ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ Βίκτωρ Αρδίττης ανεβάζει στις 5 και 6 Ιουλίου στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του φεστιβάλ Αθηνών, το νέο έργο της Μαρίας Ευσταθιάδη «Textilen». Κεντρικό θέμα του η αποσύνθεση μιας πλούσιας αστικής οικογένειας στη σημερινή Ελλάδα. Η συγγραφέας στήνει γύρω από την οικογενειακή επιχείρηση υφαντουργίας Textilen, ένα γαϊτανάκι σχέσεων που θα οδηγήσει τελικά στη κατάρρευση της οικογένειας. Επί σκηνής, συναντούμε τρεις γενιές της οικογένειας. Σχέσεις διερρηγμένες και υποκριτικές, αναδεικνύουν, μέσα από την αλληγορία, τον μηχανισμό που «υφαίνει» τα νήματα στην ιστορία της νεοελληνικής καπιταλιστικής κοινωνίας. Παιδικά τραγουδάκια με χιούμορ και ασώματες φωνές επιτηρούν και σχολιάζουν τη δράση, τα ένοχα πάθη και την κρυμμένη βιαιότητα. Μέχρι τη στιγμή που η μικρή κόρη θα τα κάψει όλα.
Ζητήσαμε από την Ρηνιώ Κυριαζή και τον Ντένη Μακρή, δύο από τους πρωταγωνιστές της παράστασης να μας ξεναγήσουν στον κόσμο αυτής της οικογένειας, σ’ αυτό το ύφασμα, που «ξηλώνεται» μέσα σε 90 λεπτά.
-Τι είναι το «Textilen», κατά τη γνώμη σας;
Ρηνιώ Κυριαζή: Το έργο περιγράφει τη ζωή μιας πλούσιας οικογένειας και των προσώπων που περιφέρονται γύρω της όπως οικονόμοι, υπηρέτριες ή δασκάλες. Καθένας παρουσιάζει τη δική του εκδοχή για την αλήθεια, τη δική του πραγματικότητα. Είναι ένα πολυπρισματικό καλειδοσκόπιο. Πρόκειται όμως για μια αλληγορία, μια μικρογραφία της κοινωνίας. Παρουσιάζονται αυτοί που ορίζουν και αυτοί που ορίζονται. Σ’ αυτό το σύμπαν ακόμα και αυτοί που ορίζουν δεν είναι ελεύθεροι ούτε ευτυχισμένοι. Δεν ορίζουν τους εαυτούς τους κι ενώ θα μπορούσαν να έχουν την επιλογή για μια άλλη ζωή προτιμούν να παραμένουν εγκλωβισμένοι.
Ντένης Μακρής: Πρόκειται ουσιαστικά για το ψυχογράφημα μιας συντηρητικής αστικής οικογένειας που κατασπαράζει ο ένας τον άλλον. Αποτυπώνει τη ψυχολογική και εθιστική βία ανθρώπων συναισθηματικά νεκρών, από την οποία ξεπηδά τελικά μια εντυπωσιακή ομοιότητα με την κοινωνία. Το έργο αποτελείται από μια σειρά μονολόγων, στους οποίους φανερώνεται η φοβερή μοναξιά των ηρώων. Αυτή τη μοναξιά τη διαρρηγνύει η αθωότητα ενός ανθρώπου που έξω από αυτό το σύμπαν θα σώσει το μόνο ανέγγιχτο από τη διαφθορά χαρακτήρα: τη μικρή κόρη. Βάζουν φωτιά στα πάντα και φεύγουν. Η τελευταία φράση του έργου είναι αποκαλυπτική: «Θέλω να με βοηθήσεις να φύγω. Να με μάθεις να κάνω μαζί σου τις κινήσεις εκείνων που αρχίζουν».
-Ποια είναι τα ζητήματα που θίγει το έργο;
Ν.Μ.: Θίγει πολλά θέματα όπως η απληστία, η οικογενειακή βία, το χρήμα, η ιδιοτέλεια. Το πιο χρήσιμο και καίριο όμως για μένα είναι πώς ένας άνθρωπος έχει την πολυτέλεια και μετά το σθένος να ξεχωρίσει τι είναι ψέμα, κι όταν λέω ψέμα αναφέρομαι στα βαθιά ζωτικά ψεύδη με τα οποία μεγαλώνουμε, να το εντοπίσει και να το αποτινάξει, ώστε να βρει τελικά το προσωπικό του στίγμα. Το πραγματικά δικό του, κι όχι αυτό που αναπαρήγαγαν κάποιοι άλλοι και μετά ασυνείδητα αναμασάει. Μέσα από τη θολή βίαιη πραγματικότητα να πιστέψει σε κάτι που κανείς άλλος δε βλέπει, να το εμπιστευτεί και να το ακολουθήσει αλλάζοντας τα πάντα. Να αρχίσει, όπως λέει η φράση. Αλλά μια αρχή δική της.
