Με ιδιαίτερη θέρμη υποδέχθηκε στον Λευκό Οίκο τον τούρκο ομόλογό του ο πρόεδρος των ΗΠΑ
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ συναντήθηκε την Πέμπτη στον Λευκό Οίκο με τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αφήνοντας να εννοηθεί πως η Ουάσινγκτον εξετάζει την άρση του «παγώματος» στην πώληση προηγμένων μαχητικών αεροσκαφών F-35 προς την Άγκυρα.
Κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ είχε απομακρύνει την Τουρκία –σύμμαχο στο ΝΑΤΟ– από το πρόγραμμα των F-35, μετά την αγορά του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400. Αμερικανοί αξιωματούχοι εξέφραζαν τότε ανησυχία ότι η χρήση του συστήματος θα μπορούσε να αποκαλύψει κρίσιμα δεδομένα για τις δυνατότητες των αεροσκαφών, τα οποία ενδεχομένως να κατέληγαν στη Μόσχα.
Στην έναρξη της συνάντησης, ο Τραμπ εξέφρασε την ελπίδα ότι θα βρεθεί λύση: «Εκείνος χρειάζεται κάποια πράγματα, εμείς χρειαζόμαστε κάποια άλλα, και νομίζω ότι θα καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα», δήλωσε, προσθέτοντας απευθυνόμενος στον Ερντογάν: «Πιστεύω ότι θα πετύχετε στην αγορά όσων επιθυμείτε».
Υποδεχόμενος τον Ταγίπ Ερντογάν στο Οβάλ Γραφείο, ο Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήρισε τον συνομιλητή του «σκληρό άνδρα», που «κάνει καλή δουλειά στη χώρα του», λέγοντας στη συνέχεια: «Έχουμε και οι δύο πολύ καλές σχέσεις. Τόσο το εμπόριο όσο και ο πόλεμος παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στις σχέσεις μας».
Τόνισε, ωστόσο, ότι θα ήθελε να δει την Τουρκία να σταματήσει τις αγορές ρωσικού πετρελαίου. Η Τουρκία, μαζί με την Ουγγαρία και τη Σλοβακία, είναι οι κύριοι αγοραστές ρωσικού πετρελαίου. «Θα ήθελα να σταματήσει να αγοράζει πετρέλαιο από τη Ρωσία, όσο η Ρωσία συνεχίζει την έφοδο εναντίον της Ουκρανίας» είπε ο Τραμπ απευθυνόμενος στον Ερντογάν.
Ήταν η πρώτη επίσκεψη του Τούρκου προέδρου στον Λευκό Οίκο από το 2019. Οι δύο ηγέτες έχουν οικοδομήσει, σύμφωνα με τον Τραμπ, μια «πολύ καλή σχέση».
Από την πλευρά του, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υποσχέθηκε ότι η Τουρκία θα κάνει ότι της αναλογεί στο θέμα της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.
«Θα κάνουμε ότι μας αναλογεί» δήλωσε μεταξύ άλλων ο Τούρκος πρόεδρος αναφερόμενος στο θέμα της Σχολής της Χάλκης, τονίζοντας ότι θα συζητήσει το θέμα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. «Θα συζητήσω το θέμα όταν επιστρέψω με τον Βαρθολομαίο» δήλωσε μεταξύ άλλων ο Ταγίπ Ερντογάν ενώπιον των δημοσιογράφων, λίγο πριν ξεκινήσει η κατ' ίδιαν συνάντηση των δύο προέδρων.
Η απάντηση του Ντόναλντ Τραμπ σε αυτή τη δήλωση του Τούρκου ομολόγου του ήταν: «Η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία ήταν εδώ (σ.σ. στον Λευκό Οίκο) και θα ήθελαν πραγματικά να έχουν κάποια βοήθεια».
Πίεση για τις σχέσεις με τη Ρωσία
Ο Αμερικανός πρόεδρος επικέντρωσε τις δημόσιες τοποθετήσεις του στις οικονομικές σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία. «Το καλύτερο που μπορεί να κάνει είναι να μην αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία», δήλωσε. Παράλληλα, τόνισε ότι ο Ερντογάν χαίρει εκτίμησης τόσο από τον Βλαντίμιρ Πούτιν όσο και από τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις.
Η παρέμβαση αυτή ήρθε λίγες ημέρες μετά τη δήλωση του Τραμπ ότι η Ουκρανία μπορεί να ανακτήσει όλα τα εδάφη που έχει χάσει στον πόλεμο με τη Ρωσία – μια εντυπωσιακή μετατόπιση σε σχέση με τις προηγούμενες εκκλήσεις του προς το Κίεβο για συμβιβασμούς.
Ο Ερντογάν, από την πλευρά του, ξεκαθάρισε ότι προσήλθε με πρόθεση να «συζητήσει διεξοδικά» την υπόθεση των F-35, υπενθυμίζοντας πως η Τουρκία έχει ήδη καταβάλει 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια για τα αεροσκάφη.
Απόσταση επί Μπάιντεν – Προσέγγιση επί Τραμπ
Κατά τη διάρκεια της προεδρίας Μπάιντεν, η Ουάσινγκτον διατήρησε αποστάσεις από τον Τούρκο ηγέτη, λόγω ανησυχιών για οπισθοδρόμηση στη δημοκρατία και στενές σχέσεις με τη Μόσχα. Ο Ερντογάν έχει κατηγορηθεί από αντιπολιτευόμενα κόμματα και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ότι περιορίζει την ελευθερία του Τύπου και διώκει πολιτικούς αντιπάλους.
Ο Τραμπ, αντίθετα, βλέπει τον Ερντογάν ως κρίσιμο εταίρο και πιθανό μεσολαβητή στις προσπάθειες για τερματισμό των συγκρούσεων σε Ουκρανία και Γάζα. Η αμερικανική κυβέρνηση δείχνει να ευθυγραμμίζεται σε μεγάλο βαθμό με την τουρκική προσέγγιση στη Συρία, μετά την πτώση του πρώην ηγέτη Μπασάρ αλ Άσαντ τον Δεκέμβριο και την ανάδειξη του Άχμαντ αλ-Σαράα στην εξουσία.
Η στάση για τη Γάζα
Ο Ερντογάν παραμένει σφοδρά επικριτικός απέναντι στο Ισραήλ για τον πόλεμο στη Γάζα. Στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, κατηγόρησε τις ισραηλινές δυνάμεις για «γενοκτονία» – κατηγορία που απορρίπτουν τόσο το Ισραήλ όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Τραμπ έχει καλέσει τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να επιδείξει «λογική» στις σχέσεις του με την Άγκυρα, ενώ φιλοξένησε και συνάντηση με οκτώ αραβικές και μουσουλμανικές χώρες για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.