Η ζωή και το έργο του προέδρου και του ΥΠΕΞ του Ιράν που σκοτώθηκαν μετά την πτώση ελικοπτέρου

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

O Ιρανός πρόεδρος Εμπραχίμ Ραϊσί ήταν ένας σκληροπυρηνικός προστατευόμενος του Ανώτατου Ηγέτη της χώρας.

Τον είχε βοηθήσει επιβλέποντας τις μαζικές εκτελέσεις χιλιάδων ανθρώπων το 1988 και αργότερα ηγήθηκε της χώρας με κύριο χαρακτηριστικό της θητείας του τη συνέχιση του πυρηνικού προγράμματος και τη μεγάλη επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους κατά του Ισραήλ. Ήταν 63 ετών.

Κληρικός αρχικά, ο Ραϊσί κάποτε φίλησε το Κοράνι, το ιερό βιβλίο του Ισλάμ, ενώπιον των Ηνωμένων Εθνών και μιλούσε περισσότερο σαν ιεροκήρυκας παρά σαν πολιτικός όταν απευθυνόταν στον κόσμο.

Είχε χάσει τις προεδρικές εκλογές από τον σχετικά μετριοπαθή Χασάν Ρουχανί το 2017, κατέληξε να έρθει στην εξουσία τέσσερα χρόνια αργότερα σε μια ψηφοφορία που διαχειρίστηκε προσεκτικά ο ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.

Η ανάληψη της προεδρία ήρθε μετά την υπογραφή της πυρηνικής συμφωνίας που υπέγραψε ο Ρουχανί με τις δυνάμεις της Δύση, η οποία ωστόσο άρχισε να διαλύεται μετά την μονομερή αποχώρηση της Αμερικής, με απόφαση του τότε προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.

Τότε η νέα κυβέρνηση του Ραϊσί αντιτάχθηκε στις διεθνείς επιθεωρήσεις, εν μέρει λόγω μιας συνεχιζόμενης ύποπτης εκστρατείας σαμποτάζ που διεξάγεται από το Ισραήλ με στόχο το πυρηνικό του πρόγραμμα. Οι συνομιλίες στη Βιέννη για την αποκατάσταση της συμφωνίας παρέμειναν αδιέξοδες κατά τους πρώτους μήνες της κυβέρνησής του.

«Οι κυρώσεις είναι ο νέος τρόπος πολέμου των ΗΠΑ με τα έθνη του κόσμου», δήλωσε ο Ραϊσί στα Ηνωμένα Έθνη τον Σεπτέμβριο του 2021.

Πρόσθεσε: «Η πολιτική της “μέγιστης καταπίεσης” εξακολουθεί να εφαρμόζεται. Δεν θέλουμε τίποτα περισσότερο από αυτό που μας ανήκει δικαιωματικά».

Μαζικές διαμαρτυρίες σάρωσαν τη χώρα το 2022 μετά τον θάνατο της Μαχσά Αμινί, μιας γυναίκας που είχε συλληφθεί επειδή φέρεται να μην φορούσε χιτζάμπ, ή μαντήλα, κατά την προτίμηση των αρχών.

Η πολύμηνη καταστολή που ακολούθησε τις διαδηλώσεις είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν περισσότεροι από 500 άνθρωποι και περισσότεροι από 22.000 άλλοι συνελήφθησαν.

Τον Μάρτιο, μια ερευνητική επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών διαπίστωσε ότι το Ιράν ήταν υπεύθυνο για τη «σωματική βία» που οδήγησε στον θάνατο της Αμινί.

Στη συνέχεια ήρθε ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς το 2023, κατά τον οποίο οι υποστηριζόμενες από το Ιράν πολιτοφυλακές έβαλαν στο στόχαστρο το Ισραήλ.

Η Τεχεράνη εξαπέλυσε η ίδια επίθεση κατά του Ισραήλ τον Απρίλιο, κατά την οποία εκτοξεύτηκαν εκατοντάδες μη επανδρωμένα αεροσκάφη, πύραυλοι κρουζ και βαλλιστικοί πύραυλοι. Το Ισραήλ, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί του κατέρριψαν τα βλήματα, αλλά αυτό έδειξε την ένταση του πολυετούς σκιώδους πολέμου ανάμεσα στο Ιράν και το Ισραήλ.

Ο Χαμενεΐ διόρισε τον Ραϊσί, πρώην γενικό εισαγγελέα του Ιράν, το 2016 για να διευθύνει το φιλανθρωπικό ίδρυμα Ιμάμ Ρεζά, το οποίο διαχειρίζεται ένα σύμπλεγμα επιχειρήσεων και κληροδοτημάτων στο Ιράν.