-Πώς λειτουργεί αυτή η οικογένεια; Ποιοι είναι οι μηχανισμοί της και γιατί όλα οδηγούν τελικά στην κατάρρευσή της;
Ρ.Κ.: Οι μηχανισμοί αυτής της οικογένειας είναι οι μηχανισμοί της κοινωνίας μας. Οι σχέσεις ορίζονται από την ανταλλακτική τους αξία. Σ’ ένα επίπεδο ναι, καταρρέουν γιατί το όνειρο υπερισχύει. Αυτό όμως συμβαίνει στην φαντασία και την ευαισθησία της Μαρίας Ευσταθιάδη που δημιουργεί αυτή τη φυσαλίδα για να την πολεμήσει και να την κάνει να σκάσει, γιατί η ίδια η συγγραφέας είναι γεμάτη αγάπη. Στην πραγματικότητα όμως, το ερώτημα είναι αν τέτοιου είδους μηχανισμοί οδηγούνται όντως σε κατάρρευση ή τελικά μας διαβρώνουν και μας επιβάλλονται…
-Ποιοι είναι οι ρόλοι που ερμηνεύετε και πως επηρεάζουν την εξέλιξη των γεγονότων;
Ρ.Κ.: Εγώ ερμηνεύω δύο από τα πρόσωπα που υπηρετούν την οικογένεια, τη μουγκή υπηρέτρια και την αγγλίδα δασκάλα. Η δασκάλα προσπαθεί να επωφεληθεί από τα πάθη των κυρίων της και να βρει διέξοδο συγκεντρώνοντας χρήματα ή κάποιου είδους εξουσία. Φυσικά δεν τα καταφέρνει και αλλοιώνεται, καθρεφτίζοντας τις συμπεριφορές των αφεντικών της μέσα στην τεράστια μοναξιά της. Η υπηρέτρια φέρει την αθωότητα του πλάσματος που πραγματικά δεν είχε επιλογές, που δεν είναι υπεύθυνο για την σκληρότητα αυτού του κόσμου. Παλεύει να τον ανατρέψει με αφέλεια. Μιλάει στη νοηματική γλώσσα και μέσα από αυτή τη γλώσσα συναντάει την ποίηση. Είναι αυτή που δεν έχει γλώσσα όχι μόνο γιατί της την έκοψαν αλλά γιατί η ομορφιά σ αυτό το άρρωστο σύμπαν δεν έχει γλώσσα. Εκείνη όμως δανείζεται τη γλώσσα των κωφών, κάνει τα χέρια της γλώσσα. Επιλέγει την αλαλία της, αυτή είναι η αντίδρασή της. Μένει βουβή από θέση, ενάντια.
Ν.Μ.:Ο χαρακτήρας μου έχει πραγματικά πολύ χρόνο μέσα στην παράσταση να δει και να ακούσει. Είναι «O άνθρωπος που περπατάει», όπως τον ονομάζει η συγγραφέας. Μια φιγούρα που αντιλαμβάνεται μόνο η μικρή κόρη. Ένα σώμα που δεν συμμετέχει σε κανένα βίαιο περιστατικό, γιατί δεν ανήκει εκεί. Δεν τον έφερε η βία ή κάποια απληστία, αλλά η αθωότητα μέσα από τα μάτια της μικρής. Ο μόνος που έχει κάποια ελπίδα να σωθεί, δηλαδή να μετακινηθεί από την πλασματική του ασφάλεια, είναι αυτό το κορίτσι. Κι αυτό γιατί δεν έχει καμιά είδους ασφάλεια. Καμιά είδους άποψη για το πώς πρέπει να είναι τα πράγματα.
