Οι χώρες της ΕΕ δαπάνησαν 343,2 δισ. ευρώ για άμυνα το 2024, με τη Γερμανία και τη Γαλλία να αντιπροσωπεύουν μαζί το 44% του συνόλου.
Οι αμυντικές δαπάνες στην ΕΕ αυξάνονται αισθητά όσο εντείνονται οι παγκόσμιες απειλές, με τις δαπάνες να έχουν σχεδόν διπλασιαστεί την τελευταία πενταετία.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας (EDA) εκτιμά ότι το 2025 θα φτάσουν τα 392 δισ. ευρώ. Το 2020 οι δαπάνες ανέρχονταν σε 198 δισ. ευρώ, κάτι που σημαίνει αύξηση 98% σε ονομαστικούς όρους. Μετά την προσαρμογή για τον πληθωρισμό, η αύξηση είναι 63%, παραμένοντας μια ιδιαίτερα έντονη άνοδος μεταξύ 2020 και 2025.
Πολλοί ειδικοί σε θέματα ασφάλειας συνδέουν αυτή τη ραγδαία άνοδο άμεσα με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, σε συνδυασμό με την κλονιζόμενη στήριξη των ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη ένα σχέδιο ειρήνης Ρωσίας-Ουκρανίας, οι ειδικοί φοβούνται ότι μια συμφωνία ευνοϊκή προς τη Μόσχα θα μπορούσε να απειλήσει τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα, αν παραλειφθούν ορισμένες εγγυήσεις ασφάλειας. Για τους γείτονες της Ουκρανίας, ο κίνδυνος μιας μελλοντικής ρωσικής εισβολής είναι ολοένα και πιο υπαρκτός.
Καθώς η παγκόσμια ειρήνη κρέμεται από μια κλωστή, ποιες ευρωπαϊκές χώρες συνεισφέρουν περισσότερο στην άμυνά τους;
Η Γερμανία στην κορυφή των αμυντικών δαπανών
Σύμφωνα με τα στοιχεία του EDA, οι χώρες της ΕΕ δαπάνησαν 343,2 δισ. ευρώ για την άμυνα το 2024. Η Γερμανία προηγείται με μεγάλη διαφορά, με 90,6 δισ. ευρώ, που αντιστοιχούν στο 26,4% των συνολικών αμυντικών δαπανών της ΕΕ. Ακολουθεί η Γαλλία με 59,6 δισ. ευρώ, ήτοι το 17,4% του συνόλου.
Μαζί, οι δύο χώρες αντιστοιχούν στο 43,8% των αμυντικών δαπανών της ΕΕ, ήτοι 150 δισ. ευρώ.
Επειδή τα στοιχεία της Eurostat είναι χαμηλότερα από του EDA λόγω διαφορών ταξινόμησης, εδώ χρησιμοποιούνται τα δεδομένα του EDA, τα οποία είναι και πιο πρόσφατα.
Πέντε χώρες αντιστοιχούν σε επτά στα δέκα ευρώ
Η Ιταλία καταλαμβάνει την τρίτη θέση με 32,7 δισ. ευρώ, ακολουθούμενη από κοντά από την Πολωνία με 31,9 δισ. ευρώ. Η Ισπανία έρχεται πέμπτη, αλλά οι αμυντικές της δαπάνες παραμένουν σχετικά χαμηλές σε σύγκριση με τις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, στα 22,7 δισ. ευρώ. Νωρίτερα φέτος, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, απείλησε μάλιστα να αποβάλει την Ισπανία από το ΝΑΤΟ επειδή αντιστέκεται στη δέσμευση για αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ.
Συνολικά, οι πέντε πρώτες χώρες της κατάταξης δαπάνησαν 237,5 δισ. ευρώ για την άμυνα, που αντιστοιχούν στο 69,2% του συνόλου της ΕΕ.
Δεκατέσσερις χώρες μοιράζονται το 8% του συνόλου της ΕΕ
Συνολικά, 14 χώρες της ΕΕ δαπάνησαν καθεμία λιγότερα από 5 δισ. ευρώ και οκτώ από αυτές κάτω από 2 δισ. ευρώ. Μαζί, αυτή η ομάδα των 14 δαπάνησε 28,2 δισ. ευρώ, δηλαδή μόλις το 8,2% του συνόλου της ΕΕ. Σε αυτήν την ομάδα περιλαμβάνονται η Αυστρία (4,9 δισ. ευρώ), η Ουγγαρία (4,5 δισ. ευρώ) και η Πορτογαλία (4,2 δισ. ευρώ). Η Μάλτα, το μικρότερο κράτος μέλος της ΕΕ, κατέγραψε τις χαμηλότερες δαπάνες, μόλις 99 εκατ. ευρώ.
Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τουρκία είναι σημαντικά ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ, παρότι δεν ανήκουν στην ΕΕ. Σύμφωνα με το ΝΑΤΟ, το 2024 το Ηνωμένο Βασίλειο δαπάνησε 65,8 δισ. λίρες στερλίνες (74,97 δισ. ευρώ) για την άμυνα, ενώ η Τουρκία δαπάνησε περίπου 24,4 δισ. ευρώ.
Αμυντικές δαπάνες ανά κάτοικο
Οι αμυντικές δαπάνες ανά κάτοικο διαφέρουν σημαντικά σε όλη την Ευρώπη, από 174 ευρώ στη Μάλτα έως 1.540 ευρώ στη Δανία το 2024. Ο απλός μέσος όρος στις χώρες της ΕΕ ήταν 686 ευρώ και 764 ευρώ όταν σταθμίζεται με βάση τον πληθυσμό της ΕΕ στην αρχή του έτους.
Πέρα από τη Δανία, ακόμη τέσσερις χώρες δαπανούν πάνω από 1.000 ευρώ ανά κάτοικο: οι Κάτω Χώρες (1.184 ευρώ), η Φινλανδία (1.140 ευρώ), η Σουηδία (1.073 ευρώ) και η Γερμανία (1.069 ευρώ).
Το ποσό αυτό είναι κάτω από 500 ευρώ σε δέκα χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ισπανία με 465 ευρώ.
Από τις άλλες δύο μεγάλες οικονομίες, η Γαλλία δαπανά 869 ευρώ ανά κάτοικο, ενώ η Ιταλία διαθέτει 555 ευρώ.
Πώς αλλάζουν οι αμυντικές δαπάνες στην Ευρώπη;
«Η πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία υπήρξε ο βασικός παράγοντας πίσω από την άνοδο των αμυντικών δαπανών», δήλωσε στο Euronews Business ο Κάλε Χόκανσον, ερευνητής στη Σουηδική Υπηρεσία Αμυντικών Ερευνών.
«Παρότι οι επενδύσεις στην άμυνα στην Ευρώπη αυξάνονταν ήδη την τελευταία δεκαετία, ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτέλεσε κομβικό σημείο καμπής».
Τα στοιχεία της Eurostat και του EDA δείχνουν αυξήσεις σε ονομαστικούς όρους, ενώ οι σταθερές τιμές 2024 του EDA αποτυπώνουν την πραγματική μεταβολή, προσαρμοσμένη στα επίπεδα τιμών του 2024.
Σε σταθερές τιμές 2024, οι αμυντικές δαπάνες της ΕΕ ήταν 234,2 δισ. ευρώ το 2020. Ανήλθαν σε 343,2 δισ. ευρώ το 2024 και αναμένεται να φτάσουν τα 381 δισ. ευρώ το 2025.
Η πραγματική αύξηση την τελευταία δεκαετία, από το 2015 έως το 2025, είναι 99%. Το 2014 οι δαπάνες βρέθηκαν στο χαμηλότερο επίπεδο σε πραγματικούς όρους, στα 188,5 δισ. ευρώ. Έκτοτε, αυξάνονται κάθε χρόνο.
«Το 2014, οι χώρες της ΕΕ — οι περισσότερες εκ των οποίων είναι επίσης μέλη της συμμαχίας του ΝΑΤΟ — ανέκοψαν την τάση μείωσης των αμυντικών προϋπολογισμών ως απάντηση στην πρώτη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία», δήλωσε στο Euronews Business ο Ραφαέλ Λος, ερευνητής πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR).
Ωστόσο, σημείωσε ότι χρειάστηκαν κάποια χρόνια έως ότου οι σχετικές αυξήσεις των αμυντικών προϋπολογισμών ξεπεράσουν την αύξηση του ΑΕΠ και έτσι προσεγγίσουν τον στόχο του ΝΑΤΟ για δαπάνες 2% του ΑΕΠ, τον οποίο στη συνέχεια υιοθέτησε ως σημείο αναφοράς και η ΕΕ.
Σε σύνοδο νωρίτερα φέτος, τα μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ έως το 2035, ανταποκρινόμενα στις πιέσεις των ΗΠΑ. Οι χώρες στοχεύουν να δαπανούν το 3,5% της παραγωγής για την καθαυτό άμυνα, ενώ το υπόλοιπο 1,5% μπορεί να κατευθύνεται σε ευρύτερες υποδομές ασφάλειας.