Κάποτε ήταν ένας τρόπος για να κρατάτε επαφή με τους φίλους σας - Όμως πλέον η πλατφόρμα έχει πλέον ελάχιστη ομοιότητα με το Facebook του παρελθόντος - Παραμένει σημαντικό το Facebook δύο δεκαετίες μετά την ίδρυσή του;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤι σας συνέβη τα τελευταία 20 χρόνια; Ίσως ερωτευτήκατε, ίσως πικραθήκατε, αλλάξατε πόλη ή και χώρα, κάνατε ένα ή δύο παιδιά, ανακαλύψατε κάτι καινούρι που σας αρέσει, αντιμετωπίσατε την κατάθλιψη, θρηνήσατε ένα αγαπημένο σας πρόσωπο.
Όλο αυτό το διάστημα, καθώς αλλάζατε, το ίδιο έκανε και το Facebook.
Το Facebook είναι πλέον είκοσι ετών. Και παρά την αργή διολίσθησή του σε μια πλατφόρμα όχι και τόσο σημαντική για τις νεότερες γενιές, παραμένει το μεγαλύτερο κοινωνικό δίκτυο στον κόσμο.
Σήμερα μετρά πάνω από 3 δισεκατομμύρια ενεργούς μηνιαίους χρήστες - το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού.
Όμως η ηλικία του Facebook αρχίζει να φαίνεται, και έχει ξεφύγει πολύ από την «ιδρυτική» του αποστολή, η οποία ήταν να φέρει τους ανθρώπους κοντά (δωρεάν) και να βοηθήσει τους φίλους να κρατήσουν επαφή.
Αν περιηγηθείτε στο Facebook σήμερα, θα βρείτε λιγότερες αναρτήσεις από τους πραγματικούς σας φίλους και περισσότερες διαφημίσεις που σας παρενοχλούν για να αγοράσετε πράγματα που αναζητήσατε μια φορά στο διαδίκτυο, ψεύτικα άρθρα με χιλιάδες σχόλια από συνωμοσολόγους και παλιούς οικογενειακούς φίλους που καταγράφουν κάθε πτυχή της ζωής τους με θολές φωτογραφίες και - πολλές φορές - φρικιαστικές λεπτομέρειες.
Για πολλούς χρήστες το προφίλ τους πλέον έχει μετατραπεί απο μια λιγότερο διασκεδαστική εκδοχή του Myspace, ένα μέρος εκτόνωσης-έκφρασης παραπόνων και δημοσίευσης εκατοντάδων βιαστικών φωτογραφιών, σε μια «ψηφιακή έρημο», όπου το τελευταίο σχόλιο στο «χρονολόγιο» είναι μια ευχή γενεθλίων τριών ετών από έναν πρώην συνάδελφο.
Πολλοί έχουν κάνει την ημερομηνία γέννησής τους ιδιωτική, για να αποφύγουν το άγχος του να πρέπει να ευχαριστήσουν δεκάδες ημιάγνωστους που ξεπροβάλλουν σαν αγριόχορτα μια φορά το χρόνο. Και πολλοί, αν το Facebook δεν τους ήταν απαραίτητο για επαγγελματικούς λόγους, πιθανότατα θα είχαν ήδη διαγράψει το προφίλ τους.
Είκοσι χρόνια μετά την ίδρυσή του, είναι εύλογο επομένως το ερώτημα: Έχει πλέον σημασία το πολυπληθέστερο κοινωνικό δίκτυο;
Παγκόσμιο φαινόμενο
Το Facebook δεν ήταν σε καμία περίπτωση το πρώτο κοινωνικό δίκτυο, αλλά ήταν το πρώτο που εξαπλώθηκε πέρα από σύνορα και γενιές σαν ιός, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, οργανώνουν κοινωνικά κινήματα και καταναλώνουν ειδήσεις.
