Ψευδείς ειδήσεις και επιθέσεις σε άτομα: Η Ρωσία διεξάγει έναν δεύτερο πόλεμο εναντίον της Δύσης, έναν υβριδικό πόλεμο. Πώς μπορεί η Γερμανία να προετοιμαστεί γι' αυτό;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ Ρωσία διεξάγει πόλεμο κατά της Ουκρανίας από το 2014. Ο υποτιθέμενος στόχος: η εξάλειψη της Ουκρανίας και του πολιτισμού της. Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής το 2022, ο πόλεμος αυτός αναφέρεται καθημερινά. Ταυτόχρονα, όμως, η Ρωσία διεξάγει και έναν δεύτερο πόλεμο που βρίσκεται λιγότερο στα πρωτοσέλιδα και στις πρώτες θέσεις των δελτίων ειδήσεων. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι πολιτικοί πρέπει να λάβουν αυτό το δεύτερο μέτωπο πιο σοβαρά υπόψη τους και ο πληθυσμός πρέπει να είναι καλύτερα προετοιμασμένος.
Αυτό συμβαίνει επειδή ο λεγόμενος "δεύτερος πόλεμος" της Ρωσίας στρέφεται εναντίον ολόκληρης της Δύσης. "Είναι επίσης ένας πόλεμος κατά του δημοκρατικού μοντέλου", λέει η εμπειρογνώμονας της Ανατολικής Ευρώπης Franziska Davies. Αναφέρεται στον υβριδικό πόλεμο που διεξάγει ήδη η Ρωσία εναντίον του δυτικού κόσμου με τη μορφή "στρατιωτικών επεμβάσεων, ακόμη και εκστρατειών παραπληροφόρησης": "Ντε φάκτο, η Ρωσία θεωρεί εδώ και καιρό ότι βρίσκεται σε ανοιχτό πόλεμο με τη Δύση".
Ένα παράδειγμα αυτού του υβριδικού πολέμου είναι οι υποτιθέμενες ρωσικές προσπάθειες κατασκοπείας με τη χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Σύμφωνα με διάφορα γερμανικά μέσα ενημέρωσης, ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος εντοπίστηκε πρόσφατα πάνω από το παροπλισμένο εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας στο πάρκο Brunsbüttel ChemCoast Park στο Schleswig-Holstein. Το γραφείο του εισαγγελέα διεξάγει έρευνα με την υποψία της δραστηριότητας πράκτορα για σκοπούς δολιοφθοράς. Τέτοιες προσπάθειες κατασκοπείας έχουν πιθανότατα στόχο τις κρίσιμες υποδομές της Γερμανίας.
Τέτοιες απόπειρες μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως μέρος του υβριδικού πολέμου της Ρωσίας. Ο όρος είναι δύσκολο να οριστεί, αλλά οι ειδικοί λένε ότι περιλαμβάνει οτιδήποτε δεν περιλαμβάνει άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση. Η Ρωσία πιθανώς πραγματοποιεί τέτοιες ενέργειες με στόχο την αποδυνάμωση και την αποσταθεροποίηση του λεγόμενου δυτικού κόσμου.
"Αυτό που τελικά επιδιώκει η Ρωσία είναι μια Ευρώπη που θα κυριαρχείται από τη Ρωσία και όπου η Ρωσία θα μπορεί να επιβάλλει τους στόχους της ανεξάρτητα από τους διεθνείς κανόνες και τους διεθνείς νόμους. Μια Ευρώπη στην οποία η Ρωσία θα μπορεί να ασκεί εξουσία με τη βία", εξηγεί η Franziska Davies από το Ludwig-Maximilians-Universität του Μονάχου.
Η πιο γνωστή υβριδική στρατηγική: ψευδείς ειδήσεις
Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Ρωσία χρησιμοποιεί διάφορες στρατηγικές υβριδικού πολέμου: hacking, επιθέσεις σε άτομα ή παραπληροφόρηση και ψευδείς ειδήσεις. "Είμαστε όλοι στόχοι αυτών των εκστρατειών για τον επηρεασμό της πληροφόρησης", λέει ο Tapio Pyysalo, επικεφαλής των διεθνών σχέσεων στο Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Αντιμετώπιση Υβριδικών Απειλών.
