Στα ευρωπαϊκά κέντρα φροντίδας ηλικιωμένων καταγράφηκε πάνω από το ήμισυ των θανάτων από κορονοϊό
Συγκλονιστικές εικόνες σκιαγραφούν την τραγωδία που εκτυλίχθηκε σε πολλά γηροκομεία στην Ευρώπη, εν μέσω της πανδημίας. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη, εκεί έλαβε χώρα πάνω από το ήμισυ των θανάτων που οφείλονται στον Covid-19. Ήταν αναπόφευκτο; Μιλήσαμε με οικογένειες, παρόχους φροντίδας και ενώσεις θυμάτων στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο. Μας μίλησαν για τις χειρότερες και τις καλύτερες στιγμές τους.
Βρισκόμαστε στο Μιλάνο, την πρωτεύουσα της Λομβαρδίας. Είναι η περιοχή της Ιταλίας με τα περισσότερα θύματα. Το γηροκομείο Trivulzio Care Home είναι ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη, όπου μένουν χίλιοι ηλικιωμένοι, τους οποίους φροντίζει αντίστοιχος αριθμός εργαζομένων. Πάνω από 200 πέθαναν, από την αρχή της πανδημίας. Διεξάγεται δικαστική έρευνα για να δουν αν υπήρξε ανθρωποκτονία εξ' αμελείας.
Ο Πιέτρο λα Γκράσα εργάζεται στο φαρμακείο του γηροκομείου. Είναι συνδικαλιστής. Υποστηρίζει ότι πολλές ζωές θα είχαν σωθεί, αν τα μέτρα προστασίας δεν είχαν καθυστερήσει να εφαρμοστούν: «Από τις αρχές Μαρτίου, κάποιοι εργαζόμενοι πήραν μόνοι τους την πρωτοβουλία να φορούν μάσκες. Τους επέπληξαν και τους ανάγκασαν να τις βγάλουν με την δικαιολογία ότι φοβίζουν τους ασθενείς. Επίσης η περιφέρεια είχε ανάγκη να αδειάσει κρεβάτια νοσοκομείων για να προλάβει τα δυσάρεστα με τον κορονοϊό και έστειλε πολλούς ασθενείς στα κέντρα φροντίδας. Δυστυχώς δεν γίνονταν έλεγχοι σ' αυτά τα μέρη».
Περισσότερο από το 1/4 των εργαζομένων στο κέντρο κόλλησαν τον ιό. Αποδεκατισμένο το προσωπικό έφτασε στα όρια της εξάντλησης, ενώ η απογοήτευση ήταν διάχυτη. Η Νάντια Μορντίνι είναι νοσηλεύτρια στο γηροκομείο: «Όσοι από εμάς συνεχίζουμε να δουλεύουμε ανάμεσα σε όλους αυτούς τους ασθενείς, δεν έχουμε κάνει ακόμη κανένα τεστ για τον ιό. Και συνεχίζουν να μας μεταφέρουν από μονάδα σε μονάδα, σαν μην έχει συμβεί τίποτε».
Αντίστοιχα λάθη έχουν γίνουν σε όλη την Ευρώπη υποστηρίζουν όσοι εργάζονται σε κέντρα φροντίδας υπερηλίκων. Αυτό που έζησαν τις μέρες που πέρασαν δεν είναι εύκολο να το περιγράψει κάποιος. Ο Ντάβιντ Πέρεζ είναι βοηθός σε κέντρο φροντίδας ηλικιωμένων στην Ισπανία:
«Τους νεκρούς έπρεπε να τους βάζω σε σακούλες. Έπρεπε να τους τεντώνω, γιατί πέθαιναν έτσι. Αυτή την κατάσταση αντιμετώπιζα. Έπρεπε να τους κλείνω τα μάτια. Έπρεπε να τους μεταφέρω στο νεκροτομείο ή αν ήταν αυτό γεμάτο να τους πάω στο υπόγειο πάρκινγκ. Εάν είχε ανοίξει η μονάδα απομόνωσης εξαρχής και μεταφέρονταν όλοι όσοι εμφάνιζαν συμπτώματα και οι υπόλοιποι έμεναν στα δωμάτιά τους και αν όλοι οι υπεύθυνοι φροντίδας είχαν μέσα προστασίας, τα οποία τους έδωσαν μόλις πριν δύο εβδομάδες, σας διαβεβαιώνω ότι ο ιός δεν θα εξαπλωνόταν στο κέντρο».
Οι οικογένειες των θυμάτων βιώνουν τεράστιο πόνο και έχουν τρομερό θυμό. Αυτό το ζευγάρι μοιραζόταν ένα δωμάτιο σε έναν ισπανικό οίκο ευγηρίας. Απεβίωσαν από τον ιό, με μερικές μέρες διαφορά. Τα παιδιά τους κατηγορούν το ίδρυμα για έλλειψη ιατρικής φροντίδας προς τους γονείς τους, οι οποίοι πέθαναν όταν ήταν σε καταστολή. Η κατάστασή τους χειροτέρευσε απρόσμενα. Η Αλμουδένα Αρίζα είναι η κόρη τους: «Είναι πολύ δύσκολο να τους φανταστώ. Ήταν μόνοι τους; Ήταν μαζί; Κατηγορούσε ο ένας τον άλλο; Πώς να ξέρω; Δεν γνωρίζω. Ούτε ο πατέρας μου, ούτε η μητέρα μου άξιζαν αυτό το τέλος. Δεν τους επετράπη να μεταφερθούν στο νοσοκομείο. Δεν τους έβαλαν αναπνευστήρα, γιατί ήταν 86 ετών. Για μας ήταν σαν να τους είχαν εγκαταλείψει οι πάντες. Όλοι οι ηλικιωμένοι μας ήταν κυριολεκτικά εγκαταλελειμμένοι».
