Η πτώση της κυβέρνησης του Μπασάρ αλ Άσαντ, ίσως το πιο σημαντικό πλήγμα στον λεγόμενο άξονα αντίστασης
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν θεωρούσε την παρουσία και την επιρροή της στη Συρία ως ένδειξη του δικού της στρατηγικού βάθους και ο Χασάν Νασράλα, πρώην γενικός γραμματέας της Χεζμπολάχ του Λιβάνου, θεωρούσε επίσης την επιβίωση της κυβέρνησης του Μπασάρ αλ Άσαντ ως εγγύηση για την επιβίωση του αγώνα για την απελευθέρωση των παλαιστινιακών εδαφών.
Η σειρά των γεγονότων που έλαβαν χώρα μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 δεν εξελίχθηκε προς όφελος της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, καθώς τους τελευταίους 14 μήνες ένα μεγάλο μέρος των στρατιωτικών σχηματισμών της παλαιστινιακής ομάδας έχει καταστραφεί, η Χεζμπολάχ στον Λίβανο έχει υποστεί βαριά και πρωτοφανή χτυπήματα στη μάχη της με το Ισραήλ και τώρα το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ έπεσε στη Συρία.
Κάποιοι, ωστόσο, αναρωτιούνται γιατί η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, η οποία εξαπέλυσε πυραύλους εναντίον του Ισραήλ ως απάντηση στη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια και του Χασάν Νασράλα, σε αντίθεση με το 2011, αυτή τη φορά μπροστά σε Σύρους διαδηλωτές, δεν έκανε τίποτα για να διατηρήσει την κυριαρχία του Μπασάρ αλ Άσαντ, μια αλληλεπίδραση που προκάλεσε οργή και διαμαρτυρία από σκληροπυρηνικούς φονταμενταλιστές στο Ιράν. Ορισμένοι πολιτικοί αναλυτές, ωστόσο, αποδίδουν την αιτία αυτής της αδράνειας στην υψηλή ταχύτητα της διαδικασίας πτώσης του καθεστώτος Άσαντ.
Η πτώση του Άσαντ ήταν προβλέψιμη
Ο Χεσματολάχ Φαλαχάρ Πισέχ, πρώην μέλος του ιρανικού κοινοβουλίου, μίλησε στο Euronews για τον ρυθμό των εξελίξεων στο Ιράν που απείχε από το να αντισταθεί στους αντιπάλους του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία: «Όσοι είχαν μια ρεαλιστική ανάλυση των εξελίξεων στη Συρία δεν έμειναν έκπληκτοι. Ένα πολιτικό σύστημα πρέπει να επεκτείνει την κυριαρχία του σε όλα τα σύνορα της επικράτειάς του, αλλά αυτό δεν συνέβη στη Συρία. Οι πολιτικοί θεσμοί ήταν επίσης αδύναμοι. Οι ξένες χώρες επιδιώκουν απλώς τα δικά τους συμφέροντα, επίσης. Έτσι, η πτώση της κυριαρχίας του Άσαντ ήταν προβλέψιμη. Η επίσημη πολιτική του Ιράν ήταν η μη παρέμβαση και νομίζω ότι ήταν μια καλή πολιτική. Τα σχόλια που έκαναν οι εξτρεμιστικές εφημερίδες μέσα στη χώρα δεν εμπίπτουν στην επίσημη ιρανική πολιτική», είπε.
Οι υπολογισμοί του Ιράν ήταν λανθασμένοι
Αλλά ο Αφσάρ Σολεϊμάνι, πρώην πρεσβευτής του Ιράν στο Αζερμπαϊτζάν και αναλυτής διεθνών σχέσεων, είπε στο Euronews για την ταχεία πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ: «Το παρασκήνιο αυτού του γεγονότος πιθανότατα θα αποκαλυφθεί αργότερα, αλλά πρέπει να είχε προγραμματιστεί και προφανώς μόνο το Ιράν δεν γνώριζε αυτόν τον σχεδιασμό. Ακόμα και η Ρωσία το ήξερε. Η Τουρκία γνώριζε και προετοιμαζόταν. Το ήξεραν και οι ΗΠΑ και το Ισραήλ. Η δημόσια δυσαρέσκεια με τον Μπασάρ αλ Άσαντ ήταν ένας σημαντικός παράγοντας. Είχε υποστηρικτές αλλά όχι εθνική υποστήριξη. Η αδράνεια του στρατού του Άσαντ ήταν επίσης μία έκπληξη και αυτή η αδιαφορία δεν θα μπορούσε να είναι τυχαία. Η Ρωσία, επίσης, είχε αποφασίσει να μην παρέμβει υπέρ του Άσαντ. Φυσικά έκανε μερικές επεμβάσεις για να πει ότι έκανε κάτι, αλλά οι ενέργειές της δεν ήταν αρκετές και σοβαρές», είπε.
