Ο γενικός εισαγγελέας του ΔΕΕ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο νόμος περί αμνηστίας για το δημοψήφισμα στην Καταλονία δεν θίγει τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης ούτε παραβιάζει τους αντιτρομοκρατικούς κανόνες
Στις 10 Ιουνίου 2024, το Ισπανικό Κοινοβούλιο θέσπισε νόμο περί αμνηστίας για την αποκατάσταση της θεσμικής, πολιτικής και κοινωνικής ομαλότητας στην Καταλονία. Αμνηστεύθηκαν οι πράξεις που στοιχειοθετούν ποινική, διοικητική ή δημοσιονομική ευθύνη, οι οποίες τελέστηκαν στο πλαίσιο του παράνομου δημοψηφίσματος της 1ης Οκτωβρίου 2017 για την αυτοδιάθεση της Καταλονίας, καθώς και οι πράξεις που τελέστηκαν στο πλαίσιο της εγχειρήματος της ανεξαρτητοποίησης της Καταλονίας. Η αμνηστία δεν καλύπτει, ωστόσο, τα αδικήματα που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Έχοντας αμφιβολίες όσον αφορά τη συμβατότητα ορισμένων διατάξεων του νόμου περί αμνηστίας με το δίκαιο της Ένωσης, το Ισπανικό Ελεγκτικό Συνέδριο απευθύνθηκε στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ).
Στις 13 Νοεμβρίου, ο γενικός εισαγγελέας Dean Spielmann απεφάνθη ότι η προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης δεν αντιτίθεται στην προβλεπόμενη από τον νόμο περί αμνηστίας εξάλειψη της ευθύνης για πράξεις σχετιζόμενες με τη διαχείριση δημόσιων πόρων οι οποίες θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης, διότι δεν υφίσταται άμεση σχέση μεταξύ των πράξεων αυτών και της πραγματικής ή δυνητικής μείωσης των εσόδων που αποδίδονται στον προϋπολογισμό της Ένωσης 3.
Η απόφασή αυτή, τεράστιας πολιτικής και νομικής σημασίας, ανοίγει την πόρτα στον πρώην πρόεδρο της Καταλονίας Κάρλες Πουτζντεμόν να επωφεληθεί πλήρως από τον νόμο.
Ο Spielmann υποστηρίζει ότι ο νόμος, που έχει σχεδιαστεί για να θέσει τέλος στις υποθέσεις που προκύπτουν από τη διαδικασία ανεξαρτησίας της Καταλονίας, δεν παραβιάζει τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, ούτε εκείνους για την τρομοκρατία. Σύμφωνα με τον γενικό εισαγγελέα, οι δαπάνες που συνδέονται με το δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου 2017 δεν συνδέονται άμεσα με ευρωπαϊκά κονδύλια και, ως εκ τούτου, η αμνηστία τους δεν θέτει σε κίνδυνο τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ένα από τα πιο ευαίσθητα σημεία που ανέλυσε το δικαστήριο.
Οι συνέπειες για το μέλλον του Πουτζντεμόν είναι άμεσες. Ο γενικός εισαγγελέας εξαλείφει έναν από τους κύριους κινδύνους ακύρωσης της αμνηστίας. Παρ' όλα αυτά, οι ανησυχίες σχετικά με τις διαδικαστικές εγγυήσεις ανοίγουν ένα χώρο για την Ισπανία να συζητήσει κατά πόσον οι διαδικασίες που ακολουθήθηκαν συμμορφώνονται πλήρως με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Εάν όχι, κάποιες προσφυγές θα μπορούσαν να καθυστερήσουν ή να εμποδίσουν την άμεση εφαρμογή της αμνηστίας στον ηγέτη που τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας.
Η πρόταση δεν είναι δεσμευτική, αλλά ιστορικά το ΔΕΕ ακολουθεί την επιχειρηματολογία των γενικών εισαγγελέων του στις περισσότερες αποφάσεις του. Η τελική απόφαση θα γίνει γνωστή τους επόμενους μήνες.
Ο Πουτζντεμόν αντιδρά: "Ας μην ξεχνάμε...".
Ο Κάρλες Πουιτζντεμόν χαιρέτισε ανοιχτά τη σφοδρότητα της έκθεσης του Σπίλμαν, αν και προειδοποίησε ότι η διαδικασία δεν έχει κλείσει. "Η γνωμοδότηση του γενικού εισαγγελέα είναι πολύ σαφής και πολύ τεκμηριωμένη, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι τον τελευταίο λόγο έχουν οι δικαστές που ένιωσαν ότι καλούνται να σώσουν την πατρίδα".
Ο γενικός γραμματέας του Junts, Jordi Turull, ερμήνευσε τη θέση του Λουξεμβούργου ως νίκη για όσους εξακολουθούν να ελπίζουν ότι η αμνηστία θα τεθεί σε πλήρη ισχύ, θεωρώντας ότι η απόφαση ενισχύει τα επιχειρήματα εκείνων που απαιτούν από τα ισπανικά δικαστήρια να εφαρμόσουν τον νόμο χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο δικηγόρος του Πουτζντεμόν , Gonzalo Boye, τόνισε ότι η ενδεχόμενη επιστροφή του πρώην προέδρου παραμένει προσωπική απόφαση, αν και θεωρεί ότι, αν το ΔΕΕ υποστηρίξει τελικά την αμνηστία, οι νομικές προϋποθέσεις για την επιστροφή του θα είναι σαφείς.
Εκτός της αυστηρά δικαστικής σφαίρας, ο σημερινός πρόεδρος της Generalitat, Salvador Illa, εξέφρασε ανοιχτά την ικανοποίησή του και χαρακτήρισε την έκθεση ως ένα σημαντικό βήμα που ξεκαθαρίζει το έδαφος για την ευρωπαϊκή συζήτηση. Ο Illa επέμεινε ότι η γνωμοδότηση επικυρώνει τη συμβατότητα της αμνηστίας με το δίκαιο της ΕΕ και ζήτησε να εφαρμοστεί ο νόμος γρήγορα και χωρίς παρελκυστικές τακτικές. Ο επικεφαλής του ERC Oriol Junqueras εξέφρασε επίσης την ελπίδα ότι το Δικαστήριο θα επιβεβαιώσει αυτή τη γραμμή και ότι, ως εκ τούτου, το ισπανικό Συνταγματικό Δικαστήριο θα μπορέσει να εφαρμόσει το νόμο χωρίς εμπόδια.