Πολλοί ρίχνουν την ευθύνη στην παράδοση των ευρωπαϊκών μονάδων φροντίδας στους μεγάλους ιδιωτικούς ομίλους υγείας, που συχνά ελέγχονται από διεθνή επενδυτικά και συνταξιοδοτικά funds. Είναι μια πολύ επικερδής επιχείρηση όπως καταγγέλουν πολλές ενώσεις. Η Αϊλίν Τσαμπ δουλεύει για μία από αυτές. Εργαζόταν παλιά σε έναν οίκο ευγηρίας. Εδώ και πολλά χρόνια καταγγέλει τις δυσλειτουργίες αυτών των κέντρων φροντίδας. Έχει δημιουργήσει τη δική της γραμμή βοήθειας, την Compassion in Care η οποία έχει δεχτεί δεκάδες καταγγελίες από την αρχή της πανδημίας:
«Υπάρχουν πάρα πολλές εταιρίες φροντίδας που είναι πάρα πολύ πρόθυμες να γεμίζουν κρεβάτια, χωρίς να τους νοιάζει για το κόστος. Και επειδή το προσωπικό σ' αυτές τις μονάδες φροντίδας λειτουργεί με άξονα το πώς θα φέρει όσο περισσότερο κόσμο μπορεί στο ίδρυμα, δεν χρειάζεται και πολύ για να ξεπεραστούν τα όρια ασφαλείας. Αυτές οι εταιρίες έχουν βγάλει δισεκατομμύρια κέρδος. Λένε ότι δεν μπορούσαν να προβλέψουν την πανδημία και να αγοράσουν εξοπλισμό προστασίας για το προσωπικό τους. Είναι εξοργιστικό».
Επειδή δεν είχαν επαρκείς πόρους, πολλά γηροκομεία στην Ευρώπη ζήτησαν τη βοήθεια του στρατού. Σ' αυτό το βελγικό ίδρυμα για ηλικιωμένους, το La Providence Saint Christophe εξειδικευμένο στρατιωτικό προσωπικό σταμάτησε την εξάπλωση, όταν 17 από τους 128 διαμένοντες πέθαναν, τις πρώτες εβδομάδες της πανδημίας: «Στην αρχή, δεν είχαμε τον απαραίτητο εξοπλισμό προστασίας. Κάναμε τεστ σε όλο το ίδρυμα στις 7 Απριλίου. Θετικοί στον ιό βρέθηκαν το 75% των οικότροφων και το 51% των εργαζομένων. Καλέσαμε τον στρατό για να μπορέσουμε να φροντίσουμε τους διαμένοντες».
Σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις μερικοί οίκοι δεν μπόρεσαν να γλιτώσουν το θανατηφόρο κύμα. Το ίδρυμα Vilanova Care Home κοντά στην Λυών είναι πλέον διάσημο σε όλη την Γαλλία. Για αρκετές εβδομάδες, η διευθύντρια αυτού του γηροκομείου και ένα σημαντικό ποσοστό του προσωπικού αποφάσισαν να μπουν σε απομόνωση μέρα - νύχτα με τους ηλικιωμένους. Το αποτέλεσμα ήταν ότι κανείς δεν μολύνθηκε μέχρι σήμερα. Για να μην τους προκαλέσουμε προβλήματα, τραβήξαμε πλάνα πίσω από το τζάμι. Στις 18 Μαρτίου, περισσότεροι από τους μισούς εργαζομένους μετακόμισαν στο ίδρυμα με βαλίτσες και τους υπνόσακους. Στάθηκαν δίπλα στην διευθύντρια Βαλερί Μαρτέν, αποφασισμένοι να σώσουν και τους 106 διαμένοντες στο ίδρυμα:
«Οι ηλικιωμένοι είναι απομονωμένοι στα δωμάτιά τους. Κρατούν επαφές με τους υπόλοιπους διαμένοντες αλλά και με μας, αφού τους βλέπουμε διαρκώς. Δεν έχουν κανένα συναίσθημα μοναξιάς ή εγκατάλειψης» και συμπληρώνει_: «Χρειάζεται μια παγκόσμια καταστροφή για να αντιληφθούν οι άνθρωποι τι συμβαίνει πραγματικά στα γηροκομεία. Δεν έχουμε τα μέσα, ούτε οικονομική υποστήριξη. Υπάρχει έλλειψη προσωπικού και δεν αναγνωρίζεται η δουλειά μας. Πρέπει να αποδεσμεύσουν χρήματα και να τα δώσουν στους ηλικιωμένους μας. Δεν είναι βάρος για μας. Είναι η μνήμη μας. Πρέπει να τους αγαπάμε και να είμαστε κοντά τους. Και πάνω από όλα να διασφαλίσουμε ότι η ζωή τους είναι γλυκιά κι όμορφη μέχρι το τέλος»_.
Η μικρή αυτή κοινότητα κέρδισε την μάχη. Μετά από επτά εβδομάδες απομόνωσης, όλοι οι διαμένοντες και οι εργαζόμενοι έκαναν τεστ. Όλα ήταν αρνητικά τον κορονοϊό.