Εβδομάδα για την υγεία: Αύξηση των ασθενών με φυματίωση λόγω της πανδημίας κορονοϊού

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο αριθμός των ασθενών με φυματίωση θα αυξηθεί παγκοσμίως κατά 1.000.000 ανά έτος μέχρι το 2025, λόγω της πανδημίας COVID-19.

Μάλιστα ο αριθμός των θανάτων αυξήθηκε κατά εκατοντάδες χιλιάδες μέσα στο 2020. Την ανησυχητική αυτή διαπίστωση κάνει η Επιστημονική Ομάδα «Φυματίωσης» της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ΕΠΕ).

Δυσοίωνες είναι οι εκτιμήσεις της και για την Ελλάδα. "Σε αντίθεση με πολλές άλλες χώρες του δυτικού κόσμου η φυματίωση παρουσιάζει αύξηση το 2020, δεδομένου ότι η πρόσβαση στο σύστημα υγείας έχει διαταραχθεί λόγω της πανδημίας". Σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι πιθανό ότι το παγκόσμιο πισωγύρισμα στον έλεγχο της φυματίωσης συνδυάζεται στην Ελλάδα με την αύξηση της επίπτωσης της νόσου. "Επομένως, η επόμενη μέρα θα βρει τη χώρα αντιμέτωπη με μια σαφή επιδημιολογική επιβάρυνση ως προς τη φυματίωση που θα κληθεί να αντιμετωπιστεί από ένα εξαντλημένο σύστημα υγείας". Στο πλαίσιο αυτό, προσθέτουν οι ειδικοί, η Παγκόσμια Ημέρα της Φυματίωσης έχει ξεχωριστή σημασία το 2021: της επαγρύπνησης και της επιτακτικής ανάγκης για ίδρυση Εθνικού Μητρώου Φυματίωσης, όπως έγινε με την COVID-19 και ενός εθνικού προγράμματος για τη φυματίωση.

Φέτος το θέμα για την Παγκόσμια Ημέρα Φυματίωσης από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι «The clock is ticking» (το ρολόι χτυπά) υποδηλώνοντας ότι περιορίζεται ο χρόνος που απομένει για δράση, ώστε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις των ηγετών παγκοσμίως για το οριστικό τέλος της νόσου. "Το μήνυμα αυτό, είναι επίκαιρο περισσότερο από ποτέ στο πλαίσιο της πανδημίας της COVID-19 που θέτει σε κίνδυνο την πρόοδο που έχει με κόπο επιτευχθεί στην καταπολέμηση της φυματίωσης", αναφέρει η Επιστημονική Ομάδα «Φυματίωσης» της ΕΠΕ.

Η φυματίωση ανήκει στις πρώτες 10 αιτίες θανάτου

Η φυματίωση είναι μια νόσος που μπορεί να προβλεφθεί και να αντιμετωπιστεί - παρόλα αυτά αποτελεί μείζον ζήτημα δημόσιας υγείας και κυρίαρχη αιτία νοσηρότητας παγκοσμίως. Ανήκει στις πρώτες 10 αιτίες θανάτου και είναι η πρώτη αιτία θανάτου από λοιμώδες νόσημα - πάνω και από το HIV/AIDS.

Η φυματίωση είναι μεταδοτικό νόσημα που προκαλείται από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης το οποίο διασπείρεται από άτομα με φυματίωση του αναπνευστικού συστήματος. Μπορεί να προσβάλει όλα τα όργανα του ανθρώπινου σώματος αλλά συνήθως εντοπίζεται στους πνεύμονες. Κάθε άνθρωπος μπορεί να εμφανίσει φυματίωση, ενώ το 87% των ασθενών ζουν σε 30 χώρες.

Τα βασικά επιδημιολογικά στοιχεία για τη φυματίωση, όπως δίνονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι:

• Το 2019 υπολογίζεται ότι 10.000.000 άνθρωποι νόσησαν από φυματίωση παγκοσμίως (5,6 εκατομμύρια άντρες, 3,2 εκατομμύρια γυναίκες και 1,2 εκατομμύρια παιδιά)
• Το 2019 1.400.000 άνθρωποι πέθαναν λόγω φυματίωσης, συμπεριλαμβανομένων 208.000 ασθενών με HIV.
• Οι χώρες με τη μεγαλύτερη επιβάρυνση είναι η Ινδία, η Ινδονησία, η Κίνα, οι Φιλιππίνες, το Πακιστάν, η Νιγηρία, το Μπαγκλαντές και η Νότιος Αφρική.
• Η πολυανθεκτική φυματίωση παραμένει απειλή για την δημόσια υγεία και αυξάνεται παγκοσμίως - το 2019 διαπιστώθηκαν 206.000 περιπτώσεις παρουσιάζοντας αύξηση κατά 10% σε σχέση με το 2018.
• Η επίπτωση της φυματίωσης υποχωρεί κατά 2% κάθε χρόνο, αλλά ο ρυθμός αυτός υπολείπεται σημαντικά έναντι του στόχου που έχει τεθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και διακυβεύεται πλέον λόγω της πανδημίας.
• Υπολογίζεται ότι χάρη στη διάγνωση και θεραπεία της φυματίωσης περίπου 60.000.000 ζωές έχουν σωθεί από το 2000 ως το 2019.

