τους περιορισμούς της, οπότε το βασικό αίτημα είναι με αυτήν την Ευρώπη πώς μπορούμε να την αλλάξουμε, να γίνει περισσότερο κοινωνική καθώς η κοινωνική ατζέντα ειναι κορυφαια για όλους τους πολίτες. Ετσι βλέπουμε ότι ακόμα και σε αυτους που εκφράζουν αντισυστημικές αποψεις, το αίτημα πλέον είναι κυρίως πώς αλλάζουμε την Ευρώπη ωστε να είναι λιγότερο κυρίαρχες οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ στην Ευρωπη και πως να λειτουργεί όλο αυτό προς όφελως των φτωχώτερων πολιτών και των χαμηλότερων στρωμάτων».
Συνεπώς οι Έλληνες θέλουν μεν περισσότερη Ευρωπαϊκή Ενωση στη ζωή τους, αλλά θέλουν και μια άλλη Ευρωπαϊκή Ένωση σε σχέση με τη σημερινή. Εξίσωση εξ ορισμού δύσκολη...