Οι επιστήμονες αποδίδουν αυτήν την «ανησυχητική εξέλιξη» στην καύση ορυκτών καυσίμων, την αποψίλωση των δασών και τις αλλαγές στη χρήση γης, που μειώνουν την ικανότητα των ωκεανών να λειτουργούν ως «σταθεροποιητές της Γης»
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η ανθρωπότητα ωθεί τον πλανήτη «πέρα από τα όρια ασφαλούς λειτουργίας», καθώς ένα ακόμη κρίσιμο όριο του συστήματος της Γης έχει παραβιαστεί.
Σύμφωνα με νέα έκθεση, η οξίνιση των ωκεανών – δηλαδή η μείωση του pH των υδάτων λόγω απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα – εισήλθε για πρώτη φορά στη «ζώνη κινδύνου».
Η ετήσια έκθεση Planetary Health Check 2025, που δημοσίευσε το Planetary Boundaries Science Lab του Ινστιτούτου Πότσνταμ για την Έρευνα Κλιματικών Επιπτώσεων (PIK), προειδοποιεί ότι επτά από τα εννέα κρίσιμα όρια του πλανητικού συστήματος έχουν πλέον ξεπεραστεί – ένα περισσότερο σε σχέση με πέρυσι.
Οι επιστήμονες αποδίδουν αυτήν την «ανησυχητική εξέλιξη» στην καύση ορυκτών καυσίμων, την αποψίλωση των δασών και τις αλλαγές στη χρήση γης, που μειώνουν την ικανότητα των ωκεανών να λειτουργούν ως «σταθεροποιητές της Γης».
Γιατί οι ωκεανοί είναι τόσο σημαντικοί;
«Οι ωκεανοί γίνονται πιο όξινοι, τα επίπεδα οξυγόνου μειώνονται και οι θαλάσσιοι καύσωνες αυξάνονται», τονίζει η Λέφκε Καίσαρ, συν-επικεφαλής του Planetary Boundaries Science Lab.
Όπως εξηγεί, η οξίνιση οφείλεται κυρίως στις εκπομπές ορυκτών καυσίμων και, σε συνδυασμό με τη θέρμανση και την απο-οξυγόνωση, επηρεάζει από την αλιεία των παράκτιων περιοχών έως τα ανοιχτά ωκεάνια οικοσυστήματα.
Από την αρχή της βιομηχανικής εποχής, το pH της επιφάνειας των ωκεανών έχει μειωθεί κατά 0,1 μονάδα, οδηγώντας σε αύξηση της οξύτητας κατά 30-40%. Ήδη, μικροοργανισμοί όπως τα πτερόποδα – μικροσκοπικά σαλιγκάρια – εμφανίζουν διάβρωση στα κελύφη τους, με αλυσιδωτές επιπτώσεις στις τροφικές αλυσίδες.
Η διάσημη ωκεανογράφος Σίλβια Έρλ προειδοποιεί: «Η θάλασσα είναι το σύστημα υποστήριξης ζωής του πλανήτη. Χωρίς υγιείς ωκεανούς, δεν υπάρχει υγιής Γη. Η οξίνιση είναι ένα κόκκινο προειδοποιητικό σήμα: αν το αγνοήσουμε, διακινδυνεύουμε την κατάρρευση των θεμελίων του ζωντανού μας κόσμου».
Τα όρια του πλανήτη: ποια έχουν ξεπεραστεί
Το πλαίσιο των Planetary Boundaries δημιουργήθηκε το 2023 με στόχο την παρακολούθηση της «υγείας» της Γης μέσα από εννέα δείκτες:
Κλιματική αλλαγή
Ακεραιότητα της βιόσφαιρας
Αλλαγές στη χρήση γης
Χρήση γλυκού νερού
Βιογεωχημικές ροές
Νέα στοιχεία (χημικές ουσίες, μικροπλαστικά)
Οξίνιση ωκεανών
Τρύπα του όζοντος
Φορτίο αερολυμάτων (ρύπανση ατμόσφαιρας)
Με την τελευταία έκθεση, μόνο δύο παραμένουν εντός «ασφαλών ορίων»: η ατμοσφαιρική ρύπανση από αερολύματα και το στρώμα του όζοντος.
«Βλέπουμε μια εκτεταμένη υποβάθμιση της υγείας του πλανήτη. Αλλά αυτό δεν είναι αναπόφευκτο», τονίζει ο Γιόχαν Ροκστρεμ, διευθυντής του PIK. «Η μείωση της ρύπανσης από αερολύματα και η αποκατάσταση του όζοντος δείχνουν ότι η αλλαγή πορείας είναι εφικτή. Η αποτυχία δεν είναι μοιραία· είναι επιλογή. Και μπορούμε να την αποφύγουμε».