Μόνο πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, υπήρξε μια συντονισμένη προσπάθεια να διοχετευτούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στοχευμένες φιλορωσικές, αντιεμβολιαστικές και αντι-ΛΟΑΤΚΙ εκστρατείες. Το ολλανδικό ιδιωτικό ερευνητικό ινστιτούτο Trollrensics διαπίστωσε ότι αυτή η εκστρατεία παραπληροφόρησης στη Γερμανία κατευθύνθηκε κυρίως υπέρ του AfD. Η εταιρεία υποθέτει ότι τα bots που βρίσκονται πίσω από αυτό το περιεχόμενο προέρχονται από τη Ρωσία ή φιλορωσικούς κύκλους.
Αν και πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν βελτιώσει τα μέτρα ασφαλείας τους κατά των υβριδικών επιθέσεων μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, ο Εσθονός εμπειρογνώμονας Pyysalo προειδοποιεί: "Όμως δεν έχουν τα ίδια εργαλεία στη διάθεσή τους με τους υβριδικούς φορείς. Αυτό που πρέπει να κάνουν ακόμη τα δημοκρατικά κράτη είναι να ενισχύσουν γενικά τη νομοθεσία τους για να κλείσουν τα κενά που χρησιμοποιούν οι υβριδικοί δρώντες".
Πώς να αναγνωρίσετε τη ρωσική παραπληροφόρηση;
Αυτό που πρέπει να συμβαίνει σε καθημερινή βάση και αυτό που μπορεί να κάνει ο καθένας είναι να αναγνωρίζει τις ψευδείς ειδήσεις και να μην τις διαδίδει, λέει ο Pyysalo. "Όλοι πρέπει να διαδραματίσουν ρόλο στην επαλήθευση των πληροφοριών και να διασφαλίσουν ότι όλα όσα διαδίδονται βασίζονται σε γεγονότα και όχι σε αφηγήσεις παραπληροφόρησης".
Βοηθάει το γεγονός ότι τα μοτίβα των ψευδών ειδήσεων που διαδίδει η Ρωσία είναι πάντα τα ίδια, εξηγεί ο Frank Sauer, ειδικός σε θέματα πολιτικής ασφάλειας: "Δεν έχει σημασία αν πρόκειται για την κατάρριψη της MH17 ή για τη βομβιστική επίθεση στο νοσοκομείο παίδων στο Κίεβο: πάντα πρώτα λέγεται ότι ήταν τρελό, μετά ήταν οι άλλοι και στο τέλος είναι: "Εντάξει, εμείς ήμασταν, αλλά το άξιζαν"".
Για να εκθέσετε τις εκστρατείες παραπληροφόρησης, αξίζει να ελέγχετε πρώτα τις ειδήσεις: Μήπως άλλα μέσα ενημέρωσης επιβεβαιώνουν ανεξάρτητα τις πληροφορίες. Αξίζει επίσης να ελέγξετε τον δημιουργό της είδησης, π.χ. τα προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ένα εγχειρίδιο του ουκρανικού Υπουργείου Άμυνας για την αποκάλυψη ψευδών ειδήσεων επισημαίνει ότι τα ονόματα χρηστών των προφίλ Χ είναι συχνά τυχαίοι συνδυασμοί αριθμών, ενώ τα ψεύτικα προφίλ χρησιμοποιούν συχνά παλιές ή τυχαία επιλεγμένες εικόνες απευθείας από τα αποτελέσματα της Google. Αξίζει να ελέγξετε τέτοιες εικόνες μέσω της αναζήτησης εικόνων της Google.
Σύμφωνα με τον Sauer, ο στόχος της ρωσικής παραπληροφόρησης είναι: "Να αφήσει τους ανθρώπους να αισθάνονται ανίσχυροι και πεπεισμένοι ότι ούτως ή άλλως δεν μπορούν ποτέ να μάθουν την αλήθεια".
Από το διαδίκτυο στην πραγματική ζωή
Ωστόσο, οι υβριδικές επιθέσεις μπορούν επίσης να αποτελέσουν πραγματική απειλή για τη ζωή και τη σωματική ακεραιότητα. Ο Εσθονός ειδικός σε θέματα υβριδικών απειλών Tapio Pyysalo, αναφερόμενος στις ρωσικές επιθέσεις σε ενεργειακές υποδομές στην Ουκρανία, λέει ότι οι κρίσιμες υποδομές στην υπόλοιπη Ευρώπη μπορούν επίσης να αποτελέσουν στόχο της Ρωσίας.
