Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλας, υπογράμμισε ότι καμία συμφωνία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς ουσιαστική συμμετοχή του Κιέβου και των Βρυξελλών
Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέθεσαν ένα λεπτομερές σχέδιο 28 σημείων για την παύση των εχθροπραξιών στην Ουκρανία, το οποίο προβλέπει σημαντικές παραχωρήσεις από το Κίεβο προς τη Μόσχα, περιλαμβάνοντας την παραχώρηση των επαρχιών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ και τη μόνιμη δέσμευση ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Το σχέδιο, που παρουσιάστηκε από το AFP και επιβεβαιώθηκε από έγγραφο το οποίο αποκάλυψε το Associated Press, έχει πυροδοτήσει έντονες αντιδράσεις τόσο στην Ουκρανία όσο και στους Ευρωπαίους συμμάχους.
Σύμφωνα με την εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου, Κάρολαϊν Λίβιτ, ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, εργάζονταν «διακριτικά» επί σχεδόν έναν μήνα για την κατάρτιση της πρότασης, με τη συμμετοχή αξιωματούχων από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, δήλωσε ότι θα συζητήσει το κείμενο με τον Ντόναλντ Τραμπ «τις επόμενες ημέρες».
Τι προβλέπει η αμερικανική πρόταση σύμφωνα με το AFP
Το σχέδιο περιλαμβάνει:
1. Επιβεβαιώνεται η κυριαρχία της Ουκρανίας.
2. Θα συναφθεί συνολική συμφωνία μη επίθεσης μεταξύ της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Ευρώπης. Όλες οι ασάφειες που παρέμειναν ανεπίλυτες τα τελευταία 30 χρόνια θα θεωρηθεί ότι διευθετήθηκαν.
3. Η Ρωσία δεν θα εισβάλει σε γειτονικές χώρες και το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί περαιτέρω.
4. Θα διεξαχθεί διάλογος μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ, υπό τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, προκειμένου να λυθούν όλα τα ζητήματα που συνδέονται με την ασφάλεια και να δημιουργηθούν συνθήκες αποκλιμάκωσης.
5. Η Ουκρανία θα λάβει αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας.
6. Οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις θα περιοριστούν στις 600.000 μέλη.
7. Η Ουκρανία αποδέχεται να περιλάβει στο Σύνταγμά της τον όρο ότι δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και το ΝΑΤΟ αποδέχεται να περιλάβει στο καταστατικό του πρόβλεψη που θα διευκρινίζει ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στη Συμμαχία στο μέλλον.
8. Το ΝΑΤΟ δέχεται να μην σταθμεύσει στρατεύματα στην Ουκρανία.
9. Ευρωπαϊκά μαχητικά αεροσκάφη θα σταθμεύουν στην Πολωνία.
10. Οι ΗΠΑ θα λάβουν αποζημίωση για τις εγγυήσεις ασφαλείας. Αν η Ουκρανία εισβάλει στη Ρωσία, θα χάσει αυτές τις εγγυήσεις. Αν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, εκτός από μια συντονισμένη και αποφασιστική στρατιωτική απάντηση, θα επανέλθουν όλες οι κυρώσεις εις βάρος της Μόσχας και θα ακυρωθεί η αναγνώριση της κυριαρχίας της επί των νέων εδαφών, ενώ θα ανακληθούν και όλα τα άλλα οφέλη που αποκόμισε από αυτή τη συμφωνία.
Αν η Ουκρανία εκτοξεύσει πύραυλο εναντίον της Μόσχας ή της Αγίας Πετρούπολης χωρίς βάσιμο λόγο, οι εγγυήσεις ασφαλείας θα θεωρηθούν άκυρες.
11. Η Ουκρανία είναι επιλέξιμη για ένταξη στην ΕΕ και θα επωφεληθεί από προτιμησιακή βραχυπρόθεσμη πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά όσο αυτό το ζήτημα βρίσκεται υπό εξέταση.
