Στις 5 Νοεμβρίου, το φεγγάρι πλησιάζει τη Γη σε απόσταση ρεκόρ και εμφανίζεται σημαντικά μεγαλύτερο και φωτεινότερο από το συνηθισμένο. Τι κρύβεται πίσω από το λεγόμενο Beaver Moon;
Το Χαλογουίν τελείωσε, αλλά οι νύχτες παραμένουν μυστικιστικές προς το παρόν: άλλη μια υπερπανσέληνος θα εμφανιστεί στον ουρανό την επόμενη εβδομάδα. Το ιδιαίτερο θέαμα θα λάβει χώρα το βράδυ της Τετάρτης, όταν το λεγόμενο φεγγάρι του κάστορα έρχεται ιδιαίτερα κοντά στη Γη και ως εκ τούτου εμφανίζεται μεγαλύτερο και φωτεινότερο από το συνηθισμένο.
Σύμφωνα με την Ένωση Αστρονόμων (VdS), το φεγγάρι θα απέχει μόλις περίπου 356.400 χιλιόμετρα από τη Γη στις 11.16 μ.μ. της Τετάρτης. Συγκριτικά, η μέση απόσταση είναι πάνω από 400.000 χιλιόμετρα.
Ωστόσο, η διαφορά δεν είναι τόσο θεαματική όσο ακούγεται για να τη δουν όλοι. "Για τους περισσότερους ανθρώπους, η διαφορά στο μέγεθος μεταξύ μιας υπερσελήνης και μιας κανονικής πανσελήνου είναι δύσκολο να αναγνωριστεί", εξήγησε στο dpa η αστρονόμος Carolin Liefke.
Υπερπανσέληνος στον ουρανό - γιατί μας φαίνεται μεγαλύτερη
Όταν το φεγγάρι βρίσκεται κοντά στον ορίζοντα, φαίνεται ιδιαίτερα μεγάλο. Αλλά αυτό είναι καθαρά θέμα του μυαλού: το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως ψευδαίσθηση του φεγγαριού. Αν συγκρίνετε φωτογραφίες ενός χαμηλού φεγγαριού με φωτογραφίες του ίδιου φεγγαριού ψηλά στον ουρανό, το μέγεθος είναι πανομοιότυπο - η διαφορά έγκειται στην αντίληψή μας.
Μια κοινή θεωρία το εξηγεί ως εξής: στον ορίζοντα, τοποθετούμε το φεγγάρι σε σχέση με το τοπίο - όπως τα δέντρα, τα βουνά ή τα κτίρια. Αυτό το κάνει να φαίνεται μεγαλύτερο. Αν όμως βρίσκεται ψηλά στον ουρανό, αυτή η πληροφορία για το βάθος λείπει και το φεγγάρι φαίνεται μικρότερο και πιο μακρινό.
Γιατί η πανσέληνος του Νοεμβρίου ονομάζεται "φεγγάρι του κάστορα";
Οι όροι "φεγγάρι του κάστορα" και "φεγγάρι της ομίχλης" δεν αναφέρονται στην τρέχουσα υπερπανσέληνο, αλλά στην πανσέληνο του Νοεμβρίου γενικά. Όπως κάθε μία από τις δώδεκα πανσελήνους του έτους, έτσι και αυτή έχει παραδοσιακά ονόματα που προέρχονται από αρχαίες παρατηρήσεις της φύσης και της γεωργίας.
Στη Γερμανία, η πανσέληνος του Νοεμβρίου αποκαλείται συχνά "φεγγάρι της ομίχλης" - μια αναφορά στον τυπικό φθινοπωρινό καιρό με την πυκνή ομίχλη τις πρώτες πρωινές ώρες. Τέτοιες ονομασίες χρησιμοποιούνταν ήδη στο παρελθόν για τον χρονικό προσανατολισμό, πολύ πριν από την ευρεία χρήση των ημερολογίων.
Ο όρος "φεγγάρι του κάστορα", από την άλλη πλευρά, προέρχεται από τη Βόρεια Αμερική. Σύμφωνα με την αστρονομική υπηρεσία Starwalk, ανάγεται στους ιθαγενείς και τους πρώτους αποίκους. Οι κάστορες είναι ιδιαίτερα δραστήριοι τον Νοέμβριο: χτίζουν φράγματα, γεμίζουν τα λαγούμια τους και αποθηκεύουν προμήθειες για τον χειμώνα. Οι κυνηγοί παραδοσιακά στήνουν παγίδες για κάστορες αυτή την εποχή του έτους για να αποκτήσουν δέρματα για την κρύα εποχή.
Το "Farmer's Almanac", ένα παραδοσιακό ημερολόγιο των ΗΠΑ, περιγράφει επίσης το φεγγάρι του κάστορα ως σύμβολο της μετάβασης στους χειμερινούς μήνες, όταν η φύση αναπαύεται.
Εκτός από το "φεγγάρι του κάστορα" και το "φεγγάρι της ομίχλης", η πανσέληνος του Νοεμβρίου είναι επίσης γνωστή στις παλιές παραδόσεις ως "φεγγάρι του παγετού", "φεγγάρι του ανέμου", "φεγγάρι του χιονιού" ή "φεγγάρι του πένθους". Ο τελευταίος όρος αναφέρεται στην ώρα μνήμης των νεκρών, η οποία γιορτάζεται σε πολλά μέρη τον Νοέμβριο.
Ο αστρολόγος Phi Weber εξήγησε σε συνέντευξή του στο RTL ότι τα ονόματα αυτά είναι εμπνευσμένα από τις "τυπικές δραστηριότητες" της αντίστοιχης εποχής - όπως το φεγγάρι του θερισμού τον Σεπτέμβριο ή το φεγγάρι της φράουλας τον Ιούνιο. Αντανακλούν έτσι τη στενή σχέση των παλαιότερων πολιτισμών με τη φύση και τους κύκλους του έτους.
Τι άλλο έχει να προσφέρει ο ουρανός τον Νοέμβριο
Ο Νοέμβριος επιφυλάσσει ακόμη περισσότερα για τους ουρανοπαρατηρητές: Εκτός από την υπερπανσέληνο, αρκετές ροές διαττόντων αστέρων εξασφαλίζουν λαμπερές νύχτες. Ιδιαίτερα εντυπωσιακές είναι οι νότιες Ταυρίδες, οι οποίες εμφανίζονται γύρω στις 4 και 5 Νοεμβρίου - ακριβώς τη νύχτα της υπερσελήνης. Τα μετέωρά τους είναι μάλλον αργά, αλλά φωτεινά και συχνά ορατά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μια εβδομάδα αργότερα, στις 11 και 12 Νοεμβρίου, ακολουθούν οι βόρειες Ταυρίδες, οι οποίες είναι γνωστές για τις ιδιαίτερα εντυπωσιακές πύρινες σφαίρες τους.
Τέλος, οι Λεοντίδες αποτελούν το αποκορύφωμα του μήνα γύρω στις 17 Νοεμβρίου. Αναμένονται έως και 15 διάττοντες αστέρες ανά ώρα. Σχηματίζονται από σωματίδια σκόνης του κομήτη Tempel-Tuttle, τα οποία καίγονται καθώς εισέρχονται στη γήινη ατμόσφαιρα. Τα φωτεινά ίχνη τους φαίνεται να προέρχονται από τον αστερισμό του Λέοντα.