Με τη βοήθεια αρχαιολόγων, το ναυάγιο ταυτοποιήθηκε ως το Earl of Chatham, το οποίο υπηρέτησε στον Καναδά κατά τη διάρκεια του Επταετούς Πολέμου και αργότερα έγινε φαλαινοθηρικό πλοίο
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Όταν μια καταιγίδα τον Φεβρουάριο του 2024 απομάκρυνε την άμμο από μια απομακρυσμένη παραλία στο Σάντι του συμπλέγματος των Ορκάδων - ένα από τα μακρινά, θαλασσοδαρμένα νησιά της Σκωτίας - αποκάλυψε κάτι εκπληκτικό: τα πλευρά ενός παλιού ξύλινου πλοίου, θαμμένα εδώ και καιρό κάτω από τους αμμόλοφους.
Τα στοιχειωμένα λείψανα προκάλεσαν γρήγορα ενθουσιασμό στην 500μελή κοινότητα του νησιού, για την οποία ο ωκεανός αποτελεί ταυτόχρονα βιοπορισμό και παραμονεύοντα κίνδυνο.
"Θα το θεωρούσα ως ένα τυχερό πλοίο, κάτι που είναι παράξενο να λες για ένα πλοίο που έχει ναυαγήσει", λέει ο Μπεν Σόντερς, ανώτερος θαλάσσιος αρχαιολόγος της Wessex Archaeology, η οποία βοήθησε τους ντόπιους να ηγηθούν της έρευνας.
"Νομίζω ότι αν είχε βρεθεί σε πολλά άλλα μέρη δεν θα είχε απαραίτητα αυτή την κοινοτική ορμή, αυτή την επιθυμία να ανακτηθεί και να μελετηθεί αυτό το υλικό, αλλά και το κοινοτικό πνεύμα για να το κάνει".
Δεν ήταν το πρώτο ναυάγιο που εντοπίζεται στο Σάντι. Περίπου 270 ναυάγια έχουν καταγραφεί γύρω από την ακτογραμμή των 20 τετραγωνικών μιλίων του νησιού από το 1400. Αλλά αυτό εδώ ήταν διαφορετικό. Οι ντόπιοι ανέλαβαν δράση. Οι αγρότες ήρθαν με τρακτέρ και ρυμουλκούμενα για να μεταφέρουν 12 τόνους ξύλων βελανιδιάς από την παραλία, ενώ οι ερευνητές του νησιού άρχισαν να προσπαθούν να διαλευκάνουν την προέλευση του πλοίου.
Χρησιμοποιώντας τη δενδροχρονολογία - τη μελέτη των δακτυλίων των δέντρων - οι ειδικοί ανακάλυψαν ότι τα ξύλα προέρχονταν από τη νότια Αγγλία και χρονολογούνταν στα μέσα του 1700.
"Αφαιρείς εκείνα που είναι βορειοευρωπαϊκά σε αντίθεση με τα βρετανικά, αφαιρείς τα ναυάγια που είναι πολύ μικρά ή που λειτουργούν έξω από τη βόρεια Αγγλία και πραγματικά μένουν δύο ή τρία ... και το Earl of Chatham είναι το τελευταίο που είχε απομείνει", λέει ο Σόντερς.
Πριν γίνει γνωστό ως Earl of Chatham, το πλοίο υπηρέτησε ως HMS Hind, μια φρεγάτα 24 πυροβόλων του Βασιλικού Ναυτικού που κατασκευάστηκε το 1749 στο Τσίτσεστερ. Η καριέρα του διήρκεσε από τα υψηλά ως τα χαμηλά της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.
Στη δεκαετία του 1750, έλαβε μέρος στις πολιορκίες του Λουιζμπούργου και του Κεμπέκ, βοηθώντας τη Βρετανία να αποσπάσει τον έλεγχο του Καναδά από τη Γαλλία. Μέχρι τη δεκαετία του 1770, συνόδευε νηοπομπές καθώς η Βρετανία αγωνιζόταν -και τελικά απέτυχε- να κρατήσει τις αμερικανικές αποικίες της.
Το πλοίο παροπλίστηκε το 1784 και πουλήθηκε σε ιδιώτες, μετονομάστηκε και μετατράπηκε σε φαλαινοθηρικό, το οποίο κυνηγούσε στα αρκτικά ύδατα στα ανοικτά της Γροιλανδίας.
Ο Σόντερς σημειώνει ότι το 1787 "υπήρχαν 120 φαλαινοθηρικά πλοία με έδρα το Λονδίνο στη θάλασσα της Γροιλανδίας, μεταξύ των οποίων και το Earl of Chatham".
Αλλά το ταξίδι του επόμενου έτους θα ήταν το τελευταίο του. Το πλοίο έπεσε σε κακοκαιρία καθ' οδόν προς τα φαλαινοθηρικά πεδία και ναυάγησε λίγο έξω από τις ακτές του Σάντι. Είναι απίστευτο ότι και τα 56 μέλη του πληρώματος επέζησαν.
Σήμερα, τα ξύλα του συντηρούνται προσεκτικά σε μια δεξαμενή γλυκού νερού στο Sanday Heritage Centre, με την ελπίδα να τοποθετηθούν τελικά σε μόνιμη έκθεση.