Μαζί με το Twitter, έγινε όχημα κοινωνικής αλλαγής, πυροδοτώντας συζητήσεις που οδήγησαν σε κινήματα όπως η Αραβική Άνοιξη, το Occupy Wall Street και η επίθεση του 2023 στο Κογκρέσο της Βραζιλίας.
Ο ιδρυτής Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ο οποίος δημιούργησε το Facebook όταν ήταν ένας 19χρονος φοιτητής, βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο μιας συζήτησης σχετικά με τα όρια της ελευθερίας του λόγου, εν μέσω αυξανόμενων επικρίσεων ότι το Facebook δεν έκανε αρκετά για να αντιμετωπίσει την παραπληροφόρηση και την ρητορική μίσους.
Οι ρυθμιστικές αρχές στις ΗΠΑ και την ΕΕ εξακολουθούν να κυνηγούν τον Ζούκερμπεργκ για το θέμα της παραπληροφόρησης, η οποία άνθισε στον ιστότοπο κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού. Σύμφωνα με την νέα οδηγία της ΕΕ για τις ψηφιακές υπηρεσίες, η Meta είναι υπεύθυνη για την παρακολούθηση και την απομάκρυνση της παραπληροφόρησης και του παράνομου περιεχομένου στις πλατφόρμες της.
Όσον αφορά στην αποστολή του Facebook, ο Ζάκερμπεργκ έχει επεκτείνει τις λειτουργίες της πλατφόρμας για να διατηρήσει ένα βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο, δίνοντας προτεραιότητα στα διαφημιστικά έσοδα και τη συλλογή δεδομένων έναντι της πραγματικής αλληλεπίδρασης των χρηστών.
Το 2019, ο Ζάκερμπεργκ άλλαξε το σλόγκαν της πλατφόρμας από «Είναι δωρεάν και πάντα θα είναι» σε «Είναι γρήγορο και εύκολο», ανοίγοντας το δρόμο για το νέο επί πληρωμή συνδρομητικό μοντέλο του Facebook χωρίς διαφημίσεις. Δύο χρόνια αργότερα, μετονόμασε τη μητρική εταιρεία του Facebook σε "Meta", καθώς έβαλε ένα μεγάλο στοίχημα στην έρευνα metaverse.
Επίσης, αύξησε το περιεχόμενο βίντεο στο Facebook και το Instagram (επίσης μέλος της «οικογένειας» της Meta), πρόσθεσε το Marketplace, όπου οι άνθρωποι μπορούν να αγοράζουν και να πωλούν αντικείμενα, και επέκτεινε τις δυνατότητες ανταλλαγής μηνυμάτων με την ανάπτυξη του Messenger και την εξαγορά του WhatsApp.
Όπως είναι τώρα, η πλατφόρμα έχει πλέον πολύ μικρή ομοιότητα με το Facebook του παρελθόντος, καθώς συγκεντρώνει χαρακτηριστικά από άλλες δημοφιλείς ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Reddit, το TikTok, το Twitter και το Snapchat.
Οι χρήστες μεγαλώνουν, όπως και η εμβέλεια
Μπορεί το Facebook να εξακολουθεί να αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για κάθε εκστρατεία social media marketing, αλλά η βάση χρηστών του γερνάει.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟι Millennials εξακολουθούν να προτιμούν την εφαρμογή, αν και ο αριθμός τους στην πλατφόρμα μειώνεται: Έρευνα του 2022 διαπίστωσε ότι το 69% αυτών προτιμά το Facebook από άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ένα χρόνο πριν, αυτό το ποσοστό ήταν στο 75%.
Οι νεότερες γενιές δελεάζονται ακόμη λιγότερο από το Facebook, καθώς μόνο το 37% των χρηστών της Gen Z δηλώνουν ότι είναι ενεργοί στο Facebook, σε σύγκριση με το 65% των χρηστών της Gen Z που δηλώνουν ότι είναι στο TikTok.
