Η πανδημία ανέδειξε την ανάγκη και τη σημασία ύπαρξης ενός ισχυρού και βιώσιμου διατροφικού συστήματος και τόνισε τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην υγεία μας, τα οικοσυστήματα, τις αλυσίδες εφοδιασμού και τα καταναλωτικά μας πρότυπα
Η συζήτηση για την ευημερία των ζώων στην Ε.Ε. γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική τον τελευταίο καιρό. Η πανδημία ανέδειξε την ανάγκη και τη σημασία ύπαρξης ενός ισχυρού και βιώσιμου διατροφικού συστήματος και τόνισε τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην υγεία μας, τα οικοσυστήματα, τις αλυσίδες εφοδιασμού και τα καταναλωτικά μας πρότυπα. Ειδικά σε σχέση με τα εκτρεφόμενα σε μονάδες ζώα.
«Η COVID-19 και η κλιματική αλλαγή μας προειδοποίησαν για την ανάγκη αλλαγής του τρόπου διαχείρισης των ζώων», υποστηρίζει η Ινιές Αγιούντα, επικεφαλής του προγράμματος εκτρεφομένων ζώων στην ομάδα Eurogroup for Animals.
Οι έρευνες σε όλη την Ε.Ε. επιβεβαιώνουν το ενδιαφέρον των πολιτών για την καλή διαβίωση των εκτρεφομένων ζώων: «Η ευημερία των εκτρεφομένων ζώων είναι κοινή ανησυχία των Ευρωπαίων. Είναι μέρος της κοινής μας ταυτότητας να διασφαλίσουμε ότι τα ζώα αυτά έχουν μια καλή διαβίωση» τονίζει η Όλγα Κίκου, επικεφαλής της φιλανθρωπικής οργάνωσης Συμπόνοια στην Παγκόσμια Γεωργία.
Το νομοθετικό πλαίσιο στην Ε.Ε. και στον υπόλοιπο κόσμο
Η ανάγκη αλλαγής του νομοθετικού πλαισίου για την ευημερία των ζώων δεν έχει έρθει στη δημοσιότητα λόγω της πανδημίας. Είναι ένα επίκαιρο θέμα εδώ και δεκαετίες. Στην Ε.Ε., οι συζητήσεις έχουν ξεκινήσει ήδη από τη δεκαετία του ’80. Οδήγησαν στην υιοθέτηση μιας σειράς οδηγιών για την προστασία των ζώων που εκτρέφονται σε μονάδες και αγροκτήματα. Πολλές φορές όμως ασκείται έντονη κριτική, επειδή αυτές είναι πολύ ασαφείς.
Οι οδηγίες και οι συστάσεις αναφέρονται σε ζητήματα όπως ο χώρος, οι ισορροπημένες διατροφές, το περιβάλλον, ο περιορισμός των επιβλαβών πρακτικών. Οι νόμοι για την ευημερία των ζώων ποικίλουν όμως στην Ευρώπη, με τα κράτη του ευρωπαϊκού βορά να έχουν υιοθετήσει πιο αυστηρές διατάξεις.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, το κεκτημένο της ευημερίας των ζώων διασφαλίζει ότι έχουν καλή φυσική κατάσταση, ψυχική υγεία και τη δυνατότητα να εκφράσουν τη φυσική συμπεριφορά τους. Οι τωρινοί όμως νόμοι μπορεί να είναι προβληματικοί: «Όπως είναι τώρα τα πράγματα, είναι εύκολο να υπάρχει μια ασαφής ερμηνεία του τι σημαίνει η οδηγία της εκτροφής και αυτό μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην καλή διαβίωση των ζώων» επισημαίνει η Αγιούντα.
Μερικές επιχειρήσεις δεν συμμορφώνονται με τις οδηγίες, αλλά ακόμη κι όταν το κάνουν, υπάρχουν πολλά προβληματικά σημεία, γιατί το νομοθετικό πλαίσιο είναι απαρχαιωμένο.
Για παράδειγμα «δεν υπάρχει νομοθεσία που να καθορίζει συγκεκριμένο χώρο και συνθήκες φιλοξενίας των ψαριών ή το πώς πρέπει οι μεταφορείς να φροντίζουν την ευημερία τους» υπογραμμίζει η Αγιούντα. Η επιστήμη όμως έχει εξελιχθεί από τότε που εφαρμόστηκε το αρχικό νομοθετικό πλαίσιο, άρα «το κεκτημένο της ευημερίας των ζώων χρειάζεται σοβαρή και εκτενή αναθεώρηση».