Συμπλήρωσε: «Οι υπολογισμοί του Ιράν ήταν τελείως λανθασμένοι. Το Ιράν είδε αργά ότι ο συριακός στρατός δεν αντιστέκεται, ούτε ήταν σοβαρή η υποστήριξη της Ρωσίας στο καθεστώς Άσαντ, και έτσι δεν πρόλαβε να κάνει κάτι. Η Ρωσία εμπλέκεται στον πόλεμο της Ουκρανίας και δεν θα μπορούσε να συνεχίσει την αναπτυσσόμενη στρατιωτική της παρουσία στη Συρία. Από την άλλη πλευρά, ο Τραμπ έχει εκλεγεί, και ίσως πίσω από τα παρασκήνια υπήρξε μια συνεννόηση μεταξύ Τραμπ και Ρωσίας. Αυτό σημαίνει ότι οι Ρώσοι εγκαταλείπουν τη Συρία και ο Τραμπ κάνει παραχωρήσεις στη Ρωσία στην Ουκρανία».
Ο αιφνιδιασμός του Ιράν που δεν ήξερε τίποτα
Ορισμένοι πολιτικοί παρατηρητές έχουν επίσης θέσει το ενδεχόμενο η Ισλαμική Δημοκρατία να προχώρησε σε διπλωματικές συναλλαγές εις βάρος του καθεστώτος Άσαντ. Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, η ιρανική κυβέρνηση εγκατέλειψε την πολιτική υποστήριξης του Άσαντ προκειμένου να πάρει κάτι σε αντάλλαγμα. Όσοι έχουν τέτοιες απόψεις, ωστόσο, αρνούνται να πουν ακριβώς με ποια κυβέρνηση το Ιράν κατέληξε σε συμφωνία και τι πήρε σε αντάλλαγμα.
Ο Χεσματολάχ Φαλαχάτ Πισέχ απορρίπτει εντελώς την πιθανότητα μιας ιρανικής συμφωνίας και ο Αφσάρ Σολεϊμάνι λέει επίσης: «Νομίζω ότι το Ιράν αιφνιδιάστηκε . Η συμφωνία έγινε από άλλους. Αμερική και Ισραήλ και Τουρκία και Ρωσία και Ταχρίρ αλ-Σαμ. Η Ρωσία έχει τώρα δεσμούς με την Ταχρίρ αλ-Σαμ, αλλά όχι με το Ιράν. Όταν η Ρωσία αποσύρθηκε, η δυνατότητα του Ιράν να υπερασπιστεί το καθεστώς Άσαντ ουσιαστικά εξαφανίστηκε. Οι Ρώσοι έπρεπε να προωθήσουν το έργο της υπεράσπισης της κυβέρνησης του Άσαντ από τον αέρα και το Ιράν από το έδαφος, χρησιμοποιώντας τις δυνάμεις των συμμάχων τους. Ωστόσο, η Ρωσία δεν έλαβε αποτελεσματική δράση και χάθηκε η δυνατότητα αποτελεσματικής επίγειας άμυνας των ιρανικών πληρεξουσίων. Από την άλλη πλευρά, ο ίδιος ο συριακός στρατός δεν αντιστάθηκε και σε τέτοιες συνθήκες, η υπεράσπιση του καθεστώτος Άσαντ από το Ιράν θα είχε τελειώσει διπλά εις βάρος του Ιράν».