Πρόκειται για ένα πολύ πραγματικό πρόβλημα για την εταιρεία και έχει προκαλέσει δηλώσεις ότι «το Facebook είναι νεκρό». Ωστόσο, τα τελευταία στοιχεία χρηστών στις αρχές Φεβρουαρίου δείχνουν κάτι εντελώς διαφορετικό.
Κάθε μέρα, 2,11 δισεκατομμύρια άνθρωποι συνδέονται στο Facebook, μια αύξηση της τάξης του 6% μέσα σε ένα χρόνο. Όμως τα τρία τέταρτα αυτών των καθημερινών χρηστών βρίσκονται εκτός των ΗΠΑ, του Καναδά και της Ευρώπης.
Έτσι, ενώ το Facebook χάνει χρήστες στην Ευρώπη και βλέπει επιβραδυνόμενη ανάπτυξη στις ΗΠΑ και τον Καναδά, κερδίζει δεκάδες εκατομμύρια χρήστες σε όλο τον κόσμο. Η μεγαλύτερη αγορά για το Facebook είναι η Ινδία, με 315 εκατομμύρια χρήστες.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το Facebook αλλάζει επίσης, προσαρμοζόμενος στον νέο αλγόριθμο της πλατφόρμας που επικεντρώνεται περισσότερο στο viral περιεχόμενο παρά στις φιλίες.
«Τα τελευταία δύο χρόνια υπήρξε μια αλλαγή με τους ανθρώπους να έρχονται στο Facebook περισσότερο για να ψυχαγωγηθούν, να ανακαλύψουν κάτι νέο ή να δουν τι συμβαίνει στον κόσμο», έγραψε ο διευθυντής του Facebook Τομ Άλισον σε δελτίο Τύπου τον περασμένο Μάρτιο, ανακοινώνοντας μια νέα λειτουργία ανακάλυψης με τεχνητή νοημοσύνη.
«Προηγουμένως, μπορεί να σας καλούσε σε μια ομάδα (Facebook) ένας φίλος, να αναζητούσατε μια ομάδα με βάση μια συγκεκριμένη ανάγκη ή ενδιαφέρον», εξήγησε ο Άλισον. «Χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη για την εύρεση δημόσιου περιεχομένου ομάδων με βάση τα ενδιαφέροντά σας, μπορούμε τώρα να σας εμφανίζουμε εξαιρετικά σχετικό περιεχόμενο από ομάδες στο feed σας - χωρίς να χρειάζεται να κάνετε αναζήτηση ή να εξαρτάστε από προφορική διαφήμιση για να ανακαλύψετε ένα γκρουπ».
Το όραμα του Άλισον για το μέλλον του Facebook, όπως φαίνεται, δεν είναι η φιλία - τουλάχιστον όχι με ανθρώπους.
Το μέλλον του Facebook προς το παρόν φαίνεται να καθοδηγείται από αλγόριθμους που θα μας δείχνουν περισσότερα από αυτά που θέλουμε να βλέπουμε. Μια καλή στρατηγική για να μείνουν οι άνθρωποι στην πλατφόρμα, αλλά και ένα βήμα πιο πέρα προς τη διαίρεση των χρηστών σε επιμελημένους ηχοθαλάμους και αυτοεπιλεγμένες προκαταλήψεις.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΠιθανότατα θα χρειαστούν λιγότερα από 20 χρόνια για να δούμε τις επιπτώσεις της νέας στρατηγικής του Facebook με βάση την τεχνητή νοημοσύνη στη συμπεριφορά και τις πεποιθήσεις των χρηστών.
Αλλά ποιος ξέρει πού θα βρίσκεται ο κόσμος μέχρι τότε; Ή πόσες ακόμα στενοχώριες και θριάμβους θα ζήσουμε όλοι μας, ενώ τα προφίλ μας στο Facebook θα συνεχίσουν να μαζεύουν σκόνη σε εκείνα τα ξεχασμένα από καιρό tabs του προγράμματος περιήγησης που ξεχάσαμε να κλείσουμε.