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το μέλλον
Η αλλαγή όμως αχνοφαίνεται στον ορίζοντα. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία έχει θέσει μια σειρά από πρωτοβουλίες για να γίνει η Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2050. Ένα πιο υγιεινό και πιο βιώσιμο διατροφικό σύστημα στην Ε.Ε. είναι ένας από τους θεμέλιους λίθους αυτής της συμφωνίας. Μάλιστα έχει σχεδιαστεί ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα για την επιτυχία αυτού του στόχο, το «Από το Αγρόκτημα στο Τραπέζι». Η πρωτοβουλία έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για τον κλάδο της ευρωπαϊκής γεωργίας, στον οποίο η κτηνοτροφία είναι θεμελιώδες κομμάτι.
Έχει φανεί για παράδειγμα ότι οι καλές πρακτικές εκτροφής ζώων βοηθούν στη μείωση της εξάρτησης από τα πολλά κτηνιατρικά φάρμακα. Αυτός είναι βασικός στόχος της στρατηγικής Από το αγρόκτημα στο τραπέζι. Η εκτεταμένη χρήση αντιβιοτικών προκαλεί ανησυχία εξαιτίας της πιθανής ανάπτυξης αντίστασης στα αντιβιοτικά, που μπορεί να βάλει σε κίνδυνο τόσο την υγεία των ζώων, όσο και των ανθρώπων.
Για παράδειγμα, όταν ένα ζώο υποφέρει από άγχος, επειδή βρίσκεται σε έναν κλωβό, όπως μια χοιρομητέρα που δεν μπορεί να έχει καλή επαφή με τα χοιρίδιά της, επειδή δεν μπορεί να γυρίσει κι να ασχοληθεί μαζί τους, «συνήθως επηρεάζεται το ανοσοποιητικό της σύστημα, άρα η ίδια γίνεται πιο ευάλωτη σε ασθένειες και πρέπει να της δοθούν αντιβιοτικά» αναφέρει η Αγιούντα.
Η στρατηγική από το Αγρόκτημα στο Τραπέζι οδηγεί λοιπόν μαθηματικά σε αναθεώρηση της νομοθεσίας για την ευημερία των ζώων στην Ε.Ε. Αυτό γεννά υποσχέσεις και για τη βελτίωση της διαβίωσης των εκτρεφομένων ζώων.
«Η σταδιακή κατάργηση της εκτροφής ζώων σε κλωβούς είναι ένα από τα πιο καυτά ζητήματα που απαιτούν την προσοχή της Ε.Ε. Ένα άλλο κομβικό ζήτημα που πρέπει να διαχειριστεί η Ε.Ε., είναι η μεταφορά ζωντανών ζώων και η εξαγωγή τους σε τρίτες χώρες» τονίζει η Όλγα Κίκου, επικεφαλής της φιλανθρωπικής οργάνωσης Συμπόνοια στην Παγκόσμια Γεωργία.
Επιλέγοντας με γνώση τα ζωικά προϊόντα που καταναλώνουμε
Είναι πολύ δύσκολο για τους Ευρωπαίους να βρουν πληροφορίες στα ζωικά προϊόντα που αγοράζουν για το επίπεδο ευημερίας των ζώων. Υπάρχουν μερικές σημάνσεις για την ευημερία, αλλά «κάποιες είναι πιο δυνατές και εμφανείς από άλλες. Έχουμε την υποχρεωτική σήμανση για τα φρέσκα αυγά, που είναι σίγουρα ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση. Πρέπει όμως να γίνουν πολύ περισσότερα» ομολογεί η Αγιούντα.
Ο καταναλωτής στην Ε.Ε. δεν έχει σήμερα στη διάθεσή του ένα σύστημα που θα του επιτρέπει να αναγνωρίζει ετικέτες και να κάνει τις σωστές επιλογές, όπως για παράδειγμα κάνει, όταν αγοράζει βιολογικά προϊόντα.
«Η σήμανση πρέπει να είναι υποχρεωτική και να αφορά όλα τα ζωικά προϊόντα. Πρέπει να επιβληθεί επίσης και στα εισαγόμενα προϊόντα» επισημαίνει η Αγιούντα.
Το τελευταίο αυτό ζήτημα είναι σημαντικό γιατί διασφαλίζει ότι οι πρακτικές και τα πρότυπα που θέτει η Ε.Ε. δεν παραβιάζονται λόγω κενών ή παραλείψεων» τονίζει η Όλγα Κίκου. Τα υψηλότερα πρότυπα θα προστατεύσουν επίσης τους αγρότες στην Ε.Ε. από τον άνισο ανταγωνισμό, όπως για παράδειγμα, από φτηνότερες εισαγωγές κρέατος που παράγεται κάτω από χαμηλότερα στάνταρντ στο εξωτερικό.
Η σήμανση μπορεί να λειτουργήσει τέλος ως κίνητρο για τους αγρότες, τους αλιείς και τους παραγωγούς που έχουν σημαντικό ρόλο στην εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας και στην βελτίωση της ευημερίας των ζώων.