Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν ήδη αναγνωρίσει τις παραλείψεις τους στην αποτροπή της επίθεσης. Γιατί το Ισραήλ δεν περίμενε μια τόσο μεγάλη επίθεση και γιατί οι ανησυχίες για την ασφάλεια θα υπάρχουν για πάντα από εδώ και στο εξής;
Δύο χρόνια μετά την πολύνεκρη επίθεση της 7ης Οκτωβρίου υπό την ηγεσία της Χαμάς, οι ειδικοί σε θέματα ασφάλειας στο Ισραήλ εξακολουθούν να αναλύουν ποιες ήταν οι βασικές παραλείψεις και αν το Ισραήλ θα μπορούσε να είχε προλάβει την εισβολή, η οποία στοίχισε τη ζωή σε 1.200 ανθρώπους και είδε 250 ανθρώπους να κρατούνται όμηροι από τη Χαμάς.
Νωρίτερα φέτος ο ισραηλινός στρατός δημοσίευσε τον πρώτο επίσημο απολογισμό των λαθών που οδήγησαν στις αποτυχίες του κατά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023, η οποία πυροδότησε τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς στη Γάζα.
Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας (IDF) "απέτυχαν στην αποστολή τους να προστατεύσουν τους Ισραηλινούς πολίτες".
Η 19σέλιδη έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο στρατός του Ισραήλ εκτίμησε λανθασμένα τις προθέσεις της Χαμάς και υποτίμησε τις δυνατότητές της.
Ο Γουίλ Τόντμαν, ανώτερος συνεργάτης στο Πρόγραμμα Μέσης Ανατολής του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, δήλωσε στο Euronews ότι είναι σημαντικό να κατανοήσουμε το πλαίσιο και την ευρύτερη εικόνα της εποχής που σημειώθηκε η επίθεση.
"Αν πάμε πίσω, αυτή ήταν μια εποχή που το Ισραήλ μιλούσε για την επέκταση των Συμφωνιών του Αβραάμ, την εξομάλυνση με τη Σαουδική Αραβία", δήλωσε ο Τοντμαν, προσθέτοντας ότι προηγουμένως είχαν εξομαλυνθεί οι σχέσεις με άλλους βασικούς περιφερειακούς παράγοντες, όπως τα ΗΑΕ και το Μπαχρέιν.
«Νομίζω ότι υπήρχε ένα πραγματικό αίσθημα εμπιστοσύνης στην ισραηλινή κυβέρνηση και δεν είχαν συνειδητοποιήσει ότι η Χαμάς θα ήταν σε θέση να αποτελέσει μια τόσο σοβαρή απειλή για την ασφάλειά τους».
Η επίσημη στρατιωτική έκθεση αναφέρει ότι κατά τους μήνες που προηγήθηκαν της επίθεσης, η ισραηλινή Διεύθυνση Στρατιωτικών Πληροφοριών, Aman, άρχισε να αναπτύσσει μια νέα αξιολόγηση, υποδεικνύοντας ότι το σχέδιο της Χαμάς δεν ήταν απλώς ένα όραμα, αλλά "ένα συγκεκριμένο πλαίσιο επιχειρησιακού σχεδιασμού". Αλλά αυτή η εκτίμηση απορρίφθηκε σε μεγάλο βαθμό και μάλιστα έγινε δεκτή με κάποιο εφησυχασμό.
«Πιθανώς ήταν μια αίσθηση ύβρεως από την ισραηλινή στρατιωτική και πολιτική ελίτ», δήλωσε ο Τοντμάν, προσθέτοντας ότι οι ισραηλινές αρχές "δεν είχαν αντιμετωπίσει σοβαρή απειλή από τη Χαμάς στη Γάζα ή από παλαιστινιακές ομάδες στη Δυτική Όχθη εδώ και χρόνια».
Η Χαμάς, από την άλλη πλευρά, προσπάθησε επίσης να κρατήσει τις προετοιμασίες της όσο το δυνατόν περισσότερο κάτω από τα ισραηλινά ραντάρ για να διασφαλίσει ότι η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου δεν θα εντοπιζόταν εύκολα.
«Έκαναν κάποιου είδους εκπαιδευτικές ασκήσεις και ό,τι άλλο, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι το Ισραήλ θα τις παρακολουθούσε», λέει ο Τόντμαν.
«Είναι κρίσιμο ότι ακόμη και η αντιπροσωπεία της Χαμάς εκτός της Λωρίδας της Γάζας στη Ντόχα δεν φαίνεται να το γνώριζε εκ των προτέρων. Νομίζω ότι κράτησαν αυτά τα σχέδια σε έναν πολύ μικρό κύκλο».
Αλλά ο Τόντμαν επιμένει ότι "οι αποτυχίες της 7ης Οκτωβρίου πρέπει να θεωρηθούν ως αποτυχίες της ηγεσίας και όχι ως αποτυχίες των δυνατοτήτων του Ισραήλ".