Σε όλη την ΕΕ / ΕΟΧ, τα περισσότερα ποσοστά ανά χώρα συνεχίζουν να μειώνονται. Ωστόσο, η ΕΕ / ΕΟΧ στο σύνολό της δεν βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου εξάλειψης της φυματίωσης έως το 2030.

Περίπου το 83% των εκτιμώμενων περιπτώσεων σημειώνεται σε 18 χώρες, όπου η επίπτωση είναι πέντε φορές υψηλότερη από τον μέσο όρο ΕΕ / ΕΟΧ. Πέντε από τις 18 χώρες υψηλής προτεραιότητας βρίσκονται εντός της ΕΕ / ΕΟΧ και 13 στην Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.

Όπως τονίζει ο ΠΟΥ Ευρώπης,  υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες ότι η πανδημία COVID-19 ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο την πρόσφατη πρόοδο στο θέμα της εξάλειψης της φυματίωσης. Έχουν ήδη παρατηρηθεί αρνητικές επιπτώσεις στην παροχή υπηρεσιών φυματίωσης σε χώρες με υψηλό φορτίο.

Σημειώνεται επίσης ότι παρά την καθολική πρόσβαση σε φάρμακα κατά της φυματίωσης, τα αποτελέσματα της θεραπείας στην Περιφέρεια της Ευρώπης παραμένουν μη βέλτιστα. Μόνο το 77% των ασθενών ολοκλήρωσε επιτυχώς τη θεραπεία το 2019, πολύ κάτω από το συνολικό ποσοστό 85%. Η επιτυχία της θεραπείας στην ΕΕ / ΕΟΧ ήταν ακόμη χαμηλότερη, με μόνο το 64% όλων των περιπτώσεων φυματίωσης που κοινοποιήθηκαν το 2018 να αναφέρθηκαν ότι ολοκλήρωσαν επιτυχώς τη θεραπεία τους.

Επίσης σημειώνεται πως τα άτομα που ζουν με τον ιό HIV είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στη φυματίωση και η συν-μόλυνση είναι συχνή.

«Επικροτώ τις τεράστιες προσπάθειες που καταβάλλουν οι χώρες στην περιοχή μας για να ξεπεράσουν τη φυματίωση, μια τρομερή και όμως θεραπεύσιμη ασθένεια που προκαλεί μεγάλο πόνο», δήλωσε ο Δρ Hans Henri P. Kluge, Περιφερειακός Διευθυντής του ΠΟΥ για την Ευρώπη.

Η Στέλλα Κυριακίδου, Ευρωπαία Επίτροπος για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων δήλωσε πως η μείωση των περιστατικών φυματίωσης τα τελευταία χρόνια είναι θετική είδηση. Ωστόσο, η φυματίωση εξακολουθεί να αποτελεί απειλή για ορισμένες περιοχές της ΕΕ και συνεχίζει να επηρεάζει τους πιο ευάλωτους στην κοινωνία μας.

Η Διευθύντρια του ECDC, Δρ Andrea Ammon δήλωσε ότι στην ΕΕ / ΕΟΧ, το συνολικό ποσοστό κοινοποίησης περιστατικών φυματίωσης συνέχισε να μειώνεται το 2019, με κάποια πρόοδο προς την επίτευξη των στόχων αειφόρου ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, ωστόσο παρά την πρόοδο αυτή, η ΕΕ / ΕΟΧ δεν βρίσκεται επί του παρόντος σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου τερματισμού της επιδημίας φυματίωσης έως το 2030.

Τι είναι η φυματίωση

Η φυματίωση είναι λοιμώδης ασθένεια προκαλούμενη από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης και σπανιότερα από άλλους τύπους μυκοβακτηριδίων. Το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης μπορεί να προσβάλει οποιοδήποτε όργανο του σώματος αλλά συνήθως προσβάλλει τους πνεύμονες.

