Η έκθεση της παγκόσμιας οικονομίας
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗH ελεύθερη πτώση της τουρκικής λίρας προκάλεσε πονοκέφαλο στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εκτοξεύοντας τις τιμές των προϊόντων στην χώρα του. Υπάρχει ένας κλάδος που κερδίζει από την κρίση, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, ο τουρισμός. Οι κρατήσεις στην Τουρκία αυξήθηκαν τους τελευταίους μήνες. Αυτό όμως δεν είναι αρκετό για να στηρίξει την τουρκική οικονομία. Tην περασμένη Παρασκευή η λίρα κατέγραψε νέο ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου.
Η τουρκική λίρα έχει χάσει από τον περασμένο Ιανουάριο το 40% της αξίας της έναντι του δολαρίου. Η χρηματιστηριακή αγορά έχει υποστεί απώλειες της τάξης του 17%, ενώ το κόστος δανεισμού έχει αυξηθεί στο 18% ετησίως, σύμφωνα με τον Andrew Walker, ανταποκριτή του BBC World Service. Εν τω μεταξύ, ο πληθωρισμός στην Τουρκία έχει εκτοξευτεί στο 15%.
Τι προκάλεσε αυτή την κατάσταση; Ένας συνδυασμός παραγόντων, που σύμφωνα με τους ειδικούς, προκάλεσε τον φόβο ότι η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα δεινής οικονομικής κρίσης. Οι τουρκικές εταιρείες έχουν υψηλό δανεισμό. Στόχος τους ήταν να επωφεληθούν από την έκρηξη στον κλάδο των κατασκευών. Σήμερα όμως πρέπει να δώσουν μάχη για να αποπληρώσουν τα δάνεια που έχουν λάβει σε ευρώ και για κάποιες το μέλλον φαντάζει αβέβαιο.
Την ίδια ώρα οι σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ επιδεινώνονται. Οι αμερικανικές κυρώσεις με διπλασσιασμό των δασμών σε χάλυβα και αλουμίνιο εξαιτίας της συνεχιζόμενης κράτησης του αμερικανού πάστορα Αντριου Μπράνσον προκάλεσε την ρήξη. Οι ΗΠΑ επέφεραν ένα ακόμη μεγαλύτερο πλήγμα στην τουρκική λίρα.
Ο Ναφέζ Ζουκ, οικονομολόγος του Oxford Economics, δήλωσε στο BBC Today ότι τα προβλήματα αυτά επιδεινώθηκαν περαιτέρω από ένα "πολιτικό σύστημα που δεν είναι ικανό για την κατάλληλη οικονομική διαχείριση". Πράγματι, μεγάλο μέρος της πρόσφατης ανησυχίας έχει τροφοδοτηθεί από την οικονομική πολιτική του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της ΕΕ, η κεντρική τράπεζα είναι ανεξάρτητη από την κυβέρνηση και κανείς δεν μπορεί να της πει τι θα κάνει με τα επιτόκια. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να διατηρήσει τον έλεγχο του πληθωρισμού αυξάνοντας τα όταν κρίνεται απαραίτητο.
Η Τουρκία οδηγείται προς ένα οικονομικό χάος;
Οι ΗΠΑ χτυπούν την Τουρκία με κυρώσεις εξαιτίας του φυλακισμένου πάστορα. Πόσο ισχυρός είναι ο πρόεδρος Ερντογάν; Στις αρχές του περασμένου μήνα, ζήτησε την αποκλειστική εξουσία να διορίσει τους κεντρικούς τραπεζίτες και έχρισε τον γαμπρό του υπεύθυνο για την οικονομική πολιτική. Αν και η οικονομική κρίση επιφέρει ένα ανεπανόρθωτο πλήγμα, προσπαθεί να το κρύψει και ζητεί από τους οπαδούς να μην ανησυχούν. Για πόσο ακόμα;
Μπορεί η πτώση της λίρας να σταματήσει;
Εάν εφαρμοστούν οι σωστές πολιτικές, ναι. Όμως, ενώ ο Ερντογάν - ο οποίος υποσχέθηκε ότι η Τουρκία θα κερδίσει τον «οικονομικό πόλεμο» - ευνοεί τη μείωση του κόστους δανεισμού, άλλοι προτιμούν να αυξηθούν τα επιτόκια. Ωστόσο, ο Ερντογάν είναι κατηγορηματικά αντίθετος με τις αυξήσεις των επιτοκίων και υπάρχουν φόβοι ότι ίσως πιέζει την κεντρική τράπεζα να μην δράσει. Εν τω μεταξύ, ο οικονομολόγος ING Carsten Brzeski δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters ότι «ένα είδος ... εμπλοκής» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) «πλησιάζει».
Η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας λαμβάνει δέσμη μέτρων σε μια προσπάθεια να ανακοπεί η «ελεύθερη πτώση» της τουρκικής λίρας, λαμβάνει αυτό όμως για την ώρα δεν είναι αρκετό να καθησυχάσει τους επενδυτές. Η βουτιά προκαλεί αναταραχή στις παγκόσμιες αγορές καθώς η τουρκική λίρα έχει χάσει πάνω από το 40% της αξίας της έναντι του δολαρίου φέτος. Η ανησυχία των τούρκων πολιτών είναι μεγάλη. Σύσσωμος ο τουρκικός Τύπος θέτει ερωτήματα για την επόμενη μέρα της τουρκικής οικονομίας.
Πόσο μεγάλη είναι η έκθεση της παγκόσμιας οικονομίας;
Την ίδια ώρα εκφράζονται φόβοι για το εάν οι εξελίξεις στην τουρκική οικονομία μπορούν να επηρεάσουν την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας με δεδομένο ότι πολλές είναι οι χώρες που είναι εκτεθειμένες στο τουρκικό χρέος. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Ισπανίας όπου η έκθεση υπολογίζεται σε κάτι παραπάνω από 82 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο Κάρστεν Μπρζέσκι, επικεφαλής οικονομολόγος της ING-DIBA εκτιμά ότι: «H έκθεση δεν είναι τόσο μεγάλη ώστε να υπάρχει ο φόβος μετάδοσης. Υπάρχουν κάποιες τράπεζες στη νότια Ευρώπη με σχετικά μεγάλη έκθεση στην Τουρκία. Υπάρχει βέβαια το ζήτημα των εμπορικών συναλλαγών καθώς και οι επενδύσεις από την Γερμανία. Συνολικά το μέγεθος όμως δεν είναι αρκετά μεγάλο για να προκαλέσει ύφεση ή μια νέα τραπεζική κρίση στην ηπειρωτική Ευρώπη».