Ο Ιρανός υπουργός Οικονομικών έλαβε έγκριση από το συριακό κοινοβούλιο
Ο Χεσματολάχ Φαλαχάτ Πισέχ, ο οποίος είπε λίγα χρόνια νωρίτερα ότι το Ιράν είχε δαπανήσει μεταξύ 20 και 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων στη Συρία και ότι τα χρήματα πρέπει να επιστραφούν στο ιρανικό έθνος, λέει για την τύχη αυτού του ποσού στην τρέχουσα κατάσταση, μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ: «Στο τέλος της ημέρας, κάθε νέα κυβέρνηση παγκοσμίως κληρονομεί τα συμβόλαια της προηγούμενης κυβέρνησης. Η βοήθεια του Ιράν στη Συρία ήταν φυσικά υπό τη μορφή συμβάσεων. Εάν μια λαϊκή κυβέρνηση μπει στο παιχνίδι στη Συρία, η ιρανική κυβέρνηση εγείρει φυσικά το ζήτημα των οικονομικών απαιτήσεων του Ιράν από τη Συρία. Ό,τι έχει συμφωνηθεί έχει εγκριθεί από το συριακό κοινοβούλιο. Δηλαδή, η συριακή κυβέρνηση την έχει υπογράψει και το συριακό κοινοβούλιο το έχει επικυρώσει σύμφωνα με το Σύνταγμα της χώρας. Το Ιράν είχε πιστωτικά όρια στη Συρία και παρείχε κάποια βοήθεια. Επίσης, δεν είμαι ενήμερος για την ουσία αυτής της βοήθειας και ανέφερα τις γενικότητές της. Οι Σύριοι συμφώνησαν επίσης να προχωρήσουν σε συμβάσεις με το Ιράν», είπε.
Οι ενέργειες του Ισραήλ ήταν καθοριστικές για την πτώση του Άσαντ
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου θεωρεί την πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ ως αποτέλεσμα των χτυπημάτων του Ισραήλ στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν και στη Χεζμπολάχ στο Λίβανο. Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το αν αυτό το σχόλιο του Νετανιάχου έχει βάση, ο Αφσάρ Σολεϊμανί λέει: «Ναι, η Χαμάς έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Περίπου το 20% της ομάδας παραμένει αξιόμαχη. Η Χεζμπολάχ του Λιβάνου, επίσης, έχει αποδυναμωθεί σοβαρά. Οι επιθέσεις του Ισραήλ στο Ιράν ήταν επίσης προφανώς πιο αποτελεσματικές από ό, τι φαινόταν. Το άθροισμα αυτών των παραγόντων, μαζί με τους παράγοντες που ανέφερα νωρίτερα, ήταν καθοριστικό για να κρατήσει το καθεστώς Άσαντ ανυπεράσπιστο έναντι των αντιπάλων του».
Η πτώση του Άσαντ δεν θα αναβιώσει τις διαδηλώσεις στο Ιράν
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το ποιες θα μπορούσαν να είναι οι πολιτικές συνέπειες της πτώσης του Μπασάρ αλ Άσαντ για την ιρανική κυβέρνηση, ο κ. Σολεϊμανί λέει: «Η πτώση του Άσαντ έπληξε πολύ σοβαρά το στρατηγικό βάθος του Ιράν και χάθηκαν πολλές "επενδύσεις" στη Συρία. Όταν δεν έχετε αρκετή δύναμη, πρέπει να παίξετε στο δικό σας παιχνίδι. Όταν οι περισσότερες από τις αποτελεσματικές χώρες, ήταν εναντίον του καθεστώτος Άσαντ, πώς θα μπορούσαμε να γυρίσουμε την κατάσταση; Οι αραβικές χώρες δεν στήριζαν τον Άσαντ. Η Δύση δεν ήθελε αυτό το καθεστώς και η Ρωσία το άφησε να πέσει. Αν και η πτώση του Άσαντ είναι μεγάλη ζημιά για την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, θεωρώ απίθανο ότι αυτό το γεγονός θα προκαλέσει διαμαρτυρίες στο Ιράν. Ίσως η πτώση του Άσαντ, μαζί με την ενεργοποίηση άλλων παραγόντων, θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο στο πολιτικό κλίμα στο εσωτερικό του Ιράν, αλλά δεν είναι αρκετή από μόνη της».