Πώς μεταδίδεται η φυματίωση - Τι σημαίνει μόλυνση με το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης

Η φυματίωση μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο με την εισπνοή σταγονιδίων που περιέχουν μυκοβακτηρίδια. Τα άτομα με πνευμονική φυματίωση αποβάλλουν με τον βήχα, το φτάρνισμα και τη δυνατή ομιλία πολύ μικρά σταγονίδια που περιέχουν μυκοβακτηρίδια της φυματίωσης.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

O οργανισμός των περισσότερων ανθρώπων που εισπνέουν τα σταγονίδια αυτά, έχει την ικανότητα να αμύνεται και να σταματά την ανάπτυξη των μυκοβακτηριδίων της φυματίωσης. Με αυτό τον τρόπο τα μυκοβακτηρίδια γίνονται αδρανή αλλά παραμένουν στον οργανισμό και μπορεί να γίνουν ενεργά αργότερα.

Πολλοί άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δεν αισθάνονται άρρωστοι, δεν αναπτύσσουν ποτέ φυματίωση και ούτε έχουν συμπτώματα. Άλλοι όμως, και ιδιαίτερα αυτοί που το ανοσοποιητικό τους σύστημα είναι εξασθενημένο, μπορεί να αναπτύξουν την ασθένεια κάποια στιγμή στο μέλλον.

Η έγκαιρη εντόπιση του ατόμου που έχει προσβληθεί από φυματίωση έχει μεγάλη σημασία. Η άμεση περίθαλψή του και η χορήγηση χημειοπροφύλαξης εμποδίζει την περαιτέρω εξάπλωση της ασθένειας.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι εάν ένα άτομο που έχει φυματίωση των πνευμόνων μείνει αδιάγνωστο και συνεχίσει να βήχει, να φταρνίζεται και έρχεται σε στενή επαφή με άλλους, μπορεί να μεταδώσει την ασθένεια σε άλλα 10-15 άτομα ετησίως.

Τα άτομα με φυματίωση, συνήθως, μεταδίδουν την ασθένεια σε άτομα με τα οποία έχουν επαφή καθημερινά για αρκετές ώρες, όπως είναι η οικογένεια, οι φίλοι και οι συνάδελφοι.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Eμβόλιο κατά της φυματίωσης

Το εμβόλιο κατά της φυματίωσης BCG (Bacillus Calmette Guerin) χορηγείται σε βρέφη και μικρά παιδιά στις χώρες, όπου η φυματίωση είναι σχετικά συχνή νόσος.

Θεραπεία της φυματίωσης

Η φυματίωση, σχεδόν πάντα, μπορεί να θεραπευτεί με τη χορήγηση των κατάλληλων φαρμάκων. Η θεραπεία που χορηγείται, αποτελείται από περισσότερα του ενός φάρμακα και ο ασθενής χρειάζεται να τα λαμβάνει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό συμβαίνει επειδή ο αριθμός των μικροβίων που πρέπει να καταπολεμηθούν είναι πολύ μεγάλος. Ο συνδυασμός διαφόρων φαρμάκων που συστήνονται για τη θεραπεία της φυματίωσης, μπορεί να καταπολεμήσει όλα τα μικρόβια και να τα εμποδίσει να γίνουν ανθεκτικά στα φάρμακα.

Πρόληψη μετάδοσης της φυματίωσης στους άλλους

Για αποτελεσματική πρόληψη μετάδοσης της φυματίωσης στους άλλους, οι ασθενείς πρέπει:

• Να παίρνουν όλα τα φάρμακά τους σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού.
• Να πηγαίνουν σε όλα τα ραντεβού με τον ιατρό, ο οποίος θα παρακολουθεί την πορεία της θεραπείας τους.
• Να ρωτούν τον ιατρό τους για οτιδήποτε νομίζουν ότι δεν πηγαίνει καλά.
• Να καλύπτουν το στόμα και τη μύτη τους με χαρτομάντηλο όταν βήχουν, φταρνίζονται ή γελούν. Τα χρησιμοποιημένα χαρτομάντηλα να τοποθετούνται σε πλαστική σακούλα και η κλειστή σακούλα στον κάδο απορριμάτων.
• Να αποφεύγουν τη στενή επαφή με οποιονδήποτε για όσο διάστημα τους συστήσει ο ιατρός τους.
• Να αερίζουν συχνά το δωμάτιό τους.
• Δεν υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης με τα σεντόνια, τα κοινά πιάτα και τα μαχαιροπίρουνα, τα ποτήρια και τις τουαλέτες.
• Συνήθως, δύο με τέσσερις εβδομάδες μετά την έναρξη της θεραπείας, η μεταδοτικότητα της ασθένειας μειώνεται.
• Οι ασθενείς με φυματίωση μπορούν να επιστρέψουν στις καθημερινές τους ασχολίες εφόσον το επιτρέψει ο ιατρός.

Γενικά ο υγιεινός τρόπος ζωής – καλός ύπνος, αποφυγή κόπωσης, υγιεινή δια - τροφή, αποφυγή καπνίσματος, διατήρηση ψηλών επιπέδων καθαριότητας – προστατεύει από τη φυματίωση