Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι το καθαρό μηδέν έχει πολιτικοποιηθεί από λαϊκιστές και χρησιμοποιείται ως «συνθηματικό» για την επίθεση στην κλιματική πολιτική.
Τα πιο ισχυρά βρετανικά μέσα ενημέρωσης αποτυγχάνουν να «συνδέσουν τα κομμάτια» ανάμεσα στο καθαρό μηδέν και την κλιματική αλλαγή, ενώ οι ερευνητές επισημαίνουν ένα κύμα «προβληματικής» κάλυψης.
Μια νέα ανάλυση που ανατέθηκε από την Energy and Climate Intelligence Unit (ECIU) διαπίστωσε ότι ένα αυξανόμενο ποσοστό άρθρων στις βρετανικές εθνικές εφημερίδες που επικεντρώνονται στο «καθαρό μηδέν» παραλείπουν κάθε αναφορά στην κλιματική κρίση, παρά τον εγγενή δεσμό τους.
Οι ερευνητές λένε ότι τα ευρήματα δείχνουν ένα «διαζύγιο» της κλιματικής αλλαγής από τη λύση που αποσκοπεί στην αποτροπή της αύξησης των εκπομπών, και έρχονται σε μια περίοδο χαμηλής κατανόησης για το τι σημαίνει το καθαρό μηδέν.
Η προσπάθεια του Ηνωμένου Βασιλείου για καθαρό μηδέν
Το 2019, το Ηνωμένο Βασίλειο ψήφισε νομοθεσία για στόχο καθαρού μηδενός έως το 2050. Αυτό σημαίνει ότι οι ανθρωπογενείς εκπομπές πρέπει να εξισορροπούνται με την απομάκρυνση αερίων του θερμοκηπίου από την ατμόσφαιρα.
Το καθαρό μηδέν στοχεύει να αποτρέψει την απελευθέρωση επιπλέον αερίων που παγιδεύουν τη θερμότητα στην ατμόσφαιρα, ουσιαστικά ανακόπτοντας την επιτάχυνση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Δεν σημαίνει ότι δεν παράγονται καθόλου εκπομπές.
Η ανάλυση διαπίστωσε ότι έναν χρόνο πριν υπογραφεί η νομοθεσία, το 100% των άρθρων σε εννέα μεγάλες εκδόσεις που ανέφεραν τον όρο «καθαρό μηδέν» τουλάχιστον τρεις φορές (συμπεριλαμβανομένου του τίτλου) αναφέρονταν επίσης στην «κλιματική αλλαγή» ή σε παρόμοιους όρους όπως η «υπερθέρμανση του πλανήτη».
Ωστόσο, έως το 2024, το ποσοστό αυτό είχε καταποντιστεί μόλις στο 59%.
Ποιες βρετανικές εφημερίδες «αποσυνδέουν» την κλιματική αλλαγή;
Το 2024, 323 άρθρα που αναλύθηκαν ανέφεραν τον όρο «καθαρό μηδέν» τουλάχιστον τρεις φορές, συμπεριλαμβανομένου του τίτλου, αλλά δεν αναφέρονταν στην κλιματική αλλαγή ή σε παρόμοιους όρους.
Περίπου τα μισά από αυτά (166) δημοσιεύτηκαν στην Telegraph. Την ίδια χρονιά, 88 άρθρα ανέφεραν τον όρο «καθαρό μηδέν» τουλάχιστον πέντε φορές χωρίς να τον συνδέουν με την κλιματική αλλαγή.
Οι Times είχαν το χαμηλότερο ποσοστό άρθρων που αναφέρονται στην κλιματική αλλαγή μεταξύ των ποιοτικών εφημερίδων, στο 64%.
Οι ερευνητές εντόπισαν «σημαντικές διαφορές μεταξύ τίτλων» των βρετανικών εφημερίδων. Για παράδειγμα, στη Guardian, το 71% των άρθρων του 2024 που αναφέρονται μία φορά στο «καθαρό μηδέν» αναφέρουν επίσης την κλιματική αλλαγή. Ακολουθούν οι Times (38%), η Telegraph (32%), η Express (27%) και η Sun (23%).