Ο βετεράνος διπλωμάτης της Ισλαμικής Δημοκρατίας πρόσθεσε: «Το κύριο πρόβλημά μας είναι ότι πρέπει να διορθώσουμε την οικονομία μας και να συμπεριφερθούμε κανονικά και να ενεργήσουμε εντός των δυνατοτήτων μας. Ίσως η κυβέρνηση να αυξήσει τις εσωτερικές πιέσεις, για παράδειγμα στο θέμα της μπούρκας, έτσι ώστε η αποτυχία στην εξωτερική πολιτική να μην παρατηρηθεί τόσο πολύ από το κοινό. Αλλά ούτως ή άλλως, εάν οι εξωτερικές σχέσεις του Ιράν δεν αποκατασταθούν, οι σημερινές δυσμενείς συνθήκες συνεχίζονται. Εάν δεν έχει τον λαό, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν αντιμετωπίζει τον ίδιο κίνδυνο που έπληξε τον Άσαντ. Δεύτερον, πρέπει να υπάρχει ισορροπία στην εξωτερική πολιτική. Εάν οι Ρώσοι συμφωνήσουν με τον Τραμπ και δεν έχουν πλέον το πρόβλημα του πολέμου στην Ουκρανία, η ίδια σύντομη συμμαχία που έχουν με την Ισλαμική Δημοκρατία θα χαθεί. Αυτό σημαίνει ότι εάν πρόκειται να εκδοθεί ξανά ψήφισμα κατά του Ιράν, η Ρωσία θα ακολουθήσει και πάλι τη Δύση. Σε κάθε περίπτωση, δεν νομίζω ότι η πτώση του Άσαντ θα προκαλέσει δραματική πολιτική αναταραχή στο Ιράν».
Η ήττα του Άσαντ δεν είναι ήττα της αντίστασης
Ο Χεσματολάχ Φαλαχάτ Πισέχ λέει επίσης για τον αντίκτυπο της πτώσης της κυβέρνησης Άσαντ στον λεγόμενο «Άξονα Αντίστασης»: «Δεν θεωρώ την πτώση της συριακής κυβέρνησης αποτυχία της αντίστασης. Το γεγονός είναι ότι βρισκόμασταν αντιμέτωποι με μια κυβέρνηση στη Συρία που ήταν κυβέρνηση μειοψηφίας. Ούτε είχε δημιουργήσει ένα σύστημα για τη δημιουργία μιας σχέσης πολιτών με την κοινωνία. Αλλά η αντίσταση ενάντια στο Ισραήλ είναι ένα κυρίαρχο ρεύμα που υπάρχει στην Παλαιστίνη και το Λίβανο. Επομένως, σε καμία περίπτωση δεν συγκρίνω τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου με την κυβέρνηση Άσαντ. Μέχρι να αναγνωρίσουν τα δικαιώματα του παλαιστινιακού έθνους, αντιμετωπίζουν μια σοβαρή πρόκληση από τους αυξανόμενους υποστηρικτές της αντίστασης. Μεταξύ των ίδιων συριακών δυνάμεων που ανέτρεψαν την κυβέρνηση του Άσαντ είναι μία από τις δύο κύριες σημαίες, η σημαία της Παλαιστίνης. Αυτά είναι τα γεγονότα που υπάρχουν. Η παρουσία της συριακής κυβέρνησης κατά τη διάρκεια της αντίστασης, ειδικά τον περασμένο χρόνο, δεν μου φάνηκε πραγματική παρουσία. Επομένως, δεν θεωρώ την ήττα του Μπασάρ αλ Άσαντ αποτυχία της αντίστασης», είπε.
Ο εκπρόσωπος της 7ης, 8ης και 10ης θητείας του Ισλαμικού Κοινοβουλίου λέει για τις παρατηρήσεις του Χασάν Νασράλα, ο οποίος είπε ότι εάν η Συρία χαθεί, η Παλαιστίνη θα χαθεί: «Αυτή η ομιλία είναι από το παρελθόν, δεν αφορά τις συνθήκες του παρόντος. Μιλάμε για τα γεγονότα των τελευταίων δέκα ημερών, όταν, σε αυτόν τον γύρο διαδηλώσεων του συριακού λαού, η πολιτική του Ιράν ήταν πραγματικά μη παρέμβαση».
«Υπάρχουν κοινά σημεία μεταξύ του Ιράν και αυτών των συριακών δυνάμεων με τα οποία τα μέρη μπορούν να δημιουργήσουν κανονικές σχέσεις στο μέλλον», λέει τελικά ο Χεσματολάχ Φαλαχάτ Πισέχ σχετικά με τις προοπτικές της σχέσης μεταξύ της Ισλαμικής Δημοκρατίας και της ομάδας Ταχίρ Αλ Σαμ, που θα ηγηθεί της Συρίας.