Δήλος: Μια βιωματική εμπειρία σύγχρονης τέχνης από τον Άντονι Γκόρμλι

Πνευματικά Δικαιώματα

Δημοσιεύθηκε 06/05/2019 - 09:15

Ο Βρετανός γλύπτης «αποικίζει» τη Δήλο με 29 ανθρώπομορφες εγκαταστάσεις, οι οποίες συνομιλούν με τις αρχαιότητες και το υπόλοιπο τοπίο

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Η Δήλος «κατοικείται» ξανά. Δίνει χώρο στη σύγχρονη τέχνη. Φιλοξενεί μια πρωτόγνωρη για τα διεθνή χρονικά έκθεση γλυπτικής. 29 ανθρωπόμορφες εγκαταστάσεις από σίδηρο του διάσημου Βρετανού καλλιτέχνη Άντονι Γκόρμλι αποικίζουν σε όλο το νησί, συνομιλούν με τις αρχαιότητες. Αναμένουν από τον επισκέπτη να τις ανακαλύψει. Πρόκειται για την έκθεση «Sight», ένα μοναδικό εγχείρημα, αποτέλεσμα σύμπραξης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και του Οργανισμού ΝΕΟΝ.

O 69χρονος δημιουργός είναι ένας από τους πιο καταξιωμένους καλλιτέχνες των καιρών μας. Τα τελευταία 40 χρόνια, τα γλυπτά και οι εγκαταστάσεις του αμφισβητούν την αντίληψή μας για τον χώρο και το ανθρώπινο σώμα. Ο Γκόρμλι εντυπωσιάστηκε από την Δήλο, από την πρώτη στιγμή που πάτησε το πόδι του στο κυκλαδίτικο νησί, το περασμένο καλοκαίρι. Τότε ήταν ένας γυμνός βράχος που καιγόταν από τον ήλιο, στο μέσο μιας καταγάλανης θάλασσας. Σήμερα ένα καταπράσινο, ολάνθιστο νησί, που σε μαγεύει με την ανοιξιάτικη ομορφιά του.

Θεωρεί τον εαυτό του ευλογημένο, τυχερό για αυτό το δώρο, αυτή την ανάθεση που του έγινε από τον ΝΕΟΝ. Αφουγκράστηκε προσεκτικά τον τόπο και την ιστορία του κι έστησε έναν γόνιμο διάλογο μεταξύ αρχαίας και σύγχρονης τέχνης. «Διέγειρε» με τον δικό του βαθύ και ουσιαστικό τρόπο τις αρχαιότητες, ώστε να αποτελέσουν για τον θεατή αφορμή σύνδεσης με το χρόνο, την ιστορία και το σήμερα. Πέτυχε να δημιουργήσει ένα πεδίο πολλαπλών ερωτημάτων, όπου ο καθένας καλείται να κάνει το δικό του προσωπικό ταξίδι που τον συνδέει με την ανθρωπότητα, τη συλλογική μνήμη και τη κοινό μέλλον. Μέσα από την έκθεση, προσφέρει μια μοναδική πνευματική αλλά και φυσική εμπειρία για τον επισκέπτη. Μια πρόκληση για σκέψη, μια πρόσκληση να συμμετάσχει σ’ αυτό το πείραμα, που έχει πρωταγωνιστή τον ίδιο τον άνθρωπο. Να επαναστοχαστεί ποιος είναι, τι θέλει από τη ζωή, τον πλανήτη, την κοινωνία στην οποία μετέχει:

«Υπάρχει ένας διάλογος μεταξύ παλιού και νέου. Δεν είναι όμως μια ανακατασκευή του παρελθόντος. Δεν θέλω σε καμιά περίπτωση να βάλω τα έργα μου στη θέση ιερών αγαλμάτων, όπως του Απόλλωνα για παράδειγμα. Αυτό που ήθελα ήταν να ενεργοποιήσω τον στοχασμό. Το έργο μου δεν έχει να κάνει σε καμιά περίπτωση με την εξιδανίκευση. Δεν απεικονίζει καν κάποια δράση. Σίγουρα δεν είναι κάποιο ανθρώπινο πορτραίτο. Απλά, αναδεικνύει έναν τόπο, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, όπου μέσω της σιωπής και της ακινησίας της γλυπτικής, ο θεατής μπορεί να κάνει τις δικές του σκέψεις, να εξωτερικεύσει τα δικά του αισθήματα» αναφέρει ο γλύπτης.

