Viral ισχυρισμοί στο διαδίκτυο έχουν παραποιήσει την παρατήρηση του Πολωνού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ ότι η Βαρσοβία θα πληρώσει για τα πολωνικά θύματα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και όχι η Γερμανία, εν μέσω μιας συνεχιζόμενης συζήτησης για τις αποζημιώσεις από το Βερολίνο.
Σε αναρτήσεις που έγιναν πρόσφατα στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, Facebook και X, ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, κατηγορείται ότι η συμφώνησε πως «η Πολωνία θα πληρώσει για τους Γερμανούς», μετά από τις συνομιλίες που είχε με τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς, οι οποίες αφορούσαν το διαχρονικό ζήτημα των αποζημιώσεων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο ισχυρισμός εμφανίστηκε σε δεκάδες αναρτήσεις σε διάφορες πλατφόρμες και έγινε το κυρίαρχο αφήγημα στις διαδικτυακές συζητήσεις, σύμφωνα με έκθεση της Res Futura, μιας πολωνικής ΜΚΟ που ειδικεύεται στην ασφάλεια πληροφοριών.
Όμως, εάν δει κανείς τι πραγματικά είπε ο Τουσκ στη συνέντευξη Τύπου, προκύπτει ότι αρκετοί από τους ισχυρισμούς που κυκλοφορούν για αυτόν είναι παραπλανητικοί.
Η ομάδα ελέγχου γεγονότων του Euronews, The Cube, σε συνεργασία με την Res Futura, διαπίστωσε ότι οι διαδικτυακές αντιδράσεις επικεντρώθηκαν συχνά σε αποσπάσματα των δηλώσεων του Τουσκ, αγνοώντας το ευρύτερο πλαίσιο.
Τι είπε ο Τουσκ;
Στη συνέντευξη Τύπου στο Βερολίνο την περασμένη εβδομάδα, ο Τουσκ κάλεσε τη Γερμανία να επιταχύνει τις πληρωμές για περίπου 50.000 Πολωνούς επιζώντες των θηριωδιών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου που βρίσκονται ακόμη εν ζωή.
Το πρώην κυβερνών κόμμα της Πολωνίας, Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), απαιτεί εδώ και καιρό από τη Γερμανία να καταβάλει αποζημιώσεις για την κατοχή της Πολωνίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που κατέστρεψε τη Βαρσοβία και σκότωσε περίπου το ένα πέμπτο του προπολεμικού πληθυσμού της Πολωνίας.
Το PiS έχει υπολογίσει το ποσό σε 6,2 τρισεκατομμύρια ζλότι (περίπου 1,5 τρισεκατομμύρια ευρώ με τη σημερινή ισοτιμία). Ο Τουσκ και το κόμμα του, ο Συνασπισμός των Πολιτών, απέφυγαν να απαιτήσουν ολόκληρο το ποσό αλλά κάλεσαν το Βερολίνο να βρει διαφορετικές λύσεις, συμπεριλαμβανομένης της καταβολής στήριξης για τους χιλιάδες Πολωνούς που επέζησαν από το Τρίτο Ράιχ.
Από τότε που συζήτησε για πρώτη φορά την ιδέα με το Βερολίνο, ο Πολωνός ηγέτης δήλωσε την 1η Δεκεμβρίου ότι τουλάχιστον 10.000 επιζώντες έχουν πεθάνει.
Καθώς ζητούσε από το Βερολίνο να επιταχύνει τις πληρωμές, ο Τουσκ πρόσθεσε ότι, εάν δεν πληρωθούν γρήγορα, «θα θεωρήσω ότι η Πολωνία θα καλύψει αυτή την ανάγκη από δικούς της πόρους».
Σύμφωνα με το Res Futura, τα σχόλια του Τουσκ διαδόθηκαν ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέσω της φράσης "Η Πολωνία πληρώνει για τους Γερμανούς". Οι περισσότερες αναρτήσεις προέρχονταν από λογαριασμούς που συνδέονται με το PiS και συχνά ήταν αποκομμένες από το ευρύτερο πλαίσιο των όσων είπε ο Τουσκ.
Ο Πιότρ Μπούρας, επικεφαλής του γραφείου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων στη Βαρσοβία, δήλωσε στο The Cube ότι το σχόλιο του Τουσκ είχε στόχο να ασκήσει πίεση στη Γερμανία και όχι να υπονοήσει ότι η Πολωνία θα πληρώσει τους λογαριασμούς της Γερμανίας.
"Πρόκειται για μια προσπάθεια να ντροπιάσουμε τους Γερμανούς και όχι για μια υπόσχεση πληρωμής", δήλωσε ο Μπούρας. "Αφορά περίπου 50.000 ανθρώπους που είναι πολύ ηλικιωμένοι. Εάν η Γερμανία δεν είναι σε θέση να καλύψει αυτό το συμβολικό ποσό, η Πολωνία θα φροντίσει τους δικούς της πολίτες".
