ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣτη σημερινή εποχή όλοι έχουν ένα πρόσωπο, πράγμα που αφορά (κυριολεκτικά και μεταφορικά) πρωτίστως τους ανθρώπους, αλλά και τα υπόλοιπα ζώα, πουλιά, ερπετά και ψάρια.
Όμως αυτό δεν συνέβαινε πάντα, όπως θυμίζει μια νέα γαλλο-σουηδική επιστημονική έρευνα, η οποία, μελετώντας ένα αρχαίο ψάρι που κολυμπούσε ήδη πριν 415 εκατ. χρόνια και εξαφανίστηκε πριν από 360 εκατ. χρόνια, ρίχνει φως στην κρίσιμη μεταβατική φάση από τους οργανισμούς χωρίς πρόσωπο, σε αυτούς με πρόσωπο.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Περ Άλμπεργκ του πανεπιστημίου της Ουψάλα, ειδικό στην εξέλιξη των σπονδυλωτών, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερ, μελέτησαν εξονυχιστικά για πρώτη φορά το απολίθωμα του μικρού ψαριού «Ρομουντίνα», το οποίο ανακαλύφθηκε στον αρκτικό Καναδά.
Οι Σουηδοί επιστήμονες, σε συνεργασία με τους συναδέλφους τους από το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Παρισιού, μελέτησαν την εσωτερική δομή του κρανίου του ψαριού χρησιμοποιώντας τις ισχυρές ακτίνες-Χ του Ευρωπαϊκού Συγχρότρου στη Γκρενόμπλ, ξαναζωντανεύοντας έτσι με ψηφιακό και τρισδιάστατο τρόπο την ανατομία του μεταβατικού πλάσματος.
Η μήκους περίπου 20 εκατοστών «Ρομουντίνα», που ανήκε στα πλακόδερμα, ήταν ένα από τα πρώτα ψάρια που απέκτησαν πρωτόγονα σαγόνια (γνάθους), βασικό συστατικό ενός προσώπου. Η μετάβαση από τα ψάρια χωρίς γνάθο σε αυτά με γνάθο αποτέλεσε κρίσιμο εξελικτικό βήμα στα σπονδυλωτά της θάλασσας, ένα ανατομικό χαρακτηριστικό που στη συνέχεια μεταφέρθηκε και στα ζώα της ξηράς – και τελικά οδήγησε στο ανθρώπινο πρόσωπο.
Τα σαγόνια της «Ρομουντίνας» δεν διέθεταν ακόμα πραγματικά δόντια, αλλά επίπεδα εξογκώματα με τα οποία συνέθλιβε την τροφή της. Το μπροστινό μέρος του σώματός ήταν πολύ σκληρό για λόγους προστασίας της, ενώ το πίσω ήταν μαλακό και εύκαμπτο, με πτερύγια και ουρά σαν του καρχαρία.
«Το πρόσωπο είναι ένα από τα σημαντικότερα και από συναισθηματικής πλευράς μέρη της ανατομίας μας, συνεπώς είναι ενδιαφέρον να κατανοήσουμε πώς εμφανίστηκε», δήλωσε ο Περ Άλμπεργκ.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, που συνέκριναν τη «Ρομουντίνα» με άλλα πλάσματα, η εμφάνιση του προσώπου στα σπονδυλωτά έγινε σε τρεις φάσεις. Στο πρώτο στάδιο, αυτό της «Ρομουντίνας», εμφανίστηκαν τα σαγόνια, καθώς επίσης δύο χωριστά ανοίγματα για το αριστερό και το δεξί ρουθούνι (προηγουμένως υπήρχε μόνον ένα). Το μέτωπο παρέμεινε πολύ στενό, τα ρουθούνια βρίσκονταν ακριβώς ανάμεσα στα μάτια και το κρανίο πεταγόταν προς τα έξω σαν μεγάλο οστέινο «άνω χείλος».
Στο δεύτερο εξελικτικό στάδιο, που έλαβε χώρα σε πιο εξελιγμένα ψάρια, το «άνω χείλος» εξαφανίστηκε, αφήνοντας μόνο τη μύτη να προεξέχει ακριβώς πάνω από την άνω γνάθο. Τέλος, στην τρίτη και τελευταία φάση, μεγάλωσε το μέτωπο και μαζί του επιμηκύνθηκε όλο το πρόσωπο.
Σήμερα πια ουσιαστικά όλα τα σπονδυλωτά, πάνω από 50.000 είδη, έχουν σαγόνια και πρόσωπο, αν και υπάρχουν ακόμα δύο ψάρια που παραμένουν άγναθα, η λάμπρενα και η μυξίνη (κοινώς πετρόχελο).
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