Ο ίδιος δεν κρύβει άλλωστε ότι το «Sight» είναι ένα πείραμα για το πώς λειτουργεί και τι μπορεί να πετύχει η σύγχρονη τέχνη, μέσα σε ένα μοναδικό ιστορικό και αρχαιολογικό περιβάλλον: «Η γλυπτική μας προσφέρει τη μοναδική ευκαιρία να δραπετεύσουμε από τον χρόνο των ρολογιών, από το χρόνο του iphone και από τη διαρκή μας ενασχόληση με τα πράγματα. Αυτός εδώ ο τόπος βρίσκεται κυριολεκτικά εκτός χρόνου. Αυτό λοιπόν το πρότζεκτ είναι ένα δώρο για μένα. Έμαθα πολλά, κάνοντας αυτό το πείραμα. Είναι ένα πείραμα για το τι μπορεί να πετύχει η τέχνη σήμερα και πώς μπορεί να τη μοιραστούν οι άνθρωποι. Είναι ανοικτά αυτά τα ζητήματα. Ζούμε σε μια εποχή, που η τέχνη έχει γίνει “ιδρυματική”, εμπορικό προϊόν, έχει εξειδικευτεί και αφορά λίγους. Όταν η Δήλος ήταν στην ακμή της, η τέχνη ήταν παντού και μέρος της καθημερινής ζωής όλων. Η επιθυμία μου είναι να γίνει ξανά έτσι».

Παρακολουθήστε εδώ ένα μέρος της συνέντευξης του Άντονι Γκόρμλι στο Euronews

Ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με την έκθεση προτού ακόμα πατήσει το πόδι του στη στεριά. Προσεγγίζοντας τη Δήλο με το σκάφος, στη δύσβατη βορειοδυτική πλευρά, αντικρίζει μια μοναχική φιγούρα (από τη σειρά Another Time, 1999-2013) που στέκεται φρουρός ανάμεσα στους σχηματισμούς των βράχων στην ακτή. Δύο ακόμα έργα της ίδιας σειράς, επίσης προσανατολισμένα προς τον μακρινό ορίζοντα,στέκουν στην κορυφή Πλάκες πάνω στο όρος Κύνθος και στην άκρη του εμπορικού λιμανιού. Άλλες γλυπτές φιγούρες στέκονται στη διαδρομή από το Στάδιο μέχρι το χώρο του Θεάτρου, στα εμπορικά μαγαζιά και στο Μουσείο, σε απόλυτη αρμονία με τον χώρο.

Η έκθεση «Sight» αναδεικνύει, από μια άλλη γωνία, τη διαχρονική σημασία αυτού του εμπορικού και θρησκευτικού κέντρου της αρχαιότητας, υπενθυμίζει ποια είναι η θέση του ανθρώπου στο σύμπαν. Οι ανθρώπινες μορφές από σίδηρο (ανάμεσά τους και πέντε νέα έργα που είναι αναθέσεις του ΝΕΟΝ ειδικά για την έκθεση) φιλοδοξούν να «αποκαταστήσουν» την ανθρώπινη παρουσία στο νησί και να δημιουργήσουν ένα φυσικό μονοπάτι που οδηγεί πίσω στη μυθολογία και την ανθρώπινη δραστηριότητα του παρελθόντος της Δήλου.

