Από το 2007, η ευρωπαϊκή βιομηχανία έχει μειώσει τις εκπομπές επιβλαβών ρύπων στον αέρα και το νερό κατά 40% έως 75%, σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος. Η Ε.Ε. θέλει τώρα να προχωρήσει περαιτέρω προς μια καθαρή και ανταγωνιστική βιομηχανία.
Εκτιμάται ότι οι 50.000 μεγαλύτερες εγκαταστάσεις στην Ε.Ε. εξακολουθούν να ευθύνονται για το 40% περίπου των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και για το 20% όλων των ρύπων στον αέρα και το νερό. Αυτοί οι ρύποι έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον:
Τα λεπτά σωματίδια (PM2.5) μπορούν να εισέλθουν στους πνεύμονες και στην κυκλοφορία του αίματος, προκαλώντας ασθένειες και θάνατο. Τα οξείδια του αζώτου (ΝOx) απειλούν την ανθρώπινη ζωή και τη βιοποικιλότητα. Τα οξείδια του θείου (SOx), τα βαρέα μέταλλα και η αμμωνία είναι επιβλαβή για τις καλλιέργειες, την άγρια ζωή και τον άνθρωπο. Τα αέρια του θερμοκηπίου προκαλούν κλιματική αλλαγή και μειώνουν την ποιότητα του αέρα.
Απότομη μείωση των εκπομπών
Η ρύπανση που προκαλείται από τις βιομηχανικές εκπομπές ευθύνεται για δαπάνες δισεκατομμυρίων ευρώ και για εκατοντάδες χιλιάδες πρόωρους θανάτους στην Ε.Ε. κάθε χρόνο. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, το περιβαλλοντικό και υγειονομικό κόστος της ευρωπαϊκής βιομηχανίας έχει μειωθεί κατά 1/3 από το 2012 έως το 2021.
Ο ΕΟΠ αναφέρει ότι ο ενεργειακός τομέας της Ε.Ε. αντιπροσωπεύει περίπου το 80% της συνολικής μείωσης. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, αυτό οφείλεται κυρίως στην υιοθέτηση νέων τεχνικών και στη στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα λιγότερο ρυπογόνα καύσιμα. Kαι οι δύο αλλαγές είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα της δράσης της Ε.Ε.
Νέοι Ευρωπαϊκοί Κανόνες
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναθεώρησε πρόσφατα την οδηγία για τις βιομηχανικές εκπομπές (IED 2.0), το κύριο εργαλείο της για τη λήψη μέτρων κατά της ρύπανσης που προέρχεται από τα μεγαλύτερα εργοστάσια και αγροκτήματα της ηπείρου.
Σύμφωνα με την οδηγία αυτή, οι εγκαταστάσεις υποχρεούνται να συμμορφώνονται με τις περιβαλλοντικές επιδόσεις που σχετίζονται με τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (ΒΔΤ) στον τομέα τους. Ένας αυξανόμενος αριθμός κυβερνήσεων στον κόσμο επιδιώκει τώρα να υιοθετήσει την ίδια προσέγγιση.
Οι επιδόσεις αυτές αποφασίζονται κατά τη διάρκεια της «διαδικασίας της Σεβίλλης», ενός συνεργατικού μοντέλου διακυβέρνησης στο οποίο συμμετέχουν η βιομηχανία, τα κράτη μέλη της Ε.Ε. και η κοινωνία των πολιτών και το οποίο λαμβάνει χώρα στο Κοινό Ευρωπαϊκό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) στη Σεβίλλη.
Επί του παρόντος, περίπου το 80% των βιομηχανικών εγκαταστάσεων συμμορφώνεται με τις υψηλότερες επιτρεπόμενες τιμές εκπομπών. Σύμφωνα με την οδηγία IED 2.0, οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών θα πρέπει να χρησιμοποιούν αυστηρότερες τιμές κατά την αναθεώρηση ή τη θέσπιση αδειών. Οι Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές θα πρέπει επίσης να λαμβάνουν πιο ρητά υπόψη την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του κλίματος των εγκαταστάσεων.
Προσπάθειες απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα
Οι νέοι κανόνες αποσκοπούν στην επίτευξη περαιτέρω μείωσης κατά 40% των κύριων ατμοσφαιρικών ρύπων έως το 2050. Ένας στόχος είναι να επιβεβαιωθεί η τάση που παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες: Η βιομηχανία της Ε.Ε. έχει αναπτυχθεί, μειώνοντας παράλληλα τις επιπτώσεις της στο περιβάλλον, μια διαδικασία γνωστή ως «αποσύνδεση».
Μια άλλη σημαντική πτυχή της αναθεωρημένης οδηγίας είναι η υποστήριξη της καινοτομίας και η καθοδήγηση των επενδύσεων για την ενίσχυση της πράσινης ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης βάσει της συμφωνίας για την καθαρή βιομηχανία που παρουσίασε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Στη Σεβίλλη, δημιουργήθηκε ένα νέο Κέντρο Καινοτομίας για τον Βιομηχανικό Μετασχηματισμό και τις Εκπομπές (INCITE) για τον εντοπισμό και τον χαρακτηρισμό των πιο υποσχόμενων τεχνολογιών για την επίτευξη κυκλικής οικονομίας και ουδετερότητας από τον άνθρακα. Οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η επίτευξη ουδετερότητας ως προς τον άνθρακα και μηδενικής ρύπανσης έως το 2050. Μια νέα διαδικτυακή πύλη επιτρέπει την παρακολούθηση των μεταβολών των επιπέδων διαφόρων ρύπων σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος θεωρεί ότι η Ε.Ε. έχει ολοκληρώσει ή έχει προωθήσει την υλοποίηση των 33 δράσεων που ανακοινώθηκαν στο σχέδιο δράσης για τη «μηδενική ρύπανση» του 2021, αλλά ότι απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων.