"Είδαμε στα χρόνια που ακολούθησαν, ότι το Ισραήλ έχει μια αξιοσημείωτη στρατιωτική δύναμη. Αποδεικνύεται γρήγορα ότι είναι ο στρατιωτικός ηγεμόνας της περιοχής", είπε.
"Έχουν επιτεθεί με αξιοσημείωτη ακρίβεια και διείσδυση πληροφοριών, στη Χεζμπολάχ στο Λίβανο, στο Ιράν, σε πρόσωπα-κλειδιά στο Ιράν, στη Συρία, στην Υεμένη, στη Ντόχα πιο πρόσφατα".
"Αυτό δείχνει ότι όταν το ισραηλινό στρατιωτικό κατεστημένο αποφασίζει να επιδιώξει έναν στρατιωτικό στόχο - το κάνει με αξιοσημείωτη αποτελεσματικότητα".
Πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς από τις 7 Οκτωβρίου
Σε απάντηση στην επίθεση που εξαπέλυσε η Χαμάς στο νότιο Ισραήλ, ο ισραηλινός στρατός εξαπέλυσε μια μαζική στρατιωτική εκστρατεία στη Γάζα σε πρωτόγνωρη κλίμακα.
Η ισραηλινή επίθεση στη Λωρίδα είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο περισσότερων από 67.000 Παλαιστινίων, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Γάζας που διοικείται από τη Χαμάς, το οποίο δεν κάνει διάκριση μεταξύ αμάχων και μαχητών στον απολογισμό των νεκρών - έναν αριθμό που αμφισβητεί το Ισραήλ.
Το Ισραήλ έχει επίσης προχωρήσει τη στρατιωτική του επίθεση πέρα από τη Γάζα, στοχεύοντας τους συμμάχους της Χαμάς στο Ιράν και τη Συρία και τη Χεζμπολάχ που υποστηρίζεται από την Τεχεράνη στο Λίβανο και τους Χούθι της Υεμένης, προκαλώντας σεισμικές αλλαγές στο γεωπολιτικό τοπίο της περιοχής.
"Ο πρωθυπουργός (Βενιαμίν) Νετανιάχου έχει αναλάβει με συνέπεια τολμηρά ρίσκα μετά την 7η Οκτωβρίου. Και μέχρι τις επιθέσεις στη Ντόχα, σχεδόν όλα αυτά τα ρίσκα απέδωσαν", δήλωσε ο Τοντμάν, προσθέτοντας ότι ήταν η πρώτη άμεση σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν "όσον αφορά τα ισραηλινά πλήγματα σε εγκαταστάσεις, πυρηνικές εγκαταστάσεις, αλλά και σε επιστήμονες, σε στρατιωτικούς αξιωματούχους".
Το Ισραήλ στη συνέχεια "έφερε (με επιτυχία) και τις Ηνωμένες Πολιτείες σε αυτή τη σύγκρουση και στη συνέχεια είδε τον βομβαρδισμό των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Φορντόου. Νομίζω ότι όλα αυτά προσέθεσαν την αίσθηση ότι η τόλμη απέδωσε στην ισραηλινή κυβέρνηση", υποστηρίζει ο Τόντμαν.
Αλλά αν όλα αυτά τα ρίσκα "ίσως πέτυχαν στρατιωτικές νίκες", είχαν ένα αξιοσημείωτο διπλωματικό κόστος, παραδέχεται ο Τόντμαν, επισημαίνοντας ότι ακόμη και βασικοί σύμμαχοι του Ισραήλ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, ο Καναδάς και η Αυστραλία, αναγνωρίζουν πλέον την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση.
"Έτσι, υπάρχουν πραγματικές ρωγμές που εμφανίζονται στη διεθνή υποστήριξη του Ισραήλ", δήλωσε.
Τι ακολουθεί για το Ισραήλ και τη Γάζα;
Με το ειρηνευτικό σχέδιο για τη Γάζα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ να βρίσκεται τώρα υπό διαπραγμάτευση στην Αίγυπτο, το ερώτημα είναι πώς οι δύο πλευρές θα μπορέσουν να συνυπάρξουν, ακόμη και αν η συμφωνία περάσει.
"Νομίζω ότι για το Ισραήλ, θα συνεχίσουν να υπάρχουν πραγματικές ανησυχίες για την ασφάλεια στη Γάζα", δήλωσε στο Euronews.
«Δεν νομίζω ότι η ισραηλινή κυβέρνηση πιστεύει ότι η Χαμάς θα αφοπλιστεί πραγματικά πλήρως και νομίζω επίσης ότι υπάρχουν αποχρώσεις διαφορετικών επιπέδων μελών της Χαμάς».
"Οι ηγέτες της Χαμάς και η ισραηλινή κυβέρνηση είναι πιθανό να έχουν πολύ διαφορετικές ερμηνείες για το ποιος είναι μέλος της Χαμάς", εξήγησε.