Δεν θέλει να προκαλέσει ανησυχία, αλλά "οι άνθρωποι θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για κάθε είδους διαταραχές, για παράδειγμα στην παροχή κρίσιμων υπηρεσιών ή κρίσιμων τροφίμων".
Ο Pyysalo συνοψίζει: "Να είστε προετοιμασμένοι για το χειρότερο, αλλά φυσικά να ελπίζετε για το καλύτερο".
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο "εφιαλτικό σενάριο" της Γερμανίας
Για τη Γερμανία, το χειρότερο - το "απόλυτο εφιαλτικό σενάριο" - είναι αυτό που ο Frank Sauer αποκαλεί διακοπή ρεύματος. Στα σενάρια καταστροφής, έχει περιγραφεί ότι μετά από λίγες ημέρες χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, η Γερμανία θα βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού. "Επίσης, επειδή ο γενικός πληθυσμός δεν είναι καλά προετοιμασμένος για τέτοιες καταστάσεις. Απλώς υποθέτουμε ότι ο καιρός θα είναι πάντα ευχάριστος, το νερό θα βγαίνει από τη βρύση και θα υπάρχουν τρόφιμα στο σούπερ μάρκετ", εξηγεί ο Sauer.
Για καταστάσεις στις οποίες δεν ισχύει κάτι τέτοιο, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας και Βοήθειας σε περίπτωση καταστροφών έχει καταρτίσει καταλόγους προμηθειών, συμβουλεύοντας τους πολίτες να προμηθεύονται αρκετά τρόφιμα για δέκα ημέρες και να παρέχουν δύο λίτρα υγρών ανά άτομο την ημέρα. Θα πρέπει να υπάρχει ένα κουτί πρώτων βοηθειών έκτακτης ανάγκης και τα πιο σημαντικά έγγραφα θα πρέπει να φυλάσσονται με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να μεταφερθούν γρήγορα μαζί σας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Ανάπτυξη της αντίστασης των πολιτών
Λόγω τέτοιων πιθανών έκτακτων καταστάσεων, ο Sauer βρίσκει τη συζήτηση για την υποχρεωτική θητεία κατά κάποιο τρόπο μακριά από την πραγματικότητα. Εξάλλου, το να σκεφτόμαστε μόνο την Bundeswehr και την ενίσχυση του στρατού είναι πολύ κοντόφθαλμο. Αυτό που χρειάζεται πάνω απ' όλα είναι η αντίσταση των πολιτών.
Ο Γερμανός ειδικός σε θέματα ασφάλειας εξηγεί: "Βασικά χρειαζόμαστε εφεδρείες ανθρώπων που μπορούν να βοηθήσουν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Χρειαζόμαστε ανθρώπους που μπορούν να στοιβάξουν σακούλες άμμου και να βγάλουν τις γεννήτριες έκτακτης ανάγκης από την αίθουσα και να τις θέσουν σε λειτουργία". Πρόκειται για πολύ πρακτικά πράγματα και έτσι ακριβώς πρέπει να το εξηγήσουν οι πολιτικοί. Στη Γερμανία, θα πρέπει να εργαστούν για να διασφαλίσουν ότι "σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, μπορούμε να το οργανώσουμε έτσι ώστε όλοι να έχουν μια ζεστή κουβέρτα, τα παιδιά να έχουν μια γωνιά για να παίξουν, έχουμε γεννήτριες έκτακτης ανάγκης όπου μπορείτε να φορτίσετε τα κινητά σας τηλέφωνα και κάποιος να μαγειρέψει σούπα".
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑυτό που εννοεί ο Sauer με αυτό είναι ότι η Γερμανία πρέπει να ενισχύσει την ανθεκτικότητά της. Τονίζει ότι αυτό δεν είναι σημαντικό μόνο σε περίπτωση εξωτερικών επιθέσεων στις υποδομές- οι διακοπές ρεύματος μπορούν επίσης να προκληθούν από την κλιματική κρίση.
Η ελπίδα του είναι "να υπάρξει μια ευρεία κοινωνική συναίνεση ότι ως κοινωνία πρέπει να επενδύσουμε χρήματα, αλλά και χρόνο". Μιλάει, για παράδειγμα, για δώδεκα μήνες στην Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Τεχνικού Βοηθήματος, στην πυροσβεστική, στον Ερυθρό Σταυρό ή ακόμη και στις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις. "Έτσι ώστε να ξέρω τι πρέπει να κάνω αν χαλάσει κάτι στην κοινότητα ή τη γειτονιά μου".