-Ποια είναι η σχέση του με την εγγονή της οικογένειας;
Ν.Μ.:Η σχέση αυτή έχει το μοναδικό χαρακτηριστικό της αυταπόδεικτης παρουσίας του ενός και του άλλου. Δεν υπάρχει καμιά ανάγκη να εξηγήσουν ή να αποδείξουν κάτι πέρα από τις ίδιες τους τις παρουσίες. Εκείνος βρίσκεται μονίμως γύρω της. Σιωπηλά γνωρίζει, κατανοεί και αφουγκράζεται το αθώο, ψυχικό της αποτύπωμα και τη διαρκή της ανάγκη κάποιος να την καταλάβει. Ο ένας έχει φέρει τον άλλον και οι πορείες τους διαγράφονται με έναν δικό τους προσωπικό διάλογο που ο ένας παίρνει το ρόλο του ομιλητή θέλοντας κάτι πολύ σημαντικό να εξομολογηθεί κι ο άλλος του ακροατή. Το δύσκολο είναι πάντα τι θα πει ο ένας και τι θα ακούσει ο άλλος. Κι εκεί για μένα έγκειται η επιτυχία του διαλόγου και η ευτυχής του έκβαση. Αυτό οδηγεί στην ευτυχή κατάληξη της σχέσης τους και εν τέλει της ιστορίας, όπως αποδεικνύεται.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
-Για ποιο λόγο κανείς δεν αποφασίζει να δραπετεύσει από αυτό το ασφυκτικό περιβάλλον;
Ρ.Κ.: Δεν ξέρω, το αναρωτιέμαι κάθε μέρα. Ίσως γιατί το βολικό μας έχει γίνει φυσικό. Ίσως γιατί προτιμάμε το γνωστό από το άγνωστο, πολλές φορές με όποιο κόστος. Ίσως γιατί μια κίνηση προς τον εαυτό μας θα ήταν ταυτόχρονα λυτρωτική και επώδυνη… ίσως γιατί ο φόβος για τη ζωή κυριαρχεί της αγάπης για τη ζωή.
-Πως αποτιμάς εσύ το ρόλο της οικογένειας στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία;
Ρ.Κ.: Συχνά ακούω τον όρο ελληνική οικογένεια ακόμα κι από φίλους ξένους, πραγματικά δεν μπορώ να ξέρω πόσο επηρεάζει τη δομή της κοινωνίας μας, πόσο είναι όντως βοηθητική και ιδιαίτερα σ αυτή την εποχή της κρίσης ή όντως καταπιεστική. Η έννοια μου μοιάζει γενικευμένη και ασαφής. Προσωπικά μετράω τους ανθρώπους που έχω γύρω μου έναν έναν είτε πρόκειται για συγγενείς, συντρόφους ή φίλους κι όχι σαν σύνολο. Νομίζω η οικογένειά μας είναι εκεί όπου ακουμπάει η ψυχή μας.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ-Και στην αρχαία ελληνική τραγωδία πρωταγωνιστές είναι συνήθως οικογένειες. Υπάρχουν αναλογίες και σχέσεις του έργου με την αρχαιοελληνική τραγωδία;
Ν.Μ.: Κάθε οικογένεια από τον πιο καθημερινό μέχρι τον πιο ακραίο τρόπο που ζει και τρέφει τα μέλη της έχει αναλογίες με τις αντίστοιχες της αρχαίας τραγωδίας. Κι αυτό γιατί λειτουργώντας ως αρχέτυπα γίνονται καθρέφτης, όπου μέσα του βρίσκεις όλων των ειδών τα συμπλέγματα, τις νευρώσεις και κάθε είδους «νομοτελειακή» σχέση που τα μέλη αναπτύσσουν μεταξύ τους.
-Είσαι σ’ αυτούς που θα επιβιώσουν στο τέλος και θα προσπαθήσουν να κάνουν μια νέα αρχή. Υπάρχει στην πραγματικότητα αυτή η δυνατότητα; Μπορούμε να ξεφύγουμε από το παρελθόν και τα γονίδιά μας; Σε γενικότερο επίπεδο, μπορούμε να το πετύχουμε αυτό ως κοινωνία σήμερα; Να κάνουμε reboot;
Ν.Μ.: Αν απαντούσα με ειλικρίνεια όχι στην ερώτηση αυτή, θα θεωρούσα το παρόν μου αλλά και το μέλλον, κατά ένα μεγάλο βαθμό πιο φτωχό. Νιώθω ότι οφείλω να πω με παρρησία ναι. Απολύτως συνειδητά να κάνω την αρχή αλλάζοντας και μετακινώντας (όχι αντιδραστικά) την πραγματικότητα, για να την κάνω πιο ταιριαστή και τίμια με το πως βλέπω εγώ τα πράγματα.