Πρόκειται για ένα από τα πολλά φιλανθρωπικά ιδρύματα, που τροφοδοτούνται από δωρεές ή περιουσιακά στοιχεία που κατασχέθηκαν μετά την Ισλαμική Επανάσταση του Ιράν το 1979.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Αυτά τα ιδρύματα δεν προσφέρουν καμία δημόσια λογιστική αναφορά των δαπανών τους και λογοδοτούν μόνο στον ανώτατο ηγέτη του Ιράν.

Το φιλανθρωπικό ίδρυμα Ιμάμ Ρεζά , γνωστό ως «Astan-e Quds-e Razavi» στα φαρσί, πιστεύεται ότι είναι ένα από τα μεγαλύτερα. Αναλυτές εκτιμούν την αξία του σε δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια, καθώς του ανήκει σχεδόν η μισή γη στη Μασχάντ, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράν.

Κατά τον διορισμό του Ραΐσι στο ίδρυμα, ο Χαμενεΐ τον αποκάλεσε «αξιόπιστο πρόσωπο με εμπειρία υψηλού προφίλ». Αυτό οδήγησε σε εικασίες αναλυτών ότι ο Χαμενεΐ θα μπορούσε να προετοιμάζει τον Ραϊσί ως πιθανό υποψήφιο για να γίνει ο τρίτος ανώτατος ηγέτης του Ιράν.

Αν και ο Ραϊσί έχασε τις προεδρικές εκλογές το 2017, συγκέντρωσε σχεδόν 16 εκατομμύρια ψήφους. Ο Χαμενεΐ τον εγκατέστησε ως επικεφαλής της δικαστικής εξουσίας του Ιράν που επικρίνεται διεθνώς, γνωστή εδώ και καιρό για τις δίκες που διεξάγει κεκλεισμένων των θυρών εναντίον ακτιβιστών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και όσων έχουν δεσμούς με τη Δύση.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε το 2019 κυρώσεις στον Ραϊσί «για τη διοικητική του επίβλεψη των εκτελέσεων ατόμων που ήταν ανήλικοι κατά τη στιγμή του εγκλήματός τους και των βασανιστηρίων και άλλων σκληρών, απάνθρωπων ή εξευτελιστικών μεταχειρίσεων ή τιμωριών κρατουμένων στο Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των ακρωτηριασμών».

Μέχρι το 2021, ο Ραϊσί έγινε η κυρίαρχη φιγούρα στις εκλογές, αφού μια επιτροπή υπό τον Χαμενεΐ απέκλεισε τους υποψηφίους που αποτελούσαν τους σοβαρότερους αντιπάλους για τον προστατευόμενό του. Σάρωσε σχεδόν το 62% των 28,9 εκατομμυρίων ψήφων σε εκείνες τις εκλογές. Η συμμετοχή ήταν η χαμηλότερη στην ιστορία της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Εκατομμύρια έμειναν στο σπίτι και άλλοι ακύρωσαν τα ψηφοδέλτια.

Ο Ραϊσί, ρωτήθηκε σε συνέντευξη Τύπου μετά την εκλογή του για τις εκτελέσεις του 1988, κατά τις οποίες έγιναν εικονικές επαναληπτικές δίκες πολιτικών κρατουμένων, μαχητών και άλλων που θα γίνονταν γνωστές ως «επιτροπές θανάτου». «Είμαι υπερήφανος που υπερασπίστηκα τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ασφάλεια και την άνεση των ανθρώπων ως εισαγγελέας όπου κι αν βρισκόμουν», είχε πει χαρακτηριστικά ο Ραϊσί.

Τότε, αφού ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί αποδέχτηκε την εκεχειρία με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ, μέλη της ιρανικής αντιπολιτευόμενης ομάδας Mujahedeen-e-Khalq, βαριά οπλισμένα από τον Σαντάμ Χουσεΐν, εισέβαλαν στα ιρανικά σύνορα από το Ιράκ σε μια αιφνιδιαστική επίθεση. Το Ιράν απέτρεψε την επίθεσή τους.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Οι δίκες ξεκίνησαν περίπου εκείνη την εποχή, με τους κατηγορούμενους να καλούνται να ταυτοποιηθούν. Όσοι απάντησαν «μουτζαχεντίν» στάλθηκαν στο θάνατο, ενώ άλλοι ερωτήθηκαν για την προθυμία τους να «καθαρίσουν ναρκοπέδια για το στρατό της Ισλαμικής Δημοκρατίας», σύμφωνα με έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας του 1990. Διεθνείς ομάδες για τα δικαιώματα εκτιμούν ότι εκτελέστηκαν έως και 5.000 άτομα. Ο Ραϊσί συμμετείχε στις επιτροπές.