Δύο άρθρα στην Express, ένα άρθρο στη Sunday Telegraph και ένα άρθρο στην Telegraph αναφέρθηκαν στο «καθαρό μηδέν» συνολικά οκτώ φορές, αλλά δεν περιείχαν καμία αναφορά στην κλιματική αλλαγή.
Η σύγχυση γύρω από το καθαρό μηδέν
Η ανάλυση, η οποία εξέτασε αποτελέσματα αναζητήσεων από το εργαλείο παρακολούθησης ειδήσεων Factiva, έρχεται εν μέσω δημόσιας σύγχυσης γύρω από τον όρο «καθαρό μηδέν».
Δημοσκόπηση του Climate Barometer νωρίτερα φέτος έδειξε ότι το 22% των ερωτηθέντων νόμιζε εσφαλμένα πως το καθαρό μηδέν σημαίνει «παραγωγή μηδενικών εκπομπών άνθρακα». Το ποσοστό αυτό ανέβηκε στο 41% μεταξύ των συμμετεχόντων που υποστήριζαν το Reform UK, το δεξιό λαϊκιστικό κόμμα που ηγείται ο Nigel Farage.
Δεδομένης της αβεβαιότητας γύρω από τον ορισμό του καθαρού μηδενός, ο Δρ James Painter του Reuters Institute for the Study of Journalism, που ηγήθηκε της ανάλυσης, υποστηρίζει ότι η «καλή δημοσιογραφική πρακτική» θα πρέπει να περιλαμβάνει μια υπενθύμιση, εξήγηση ή σύνδεσμο που να δείχνει πώς σχετίζεται με την ανάγκη μείωσης των εκπομπών ώστε να ανακοπεί η κλιματική αλλαγή.
Ή, τουλάχιστον, να περιλαμβάνει μια απλή διατύπωση που να επισημαίνει ότι «οι επιστήμονες λένε πως η επίτευξη του καθαρού μηδενός είναι απαραίτητη για να σταματήσει η κλιματική αλλαγή».
Μήπως το «καθαρό μηδέν» γίνεται clickbait;
Ο καθηγητής Chris Hilson, διευθυντής του Reading Centre for Climate and Justice, λέει ότι το καθαρό μηδέν έχει πολιτικοποιηθεί από λαϊκιστές ως «συνθηματικό» για την επίθεση στην κλιματική πολιτική.
«Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί η κλιματική αλλαγή αναφέρεται λιγότερο συχνά μαζί του στα δημοσιεύματα», προσθέτει. «Οι δημοσιογράφοι που γράφουν για ηλεκτρικά οχήματα ή αντλίες θερμότητας δεν χρειάζεται να αναφέρουν την κλιματική αλλαγή, καθώς το “καθαρό μηδέν” από μόνο του αρκεί για να προκαλέσει διχαστικά κλικ».
Ο Hilson λέει ότι αυτή είναι μια «προβληματική» τάση, καθώς το καθαρό μηδέν είναι ένας επιστημονικά καθορισμένος στόχος που πρέπει να επιτευχθεί ώστε να παραμείνουμε εντός των 2℃ υπερθέρμανσης, όπως προβλέπεται στη Συμφωνία του Παρισιού.
Ο Richard Black, πρώην ανταποκριτής περιβάλλοντος του BBC και ιδρυτικός διευθυντής του ECIU, λέει ότι είναι «λίγο περίεργο» που οι εφημερίδες αποτυγχάνουν να συνδέσουν τη λύση του καθαρού μηδενός με την κλιματική αλλαγή.
Χρησιμοποιεί την αναλογία του να συζητά κανείς τα ευεργετικά αποτελέσματα της λήψης ενός συγκεκριμένου φαρμάκου χωρίς να αναφέρει την πάθηση για την οποία αναπτύχθηκε εξαρχής.
Το Euronews Green έχει απευθυνθεί σε όλες τις προαναφερθείσες βρετανικές εφημερίδες για σχόλιο. Το άρθρο θα ενημερωθεί αν απαντήσουν.