Δε μιλάω για ένα ξαφνικό reboot. Αυτό δε θα ‘χε και αξία. Αλλά για μια πειθάρχηση και αντίσταση στην αναπαραγωγή του οικείου μας: αυτού που μας έμαθε και μας έδειξε ο μπαμπάς μας και αυτουνού ο μπαμπάς του κ.ο.κ. Χωρίς αυτή την πειθαρχία, κάθε παρούσα στιγμή είναι μόνο επανάληψη κάποιας άλλης που ήδη γνωρίζουμε, εμπιστευόμαστε κι έχουμε με επιτυχία βιώσει. Άρα ναι πιστεύω κι ελπίζω ότι μπορεί να γίνει μια νέα αρχή για να μπορέσει μέσα από εκεί να ξεπηδήσει κάτι αληθινά καινούριο.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Οι φωτογραφίες της παράστασης είναι του Νίκου Βουρλιώτη
ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Όλη η δράση εκτυλίσσεται στο εσωτερικό ενός σπιτιού σε κάποιο αθηναϊκό προάστιο. Επί σκηνής τρεις γενιές : ο γενάρχης παππούς (Μάνος Σταλάκης), ιδρυτής της μεγάλης οικογενειακής επιχείρησης υφαντουργίας TEXTILEN Α.Ε, αυτοδημιούργητος, αυταρχικός, βάναυσος, που θεωρεί ότι τα πάντα αποκτώνται με το χρήμα · η νεκρή γιαγιά (Σοφία Σεϊρλή), κόρη παλιάς αθηναϊκής οικογένειας που χάρη στην προίκα της στήνει την επιχείρησή του ο παππούς · ο επισκιασμένος άβουλος και μέθυσος γιος τους (Περικλής Μουστάκης) με ιδιαίτερη αδυναμία στο υπηρετικό προσωπικό · η αδίσταχτη γοητευτική γυναίκα του (Θέμις Μπαζάκα), πρώην ερωμένη του παππού και νυν ερωμένη του γενικού διευθυντή της εταιρείας που περιμένει με ανυπομονησία, όπως και όλοι οι υπόλοιποι το θάνατο του τυραννικού παππού · η ονειροπόλα κόρη τους (Δήμητρα Βλαγκοπούλου), πότε κοριτσάκι και πότε νέα κοπέλα που ονειρεύεται να ξεφύγει από τον ασφυκτικό οικογενειακό κλοιό. Ο βασικός αυτός πυρήνας περιστοιχίζεται από την ηλικιωμένη οικονόμο (Σοφία Σεϊρλή), που έχει παρακολουθήσει, από τη σύστασή της, όλη την πορεία της οικογένειας και τρέφει συναισθήματα αγάπης και μίσους για τον γέροντα εργοδότη της, καθώς και από τη νεαρή μουγκή υπηρέτρια, και την αγγλίδα δασκάλα, παίζονται από την ίδια ηθοποιό (Ρηνιώ Κυριαζή), που κοιτάνε να επωφεληθούν όσο γίνεται από τη συγκατοίκηση με τα αφεντικά τους. Έξω και πέρα από αυτούς, υπάρχει και ένα παράξενο ον, «ο άνθρωπος που περπατάει» (Ντένης Μακρής), ίσως ο απών γόνος, ένας συνεχώς περιφερόμενος νέος, αόρατος σε όλους πλην της κόρης. Οι χαρακτήρες, σπάνια μιλάνε μεταξύ τους. Κανείς πλην της κόρης, δεν διανοείται να δραπετεύσει, είτε λόγω επιλογής, είτε λόγω ανικανότητας. Μια «λυτρωτική» πυρκαϊά θα βάλει τέλος στη μηχανή της βίας και μέσα από τα αποκαΐδια η μικρή κόρη μαζί με τον-άνθρωπο-που-περπατάει θα επιχειρήσει μια καινούρια αρχή.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣκηνοθεσία: Βίκτωρ Αρδίττης
Σκηνικά-κοστούμια: Αντώνης Δαγκλίδης
Μουσική: Δημήτρης Καμαρωτός
Κίνηση: Ίρις Νικολάου
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Βοηθοί σκηνογράφου: Αμαλία Θεοδωροπούλου, Λένα Λέκκου
Παίζουν οι: Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Ρηνιώ Κυριαζή, Ντένης Μακρής, Περικλής Μουστάκης, Θέμις Μπαζάκα, Σοφία Σεϊρλή, Μάνος Σταλάκης και: Γιώργος Βουρδαμής, Θέμης Θεοχάρογλου (ασώματες φωνές)
Πειραιώς 260
5 & 6 Ιουλίου
Εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο), 10€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (άνεργοι, ΑΜΕΑ)
Έναρξη: 21.00
Πληροφορίες