Και παρόλο που το σχέδιο προβλέπει την ύπαρξη διεθνών δυνάμεων που θα δημιουργήσουν σιγά-σιγά μια παλαιστινιακή αστυνομική δύναμη, ο Τόντμαν είπε ότι "θα υπάρξουν ερμηνευτικές διαφορές μεταξύ της ισραηλινής κυβέρνησης και των Παλαιστινίων σχετικά με το αν αυτές οι δυνάμεις ασφαλείας θα μπορούσαν ποτέ ξανά να αποτελέσουν απειλή για το Ισραήλ".
Μια άλλη τεράστια πρόκληση για τους Παλαιστίνιους ηγέτες, είτε αποτελούν μέρος της προσωρινής τεχνοκρατικής κυβέρνησης είτε ηγέτες που θα αναλάβουν στο μέλλον, θα είναι "να προσπαθήσουν να περιγράψουν ένα καλύτερο μέλλον για το λαό τους, να προσπαθήσουν να πουν ότι ο δρόμος προς τη συμφιλίωση θα είναι καλύτερος από τον δρόμο προς την εκδίκηση", επισήμανε ο Todman, εξηγώντας ότι "η εμπιστοσύνη δεν υπάρχει πραγματικά μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων".
Η εμπιστοσύνη θα πρέπει να οικοδομηθεί πρώτα στην ίδια τη διαδικασία και στη συνέχεια στο αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας, σύμφωνα με τον Τοντμαν.
"Η διαδικασία του αφοπλισμού, της αποριζοσπαστικοποίησης και της συμφιλίωσης μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών μετά από δύο χρόνια πραγματικά αξιοσημείωτων επιπέδων βίας και δολοφονιών - αυτές θα είναι εξαιρετικά δύσκολες διαδικασίες".
"Έχουμε 2 εκατομμύρια Παλαιστίνιους που ζουν στη Γάζα, οι οποίοι έχουν ζήσει πείνα, σύμφωνα με το IBC, και γενοκτονία, σύμφωνα με τους ανεξάρτητους ερευνητές του ΟΗΕ. Και σίγουρα όλοι τους θα έχουν γνωρίσει ανθρώπους που σκοτώθηκαν, είχαν μέλη της οικογένειάς τους, φίλους, συναδέλφους. Και έτσι το να ξεπεράσουν αυτό το τραύμα θα είναι ένα ηράκλειο έργο για τους μελλοντικούς Παλαιστίνιους ηγέτες", είπε.
Αλλά ο Τόντμαν λέει ότι πολλά από αυτά τα ερωτήματα θα έρθουν αργότερα και ότι "για την πλειοψηφία των Παλαιστινίων αυτή τη στιγμή, η νούμερο ένα προτεραιότητα είναι να σταματήσει αυτή η σύγκρουση, να υπάρξει παύση των εχθροπραξιών".
Θα δεχτεί η Χαμάς όλο το σχέδιο υπό την ηγεσία των ΗΠΑ;
Η Χαμάς συμφώνησε να απελευθερώσει όλους τους εναπομείναντες ισραηλινούς ομήρους, αλλά δηλώνει ότι θέλει περαιτέρω συνομιλίες για αρκετά βασικά σημεία που περιγράφονται στο ειρηνευτικό σχέδιο των ΗΠΑ.
Η ομάδα δεν έχει συμφωνήσει σε άλλα μέρη του σχεδίου, ειδικά όσον αφορά τον αφοπλισμό της Χαμάς και τη μελλοντική διακυβέρνηση της Γάζας, όπως περιγράφεται στο αμερικανικό ειρηνευτικό σχέδιο.
Αλλά σε αυτό το στάδιο "δεν υπάρχουν πολλά περισσότερα που θα μπορούσαν να χάσουν" δήλωσε ο Γουίλ Τόντμαν στο Euronews, εξηγώντας γιατί η ένοπλη ομάδα συμφώνησε στην απελευθέρωση των ομήρων.
"Πίστευαν ότι η ύπαρξη ομήρων θα αποτελούσε πηγή πίεσης, ότι θα απέτρεπε ορισμένες στρατιωτικές ενέργειες του Ισραήλ".
Αλλά όταν ακόμη και η απειλή ισραηλινών στρατιωτικών επιχειρήσεων που θα σκότωναν κατά λάθος ομήρους δεν άλλαξε τον υπολογισμό της ισραηλινής κυβέρνησης και τη στρατηγική της να προχωρήσει στην επίθεση στη Γάζα, η Χαμάς άλλαξε τους υπολογισμούς της.
"Στην πραγματικότητα δεν χάνουν πολύ από τη μόχλευση τους, επειδή αυτή δεν υπήρχε εξαρχής", δήλωσε ο Τοντμαν.
Αντιθέτως, η ένοπλη ομάδα θα κερδίσει κάποια διεθνή καλή θέληση και πιθανότατα ελπίζουν να ασκήσουν εκ νέου πίεση στο Ισραήλ για να τηρήσει στη συνέχεια τους όρους της συμφωνίας, οι οποίοι είναι "πιο δύσκολο να τους καταπιούν οι Ισραηλινοί", κατέληξε.