12. Ένα ισχυρό παγκόσμιο πακέτο μέτρων για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ενός Ταμείου Ανάπτυξης για την Ουκρανία, της ανασυγκρότησης των ουκρανικών υποδομών φυσικού αερίου, της αποκατάστασης των περιοχών που επλήγησαν από τον πόλεμο, της ανάπτυξης νέων υποδομών και της επανέναρξης της εξόρυξης ορυκτών και φυσικών πόρων, όλα συνοδευόμενα από ένα ειδικό πρόγραμμα χρηματοδότησης από την Παγκόσμια Τράπεζα.
13. Η Ρωσία θα επανενταχθεί στην παγκόσμια οικονομία, με προγραμματισμένες συζητήσεις για την άρση των κυρώσεων, την επανένταξή της στην G8 και τη σύναψη μακροπρόθεσμης συμφωνίας οικονομικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ.
14. 100 δισεκατομμύρια δολάρια παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων θα επενδυθούν σε σχέδια υπό τις ΗΠΑ για την ανοικοδόμηση και τις επενδύσεις στην Ουκρανία, με τις ΗΠΑ να λαμβάνουν το 50% από τα κέρδη της πρωτοβουλίας.
Η Ευρώπη θα προσθέσει 100 δισεκατομμύρια δολάρια προκειμένου να αυξηθεί το διαθέσιμο ποσό επενδύσεων για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, που είναι παγωμένα στην Ευρώπη, θα αποδεσμευθούν και τα υπόλοιπα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα επενδυθούν σε ένα ξεχωριστό αμερικανορωσικό όχημα επενδύσεων.
15. Θα δημιουργηθεί μια κοινή αμερικανορωσική ομάδα εργασίας αρμόδια για θέματα ασφαλείας προκειμένου να προωθήσει και να εγγυηθεί τον σεβασμό όλων των διατάξεων αυτής της συμφωνίας.
16. Η Ρωσία θα κατοχυρώσει νομικά την πολιτική της μη επίθεσης έναντι της Ευρώπης και της Ουκρανίας.
17. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία θα συμφωνήσουν να παρατείνουν την ισχύ των συμφωνιών περί μη διάδοσης και ελέγχου των πυρηνικών όπλων, περιλαμβανομένης της START I.
18. Η Ουκρανία αποδέχεται να μην αποκτήσει πυρηνικό όπλων, με βάση τη Συμφωνία μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων.
19. Ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια θα λειτουργεί υπό την εποπτεία του Διεθνούς Οργανισμούς Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ- ΙΑΕΑ) και η ηλεκτρική ενέργεια που θα παράγει θα μοιράζεται εξίσου μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας.
20. Οι δύο χώρες δεσμεύονται να εφαρμόσουν εκπαιδευτικά προγράμματα στα σχολεία και την κοινωνία με στόχο να προωθήσουν την κοινή κατανόηση και ανεκτικότητα.
21. Η Κριμαία, το Λουχάνσκ και το Ντονέτσκ θα αναγνωριστούν - και από τις ΗΠΑ-- ως ντε φάκτο ρωσικές επαρχίες. Στη Χερσώνα και τη Ζαπορίζια θα παγώσει η γραμμή επαφής, κάτι που σημαίνει ντε φάκτο αναγνώριση αυτής της γραμμής. Η Ρωσία θα παραιτηθεί από τα άλλα εδάφη που ελέγχει τώρα εκτός των πέντε αυτών επαρχιών. Οι ουκρανικές δυνάμεις θα αποσυρθούν από την περιοχή του Ντοντέτσκ που ελέγχουν τώρα, όπου στη συνέχεια θα δημιουργηθεί αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη.
23. Η Ρωσία δεν θα εμποδίσει την Ουκρανία να χρησιμοποιεί τον Δνείπερο για εμπορικούς σκοπούς και θα συναφθούν συμφωνίες για την ελεύθερη μεταφορά σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
24. Θα συσταθεί ανθρωπιστική επιτροπή για να διευθετήσει τα ζητήματα της ανταλλαγής κρατουμένων, της επιστροφής σορών, ομήρων και αμάχων που κρατούνται, ενώ θα εφαρμοστεί πρόγραμμα επανένωσης οικογενειών.
