Τα ποσοστά ανακύκλωσης στην Ελλάδα παραμένουν εντυπωσιακά χαμηλά παρά τα δισεκατομμύρια ευρώ που έχουν δαπανηθεί- Η πρόεδρος των εταιρειών ανακύκλωσης εξηγεί στο euronews γιατί συμβαίνει αυτό και προτείνει μέτρα για να βελτιωθεί η κατάσταση
Έχουν δαπανηθεί δισεκατομμύρια ευρώ σε υποδομές ανακύκλωσης.
Έχουν πραγματοποιηθεί δεκάδες καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών.
Οι δρόμοι των ελληνικών πόλεων είναι γεμάτοι από κάδους που συγκεντρώνουν κάθε είδους υλικά: συσκευασίες πλαστικών και αλουμινίου, χαρτί, υπολλείμματα τροφίμων, είδη υπόδησης και ένδυσης.
Σε πολλά διαφορετικά καταστήματα λιανικής υπάρχουν ειδικοί κάδοι που συγκεντρώνουν μπαταρίες και ηλεκτρικές συσκευές για ανακύκλωση.
Και παρόλα αυτά, η Ελλάδα συνεχίζει να θάβει περίπου το 79% των απορριμμάτων της, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών και Επιχειρήσεων Ανακύκλωσης και Ενεργειακής Αξιοποίησης (ΣΕΠΑΝ).
Η πρόεδρος του Συνδέσμου, Λένα Μπέλση, τόνισε ότι το ποσοστό ταφής απορριμμάτων στην Ελλάδα παραμένει στο 79%, ενώ η ανακύκλωση μόλις που αγγίζει το 17%, επίπεδο που φέρνει την χώρα στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης.
Όπως εξήγησε στο euronews η Λένα Μπέλση υπάρχουν δύο βασικές αιτίες για αυτό το φαινόμενο.
Η πρώτη είναι η απουσία αντικινήτρων (κυρίως ειδικών φόρων ή προστίμων), που θα ανάγκαζαν νοικοκυριά και επιχειρήσεις να ανακυκλώνουν περισσότερο.
«Η ταφή είναι η πιο εύκολη και φθηνή λύση στην Ελλάδα» μας είπε η Λ. Μπέλση. «Η ταφή παραμένει φθηνή λύση γιατί το ειδικό τέλος ταφής παραμένει χαμηλό στην χώρα, ειδικά σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, το τέλος ταφής ήταν το βασικό αντικίνητρο που λειτούργησε και αύξησε τα ποσοστά ανακύκλωσης. Όμως στην Ελλάδα παραμένει στα 35 ευρώ/τόνο. Υπάρχουν χώρες, όπως η Ιταλία, όπου αυτό το τέλος ξεπερνά τα 100 ευρώ/ τόνο.»
Η δεύτερη αιτία για τα μειωμένα ποσοστά ανακύκλωσης έχει να κάνει με την νοοτροπία των Ελλήνων πολιτών, σύμφωνα με την κα Μπέλση.
«Οι πολίτες βγάζουν τα σκουπίδια έξω από το σπίτι τους και μετά θεωρούν ότι αυτά εξαφανίζονται. Τα ξεχνάνε, έχουν την αίσθηση ότι τα σκουπίδια πηγαίνουν κάπου όπου δεν τα βλέπουν και δεν τους ενοχλούν και έτσι δεν δίνουν μεγάλη σημασία. Δεν είναι όμως έτσι. Η ταφή των απορριμμάτων κάνει μεγάλο κακό στο περιβάλλον. »
Η μεγάλη πληγή της ελληνικής πρωτεύουσας
Αν η Ελλάδα υστερεί στην ανακύκλωση συνολικά, το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο στην Αθήνα και στην ευρύτερη περιοχή της ελληνικής πρωτεύσουσας.
«Η Αττική έχει μείνει πολύ πίσω» προειδοποιεί η Λ. Μπέλση, τονίζοντας ότι είναι άμεση ανάγκη να προχωρήσουν έργα σύγχρονων υποδομών για την αξιοποίηση των απορριμμάτων και την ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας στην ελληνική πρωτεύουσα.
Η διαχείριση απορριμμάτων στην Αττική παραμένει ένα από τα πιο επίμονα και δυσεπίλυτα προβλήματα της χώρας.
Παρά τις εξαγγελίες για «πράσινη μετάβαση» και την υιοθέτηση ευρωπαϊκών στόχων κυκλικής οικονομίας, το σύστημα εξακολουθεί να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ταφή απορριμμάτων.
Ο Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων της Φυλής, που λειτουργεί εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες, δέχεται περίπου το 90% των απορριμμάτων της Αττικής, αν και βρίσκεται στα όριά του και έχει καταστεί περιβαλλοντικά και κοινωνικά μη αποδεκτός.
Η έλλειψη εναλλακτικών υποδομών, σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση των νέων μονάδων επεξεργασίας, δημιουργεί ένα αδιέξοδο που απειλεί με κρίση διαχείρισης μέσα στα επόμενα χρόνια.
Η ανακύκλωση στην Αττική κινείται σε απογοητευτικά επίπεδα: μόλις γύρω στο 15%, πολύ κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
«Αν δεν λυθεί το πρόβλημα της Αττικής, όση πρόοδος και να υπάρξει στην υπόλοιπη χώρα δε θα είναι αρκετή για να βελτιωθεί η συνολική εικόνα της Ελλάδας» ξεκαθάρισε η Λ. Μπέλση.
Επιτυχημένες εξαιρέσεις
Μεμονωμένα παραδείγματα, όπως αυτό της Τήλου δεν είναι ικανά να αντιστρέψουν τη συνολική εικόνα.
Η Τήλος αποτελεί ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα «πράσινης μετάβασης» στην Ελλάδα, καθώς έχει καταφέρει σχεδόν να μηδενίσει τα απόβλητά της μέσω του προγράμματος “Just Go Zero”.
Με διαλογή στην πηγή, επαναχρησιμοποίηση και κομποστοποίηση, το νησί ανακυκλώνει πάνω από το 85% των απορριμμάτων του.
Υπάρχουν μερικά ακόμη παραδείγματα net zero, όχι τόσα επιτυχημένα όσο αυτό της Τήλου, που βρίσκονται κυρίως σε πιλοτικό στάδιο, στα νησιά Αντίπαρος, Αλόννησος, Πάρος και Νάξος.
Προκειμένου να αυξηθούν τα εθνικά ποσοστά ανακύκλωσης, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών και Επιχειρήσεων Ανακύκλωσης και Ενεργειακής Αξιοποίησης ζητά από το ελληνικό κράτος να γίνουν πιο απλές και γρήγορες οι διαδικασίες αδειοδότησης εργαστασίων ανακύκλωσης, να υπάρχουν πιο αυστηροί έλεγχοι στην εφαρμογή των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων για ανακύκλωση και να επιβάλλονται πιο αυστηρές κυρώσεις σε όσους δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους.
Η ΕΕ έχει θέσει ως στόχο την ανακύκλωση τουλάχιστον 70% του συνόλου των απορριμάτων έως το 2030.