Η Ελίνα Κουντούρη, Διευθύντρια του Οργανισμού ΝΕΟΝ και συν-επιμελήτρια της έκθεσης τονίζει: «Η Δήλος υπήρξε για πολλούς αιώνες ένας τόπος εμπορίου και πολυπολιτισμικότητας. Ένας χώρος ανταλλαγής ιδεών και αγαθών, ένα κέντρο όπου λατρεύονταν πολλές και διαφορετικές θεότητες. Αυτού τού είδους η ενσωμάτωση και ειρηνική συνύπαρξη είναι ένα ανθρώπινο επίτευγμα. Η ίδια η έκθεση είναι ένα μήνυμα προς αυτήν την κατεύθυνση: Ότι οι αρχαιολογικοί χώροι θα πρέπει να είναι μία διαρκής υπόμνηση, όχι μόνο τού παλίμψηστου των στρωμάτων τού χρόνου αλλά και τού πώς διασυνδέονται έθνη και πολιτισμοί. Είναι μια απαραίτητη επιστροφή στις ανθρώπινες διαχρονικές αξίες μας. Είναι μια μοναδική ευκαιρία για το ευρύ κοινό, να δει το έργο του Άντονι Γκόρμλι και να θυμηθεί πόσο κεντρική και σημαίνουσα είναι η τέχνη στην ανθρώπινη ιστορία. Πρωτίστως, εύχομαι να αισθανθούν όλοι ότι αυτός ο τόπος ανήκει σε όλους».

Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, ιδρυτής του ΝΕΟΝ συμπληρώνει: «Αυτός ο τόπος έχει μια μαγεία προαιώνια, τον διάλεξαν για την ενέργειά του και σήμερα φορτίζεται ιδιαίτερα στη συνύπαρξή του με τη σύγχρονη γλυπτική. Η έκθεση είναι μια κοινή προσπάθεια της αρχαιολογικής κοινότητας, του ΝΕΟΝ και του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου που την ενέκρινε. Είναι μια προσπάθεια συλλογική να αλλάξουμε τον τρόπο που μας βλέπουν, όχι μόνο ως τόπο προορισμού για το “αρχαίον κλέος” μας, αλλά για το τώρα, την ανησυχία μας, τη ζωντάνια και την όρεξη να μείνουμε επίκαιροι σε αυτόν τον κόσμο».

Δημόσιος και ιδιωτικός φορέας συνεργάστηκαν στενά και αποτελεσματικά για να γίνει πραγματικότητα αυτό το απαιτητικό πρότζεκτ. Ο Δημήτρης Αθανασούλης, Διευθυντής της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων έχει συνεργαστεί και πέρσι με τον ΝΕΟΝ σε μια έκθεση στα Κουφονήσια. Όπως μας επισήμανε, σκοπός τους δεν είναι η προβολή της Δήλου γιατί είναι ένας διεθνώς γνωστός πολιτιστικός προορισμός:

«Είναι προφανές ότι στόχος μας δεν ήταν να διαφημίσουμε τη Δήλο με αυτή την έκθεση. Αντίθετα, αυτό το οποίο θέλαμε, ήταν να αναζητήσουμε νέους τρόπους διασύνδεσης των επισκεπτών με τις αρχαιότητες. Πέρα από την ακαδημαϊκή γνώση, που προσφέρει ένας οδηγός, θέλαμε ο επισκέπτης να συνδεθεί προσωπικά με την Δήλο. Θέλαμε να του προσφέρουμε τους διαύλους επικοινωνίας που θα διευκολύνουν αυτή την σχέση του σύγχρονου επισκέπτη με την αρχαιότητα. Ένας τέτοιος δίαυλος επικοινωνίας μπορεί να είναι το έργο ενός σπουδαίου καλλιτέχνη, όπως είναι ο Άντονι Γκόρμλι. Τα έργα του αφομοιώνονται στον χώρο, συν-κειμενίζονται με αυτόν και τον ενεργοποιούν για να προσφέρουν μια νέα βιωματική εμπειρία στον επισκέπτη».

Ο Γιώργος Μητρόπουλος, απεσταλμένος του Euronews, στην Δήλο μεταδίδει: «Για έξι μήνες, ο Άντονι Γκόρμλεϊ επαναποικίζει το νησί με τις μορφές του. Αποκαθιστά την ανθρώπινη παρουσία μετά από αιώνες. Προσφέρει ένα μοναδικό ταξίδι στους επισκέπτες. Τους καλεί να σκεφτούν ποιοι είναι, ποια είναι η σχέση τους με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Ποια είναι η ταυτότητά τους».

Η επιμέλεια της έκθεσης «Sight» είναι της Ελίνας Κουντούρη, Διευθύντριας του ΝΕΟΝ και της Iwona Blazwick, OBE, Διευθύντριας της Whitechapel Gallery του Λονδίνου.