25. Η Ουκρανία θα οργανώσει εκλογές σε διάστημα 100 ημερών.
26. Όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές στη σύγκρουση θα λάβουν πλήρη αμνηστία για τις ενέργειές τους στη διάρκεια του πολέμου και θα δεσμευθούν να μην προβάλουν καμία αξίωση ούτε να υποβάλουν καμία προσφυγή στο μέλλον.
27. Η συμφωνία αυτή είναι νομικά δεσμευτική. Την εφαρμογή της θα ελέγχει και θα εγγυάται το Συμβούλιο Ειρήνης, υπό τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Σε περίπτωση παραβίασης της συμφωνίας θα επιβάλλονται κυρώσεις.
28. Μόλις όλα τα μέρη αποδεχθούν το παρόν μνημόνιο, θα τεθεί σε ισχύ εκεχειρία αμέσως μετά την αποχώρηση των δύο πλευρών προς τις συμφωνημένες περιοχές ώστε να ξεκινήσει η εφαρμογή της συμφωνίας.
Αντιδράσεις στο Κίεβο: «Κόκκινες γραμμές» από την Ουκρανία
Παρά τη δήλωση Ζελένσκι ότι είναι πρόθυμος να συζητήσει το σχέδιο, το Κίεβο επιμένει ότι δεν θα δεχθεί:
- αναγνώριση ρωσικού ελέγχου σε οποιοδήποτε κατεχόμενο έδαφος,
- περιορισμό του δικαιώματος αυτοάμυνας,
- παρεμβάσεις στην κυριαρχία ή την επιλογή διεθνών συμμαχιών.
Η αναπληρώτρια πρέσβης της Ουκρανίας στον ΟΗΕ, Χριστίνα Χαγκοβίσιν, διαμήνυσε ότι «η ουκρανική γη δεν είναι προς διαπραγμάτευση».
Δυσφορία στην Ευρώπη: Φόβοι για “ανταμοιβή” της Μόσχας
Οι Ευρωπαίοι ενημερώθηκαν από δημοσιεύματα και όχι από τις ΗΠΑ, προκαλώντας έντονη δυσαρέσκεια. Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλας, υπογράμμισε ότι καμία συμφωνία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς ουσιαστική συμμετοχή Κιέβου και Βρυξελλών.
Η Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εκφράζουν ανησυχία ότι το σχέδιο προσφέρει στη Ρωσία σημαντικές στρατηγικές νίκες — από τον έλεγχο του Ντονμπάς έως την επανένταξη στην G8 — χωρίς αντίστοιχες δεσμεύσεις από πλευράς Μόσχας.
Αντιδράσεις στις ΗΠΑ
Μέσα στις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες, το σχέδιο έχει ήδη δεχθεί επικρίσεις. Ο Ρεπουμπλικανός βουλευτής Ντον Μπέικον το χαρακτήρισε «απαράδεκτο», συγκρίνοντάς το με τη Συμφωνία του Μονάχου του 1938.
Διπλωματικός μαραθώνιος χωρίς αποτέλεσμα
Η προσπάθεια της αμερικανικής κυβέρνησης να φέρει τις δύο πλευρές πιο κοντά δεν έχει αποδώσει μέχρι στιγμής. Η καλοκαιρινή συνάντηση Τραμπ–Πούτιν στην Αλάσκα δεν κατέληξε σε συμφωνία, ενώ η προγραμματισμένη συνάντηση στη Βουδαπέστη δεν πραγματοποιήθηκε.
Ο Τραμπ παραδέχθηκε πρόσφατα ότι η διαδικασία είναι δυσκολότερη από ό,τι ανέμενε, σημειώνοντας πως «είμαι λίγο απογοητευμένος από τον πρόεδρο Πούτιν αυτή τη στιγμή».