Γεννημένος στο Μασχάντ στις 14 Δεκεμβρίου 1960, ο Ραϊσί γεννήθηκε σε μια οικογένεια που έλκει την καταγωγή της από τον Προφήτη Μωάμεθ του Ισλάμ, ο οποίος σηματοδοτείται από το μαύρο τουρμπάνι που θα φορούσε αργότερα. Ο πατέρας του πέθανε όταν ήταν 5 ετών. Φοίτησε στο ιεροδιδασκαλείο της σιιτικής ιερής πόλης Qom και αργότερα θα χαρακτήριζε τον εαυτό του αγιατολάχ, έναν υψηλόβαθμο σιίτη κληρικό.

Ήταν παντρεμένος και είχε δύο κόρες.

Ποιός ήταν ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν

Ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν, ένας σκληροπυρηνικός που πρόσκειτο στους Φρουρούς της Επανάστασης της χώρας και ο οποίος είχε ταχθεί κατά της Δύσης, ενώ επέβλεπε επίσης τις έμμεσες συνομιλίες με τις ΗΠΑ για το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας, ήταν 60 ετών.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο Αμιραμπντολαχιάν εκπροσωπούσε τη σκληρή στροφή στο Ιράν μετά την κατάρρευση της πυρηνικής συμφωνίας της Τεχεράνης με τις παγκόσμιες δυνάμεις, ύστερα από την απόφαση του πρώην πρόεδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, για τη μονομερή απόσυρση της Αμερικής.

Ο Αμιραμπντολαχιάν συμμετείχε επίσης στις προσπάθειες να επιτευχθεί αποκλιμάκωση με την περιφερειακή αντίπαλο Σαουδική Αραβία το 2023, μια κίνηση που επισκιάστηκε μήνες αργότερα από τις εντάσεις που προέκυψαν λόγω του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς.

Παρέμεινε όμως κοντά στους Φρουρούς της Επανάστασης, ενώ κάποτε εξήρε τον εκλιπόντα στρατηγό Κασσέμ Σουλεϊμανί, ο οποίος σκοτώθηκε σε επίθεση μη επανδρωμένου αεροσκάφους των ΗΠΑ στη Βαγδάτη το 2020.

«Θα πρέπει να ευχαριστήσετε την Ισλαμική Δημοκρατία και τον Κασσέμ Σουλεϊμανί επειδή ο Σουλεϊμανί συνέβαλε στην παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια», είπε κάποτε ο Αμιραμπντολαχιάν. «Αν δεν υπήρχε η Ισλαμική Δημοκρατία, οι σταθμοί του μετρό και τα κέντρα συγκέντρωσης στις Βρυξέλλες, το Λονδίνο και το Παρίσι δεν θα ήταν ασφαλή».

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο Αμιραμπντολαχιάν υπηρέτησε στο Υπουργείο Εξωτερικών υπό τον Αλί Ακμπάρ Σαλεχί από το 2011 έως το 2013. Στη συνέχεια επέστρεψε για αρκετά χρόνια υπό τον υπουργό Εξωτερικών Μοχαμάντ Τζαβάντ Ζαρίφ, ο οποίος ήταν βασικός παράγοντας στην πυρηνική συμφωνία που επιτεύχθηκε υπό τη διοίκηση του σχετικά μετριοπαθούς προέδρου Χασάν Ρουχανί.

Αλλά ο Ζαρίφ και ο Αμιραμπντολαχιάν είχαν διαμάχη, πιθανότατα λόγω εσωτερικών διαφορών στην εξωτερική πολιτική του Ιράν. Ο Ζαρίφ του προσέφερε τη θέση του πρεσβευτή στο Ομάν, μια θέση που εξακολουθεί να είναι στρατηγικής σημασίας, δεδομένου ότι το σουλτανάτο λειτουργούσε επί μακρόν ως συνομιλητής μεταξύ του Ιράν και της Δύσης. Αλλά ο Αμιραμπντολαχιάν αρνήθηκε.

Έγινε υπουργός Εξωτερικών υπό τον Ραϊσί με την εκλογή του το 2021. Υποστήριξε τη θέση της ιρανικής κυβέρνησης, ακόμη και όταν μαζικές διαμαρτυρίες σάρωσαν τη χώρα το 2022 μετά τον θάνατο της Μαχσά Αμινί,

Κατά τη διάρκεια του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς, συναντήθηκε με ξένους αξιωματούχους και τον ηγέτη της Χαμάς. Απείλησε επίσης με αντίποινα κατά του Ισραήλ και επαίνεσε την επίθεση κατά του Ισραήλ τον Απρίλιο. Επέβλεψε επίσης την αντίδραση του Ιράν σε μια σύντομη ανταλλαγή αεροπορικών επιδρομών με τον πυρηνικά εξοπλισμένο γείτονα του Ιράν, το Πακιστάν, και εργάστηκε για τη διπλωματία με τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, με τους οποίους το Ιράν είχε τεταμένες σχέσεις.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο Αμιραμπντολαχιάν ήταν παντρεμένος και είχε δύο παιδιά.