Η συνθήκη του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία έχει υπογραφεί από 45 χώρες και την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2019, αποσκοπεί στην τυποποίηση της υποστήριξης των γυναικών που είναι θύματα βίας, συμπεριλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής κακοποίησης.
Χιλιάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στην πρωτεύουσα της Λετονίας το βράδυ της Πέμπτης για να διαμαρτυρηθούν κατά της πιθανής αποχώρησης της χώρας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.
Η συνθήκη του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία έχει υπογραφεί από 45 χώρες και την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2019, αποσκοπεί στην τυποποίηση της υποστήριξης των γυναικών που είναι θύματα βίας, συμπεριλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής κακοποίησης.
«Ήρθε η ώρα να δώσουμε ένα σαφές μήνυμα τόσο στους σημερινούς βουλευτές της Saeima (του κοινοβουλίου) όσο και σε εκείνους που θα τους ακολουθήσουν - δεν θα επιτρέψουμε πολιτικά παιχνίδια εις βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», έγραψαν οι διοργανωτές της συγκέντρωσης σε ανακοίνωσή τους.
Η αστυνομία της Λετονίας εκτίμησε ότι τουλάχιστον 10.000 άνθρωποι συμμετείχαν στη διαδήλωση «Ας προστατεύσουμε τη μητέρα Λετονία» στη Ρίγα, η οποία διοργανώθηκε από την τοπική ΜΚΟ Κέντρο Marta.
Το συλλαλητήριο πραγματοποιείται λίγες ημέρες αφότου ο πρόεδρος Έντγκαρς Ρίνκεβιτς δήλωσε ότι στέλνει τον νόμο για την απόσυρση πίσω στο κοινοβούλιο για περαιτέρω αναθεώρηση, μετέδωσε τη Δευτέρα ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας LSM.
Το κοινοβούλιο, ή Saeima, ψήφισε στις 31 Οκτωβρίου την αποχώρηση από τη συνθήκη για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η οποία αντιτίθεται στη βία κατά των γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία.
32 νομοθέτες ψήφισαν υπέρ της παραμονής στη συνθήκη, ενώ 56 ψήφισαν υπέρ της αποχώρησης, λέγοντας ότι η συνθήκη προωθεί τον "ριζοσπαστικό φεμινισμό που βασίζεται στην ιδεολογία του φύλου". Υπήρξαν δύο αποχές.
Ο Rinkēvičs δήλωσε ότι η αποχώρηση από τη συνθήκη θα έστελνε ένα "αντιφατικό μήνυμα".
«Η επικύρωση και η καταγγελία της Σύμβασης κατά τη διάρκεια μιας θητείας της Saeima στέλνει ένα αντιφατικό μήνυμα τόσο στη λετονική κοινωνία όσο και στους συμμάχους της Λετονίας διεθνώς σχετικά με την ετοιμότητα της Λετονίας να εκπληρώσει τις διεθνείς υποχρεώσεις της με καλή πίστη», ανέφερε ο Rinkēvičs σε επιστολή του.
«Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι η Λετονία θα είναι το πρώτο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα αποχωρήσει από μια διεθνή συνθήκη για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Θα πρέπει να αξιολογηθεί σοβαρά κατά πόσον μια τέτοια ενέργεια είναι συμβατή με την αρχή της πιστής συνεργασίας που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση».
Ο Rinkēvičs δήλωσε επίσης ότι ίσως θα ήταν καλύτερα να αποφασίσει το επόμενο κοινοβούλιο για το θέμα, δεδομένου ότι οι Λετονοί προσέρχονται στις κάλπες για γενικές εκλογές το αργότερο στις 3 Οκτωβρίου του επόμενου έτους, προτείνοντας το Saeima να παρκάρει το θέμα για το μεγαλύτερο μέρος του έτους.
Ο πρόεδρος έχει το συνταγματικό δικαίωμα να ζητήσει από τη Saeima να επανεξετάσει την απόφασή της, αλλά δεν μπορεί να την ανατρέψει μονομερώς.
Εξαιρετικά συντηρητικές ομάδες και πολιτικά κόμματα σε όλη την Ευρώπη έχουν επικρίνει τη συνθήκη, υποστηρίζοντας ότι προωθεί την «ιδεολογία των φύλων», ενθαρρύνει τους σεξουαλικούς πειραματισμούς και βλάπτει τα παιδιά.
Οι βουλευτές της αντιπολίτευσης στη Λετονία ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο τη διαδικασία πιθανής απόσυρσης από τη συνθήκη. Η Ένωση Πρασίνων και Αγροτών, μια αγροτική συμμαχία μέλος του τριμερούς κυβερνητικού συνασπισμού υπό την ηγεσία του κεντροδεξιού κόμματος Ενότητα της πρωθυπουργού Evika Siliņa, προσχώρησε σε αυτούς.
Η Siliņa, η κυβέρνηση συνασπισμού της οποίας ήρθε στην εξουσία το 2023 με την υπόσχεση να επικυρώσει τη σύμβαση, έχει επικρίνει τις προσπάθειες αποχώρησης από τη συνθήκη.
«Όσοι είχαν το θάρρος να ζητήσουν βοήθεια, βλέπουν τώρα τις εμπειρίες τους να χρησιμοποιούνται για πολιτικές μάχες», έγραψε ο Siliņa στην κοινωνική πλατφόρμα X τον Οκτώβριο. «Είναι σκληρό».
Την ημέρα της ψηφοφορίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι η Λετονία εξακολουθεί να είναι υποχρεωμένη να σέβεται τους διεθνείς κανόνες για την προστασία των γυναικών.
Η κίνηση να απομακρυνθεί από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης θεωρήθηκε από τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ως υποχώρηση όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα.
Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι μια συνθήκη που αποσκοπεί στην πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και έχει υπογραφεί από όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αρκετά άλλα έθνη εκτός της ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία.
Η ΕΕ στο σύνολό της προσχώρησε στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης το 2023, καθιστώντας την νομικά δεσμευτική συμφωνία για τα 27 κράτη μέλη σε τομείς που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ΕΕ.
Σε αυτούς περιλαμβάνονται τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και η δημόσια διοίκηση, η δικαστική συνεργασία για την καταπολέμηση του εγκλήματος και τα δικαιώματα ασύλου.
Ωστόσο, η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Λιθουανία δεν έχουν επικυρώσει τη σύμβαση.