Η συζήτηση για τις αποζημιώσεις
Ένας καθηγητής Νομικής δήλωσε στο The Cube ότι το ερώτημα για το αν η Πολωνία μπορεί ακόμη να ζητήσει αποζημιώσεις δεν μπορεί να απαντηθεί με ένα απλό «ναι» ή «όχι».
Η Γερμανία υποστηρίζει ότι το νομικό ζήτημα διευθετήθηκε δύο φορές: πρώτα το 1953, όταν η Πολωνία παραιτήθηκε από τις απαιτήσεις της για αποζημιώσεις σε μια συμφωνία με την Ανατολική Γερμανία, και στη συνέχεια ξανά το 1990, όταν η Γερμανία επανενώθηκε και δεν υποβλήθηκε καμία αξίωση κατά της νέας ομοσπονδιακής δημοκρατίας. Η Πολωνία δεν είχε υπογράψει τη συμφωνία επανένωσης.
Ο Λουί Λε Χαρντί ντε Μπολιέ, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο l'UCLouvain, δήλωσε ότι "από αυτές τις δύο σκοπιές, η Γερμανία υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει νομική βάση για να προχωρήσει περαιτέρω" και ότι το επιχείρημα "έχει αξιόπιστα στοιχεία".
Η Πολωνία, ωστόσο, υποστήριξε ότι η δήλωση του 1953 είναι άκυρη, καθώς έγινε ενώ η χώρα βρισκόταν υπό σοβιετικό έλεγχο.
"Αν δεχόμασταν αυτό το επιχείρημα, θα έπρεπε να επανεξετάσουμε κάθε συνθήκη που υπογράφηκε ποτέ υπό καθεστώς διαφορετικό από αυτό που βρίσκεται σήμερα στην εξουσία", δήλωσε ο Λε Χαρντί ντε Μπολιέ στο The Cube.
Σύμφωνα με τον πρώην υπουργό Άμυνας της Πολωνίας και ανεξάρτητο πολιτικό Γιαν Πάρις, ο Τουσκ αγνόησε μια πρόταση που ψηφίστηκε σχεδόν ομόφωνα από το πολωνικό κοινοβούλιο, σύμφωνα με την οποία η Γερμανία πρέπει να πληρώσει πλήρως τις αποζημιώσεις.
"Υπάρχει συναίνεση στην πατρίδα μας ότι το ζήτημα του πολέμου δεν διευθετήθηκε ποτέ πραγματικά", δήλωσε ο Πάρισ στο The Cube. "Το γερμανικό κράτος κατέβαλε μεγάλα ποσά στη Μεγάλη Βρετανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γαλλία, αλλά για την Πολωνία λάβαμε μόνο ένα ελάχιστο ταμείο για τους πρώην κρατούμενους των στρατοπέδων συγκέντρωσης".
"Ο Τουσκ πρότεινε μια απόφαση που ήταν αντίθετη με την απόφαση του πολωνικού κοινοβουλίου", πρόσθεσε.
Πέραν των νομικών ζητημάτων, ο Μπούρας δήλωσε ότι η Πολωνία που απαιτεί πλήρεις αποζημιώσεις από τη Γερμανία θα διακινδύνευε μια πολιτική κρίση και θα απειλούσε τη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών.
"Θα ήταν το μόνο ζήτημα που θα κυριαρχούσε σε αυτή τη σχέση", δήλωσε στο The Cube.
Είναι ο Τουσκ "φιλογερμανός";
Σύμφωνα με το Res Futura, πολλές από τις viral αναρτήσεις στο Facebook και το Χ κατηγορούν επίσης τον Τουσκ ότι είναι "φιλογερμανός πολιτικός" και "προδότης", ισχυρισμοί που διατυπώνονται κατά του Τουσκ εδώ και χρόνια.
«Όσοι θέλουν να εμφανίσουν τον Τουσκ ως γερμανικό πράκτορα και ως κάποιον που θυσιάζει τα πολωνικά συμφέροντα, θα το κάνουν ανεξαρτήτως των προθέσεών του ή της πολιτικής του», δήλωσε ο Μπούρας.
«Η Γερμανία αντιπροσωπεύει, με κάποιο τρόπο, τη Δυτική Ευρώπη στον πολωνικό δημόσιο λόγο», πρόσθεσε. «Και ο Τουσκ θεωρείται φιλοευρωπαίος πολιτικός».
Ο Πάρις είπε στο The Cube ότι αυτή η αντίληψη έχει ρίζες στις προηγούμενες αποφάσεις του Τουσκ, περιλαμβανομένης της στενής συνεργασίας του με την Άνγκελα Μέρκελ και των διαφωνιών σχετικά με την πολιτική ασφάλειας.
«Η Πολωνία είναι διχασμένη», είπε. «Η αντιπολίτευση προτιμά συνεργασία με τις ΗΠΑ, ενώ η κυβέρνηση, υπό τον Ντόναλντ Τουσκ, προτιμά συνεργασία με τη Γερμανία».