Έναν αιώνα πριν, τότε που το γυναικείο κάπνισμα αποδίδονταν σε γυναίκες με… αμφίβολο ήθος, η διαφήμιση μιας καπνοβιομηχανίας από την Καβάλα, σπάει το κατεστημένο και κυκλοφορεί, με αισθητική “art nouveau”, το πακέτο APARTO, όπου μία ξανθιά γυναίκα, με βλέμμα που μοιάζει αγγελικό και λευκό ρούχο, καπνίζει.
Ολόκληρη η ιστορία της “Turmac”, της μεγάλης καπνοβιομηχανίας του Μεσοπολέμου που ιδρύθηκε το 1910 στην Καβάλα από τον Οθωμανό μεγιστάνα Kiazim Emin Bey, στέλνει… “σήματα καπνού” από το Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, όπου διοργανώνεται έκθεση με αντικείμενα της Turmac από τον συλλέκτη Γιώργο Θωμαρέη.
Τα πανέμορφα κουτιά της εταιρείας ήταν αυτά που “κέντρισαν” τον κ.Θωμαρέη για να ξεκινήσει πριν από 20 χρόνια τη συλλογή, κυρίως γιατί, όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, “συνδυάζουν την υπέροχη ανατολίτικη αισθητική των πολλών και ζωντανών χρωμάτων και των περίπλοκων σχεδίων, με την ακμάζουσα στον μεσοπόλεμο “art nouveau”. Μάλιστα, το πακέτο APARTO έγινε ευρέως γνωστό ως “The Jean Harlow tin”, το κουτί δηλαδή της γνωστής Χολυγουντιανής ηθοποιού, η οποία εικάζεται ότι εικονίζεται σε αυτό.
“Πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, το γυναικείο κάπνισμα σχετιζόταν με τα ‘χαλαρά ήθη’ των ιεροδούλων και των περιθωριακών, απειθάρχητων, επαναστατημένων γυναικών. Οι Ολλανδοί έμποροι, οι οποίοι ανέλαβαν την καπνοβιομηχανία το 1921, κατάφεραν να αντιστρέψουν αυτόν τον μύθο τις δεκαετίες του 1920 και του 1930, συνδέοντας το κάπνισμα με τα απελευθερωτικά κινήματα των γυναικών και αναδεικνύοντας το τσιγάρο σε σύμβολο της ανεξαρτησίας τους” εξηγεί ο κ. Θωμαρέης. Όπως αφηγείται, “στην Καβάλα της δεκαετίας του 1910, που ελέγχει τις πεδιάδες της ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, όπου παράγονται τα καλύτερα, εκείνη την εποχή καπνά του κόσμου, τα χρυσόφυλλα ή μπασμάδες, ο Kiazim Emin Bey, ιδρύει μία εταιρεία η οποία εξελίσσεται σε κορυφαία στον κόσμο χάρη στα Ολλανδικά κεφάλαια και marketing”. “Το όραμα του Kiazim Emin Bey για ένα τσιγάρο εξαιρετικής ποιότητας που να παραπέμπει γευστικά, πνευματικά και αισθητικά στην Ανατολή, βρήκε την τέλεια έκφραση του στην δουλειά και τέχνη του κορυφαίου ζωγράφου A. Galib. H συνεργασία απέδωσε ορισμένα από τα ωραιότερα δημιουργήματα της τέχνης της χρωμολιθογραφίας και μερικά από τα ωραιότερα πακέτα τσιγάρων της ιστορίας” λέει ο κ. Θωμαρέης.Χρυσά επιστόμια, υπέροχα πολύχρωμα κουτιά ή πακέτα σε στυλ Αρτ Νουβό, παλάτια της Ανατολής, νωχελικές αστές κυρίες που καπνίζουν φορώντας τουρμπάνια, φτιάχνουν έναν μύθο που ταιριάζει απόλυτα με την ατμόσφαιρα του μεσοπολέμου και διαφημίζεται από την καπνοβιομηχανία.
Στις προθήκες της έκθεσης, δεκάδες από τα μοναδικά αυτά κουτιά “χρωματίζουν” τον χώρο, μαζί με σπάνιες επισμαλτωμένες διαφημιστικές πλακέτες, τασάκια με το λογότυπο της εταιρeίας και μικροσκοπικά μεταξωτά υφαντά με σημαίες που περιέχονταν, εν είδει δώρου, στις συσκευασίες των τσιγάρων. Ιδιαίτερο έκθεμα αποτελεί ο αυτόματος πωλητής τσιγάρων “Turmac”, ένα σιδερένιο κουτί απ’ όπου αγόραζαν πακέτα ρίχνοντας κέρματα το 1930!
“Η συλλογή μου περιλαμβάνει περίπου 500 πακέτα τσιγάρων, τα οποία αγόρασα κυρίως στο διαδίκτυο, με σχετικά χαμηλό αντίτιμο, στις αρχές του ’90. Εκτιμώ δε, ότι είναι σχεδόν στο ίδιο επίπεδο με τη συλλογή που υπάρχει για την εταιρεία Turmac σε μουσείο στο Deventer της Ολλανδίας” σημειώνει ο κ. Θωμαρέης, επισημαίνοντας ότι το τελευταίο πακέτο Τurmac βγήκε στην παραγωγή το 1960.
Η έκθεση “Turmak, Cavalla – Constantinople – Amsterdam. Η μεγάλη καπνοβιομηχανία του Μεσοπολέμου»“θα διαρκέσει έως τις 27 Απριλίου.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
