Υπάρχει πλέον ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των σοβαρών περιβαλλοντικών εγκλημάτων, αλλά οι εμπειρογνώμονες λένε ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης έχασε την ευκαιρία να προστατεύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Το Συμβούλιο της Ευρώπης μόλις υιοθέτησε μια διεθνή συνθήκη που θα βοηθήσει τις χώρες μέλη να αντιμετωπίσουν το σοβαρό περιβαλλοντικό έγκλημα. Αυτός ο διεθνής οργανισμός 46 μελών υποστηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου στην Ευρώπη.
Υιοθέτησε τη Σύμβαση για την προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής Υπουργών στο Λουξεμβούργο την Τετάρτη 14 Μαΐου, μαζί με άλλους βασικούς περιβαλλοντικούς στόχους.
Ωστόσο, νομικοί εμπειρογνώμονες λένε ότι η Επιτροπή έχασε την ευκαιρία να προστατεύσει νομικά το δικαίωμα σε ένα καθαρό, υγιές και βιώσιμο περιβάλλον για όλους στην Ευρώπη.
Πώς θα βοηθήσει η Σύμβαση τις χώρες να καταπολεμήσουν το σοβαρό περιβαλλοντικό έγκλημα;
Αυτή η νομικά δεσμευτική διεθνής συνθήκη παρέχει ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο με το οποίο οι χώρες μπορούν να αντιμετωπίσουν τα σοβαρά περιβαλλοντικά εγκλήματα που, κατά καιρούς, έχουν μείνει ατιμώρητα ή δεν έχουν διωχθεί επαρκώς. Ακόμη και αυτά που συμβαίνουν διασυνοριακά.
Αναπτύχθηκε επί δύο χρόνια από εμπειρογνώμονες και ενδιαφερόμενους φορείς από τα 46 κράτη μέλη του Συμβουλίου, με τη συμβολή της ΕΕ, του ΟΗΕ, της INTERPOL και ομάδων της κοινωνίας των πολιτών, και ορίζει και ποινικοποιεί ένα ευρύ φάσμα αδικημάτων που σχετίζονται με το περιβάλλον.
Τα κράτη θα είναι πλέον σε θέση να διώκουν εκ προθέσεως πράξεις που οδηγούν σε περιβαλλοντικές καταστροφές που προσομοιάζουν με οικοκτονία.
"Αυτή η Σύμβαση αλλάζει τα δεδομένα για την προστασία του περιβάλλοντος", λέει ο Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης Alain Berset.
"Αντιμετωπίζει κατά μέτωπο τις σημερινές επείγουσες οικολογικές απειλές και αξιοποιεί τη δύναμη της ποινικής δικαιοσύνης για την υπεράσπιση του πλανήτη. Η Σύμβαση αποτελεί έναν από τους πυλώνες της νέας στρατηγικής μας για το περιβάλλον. Μαζί, σηματοδοτούν ένα τολμηρό βήμα προς τα εμπρός, συνδέοντας την περιβαλλοντική δράση με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου".
Νομικοί εμπειρογνώμονες λένε ότι τα περιβαλλοντικά μέτρα υπολείπονται
Παράλληλα με τη συνθήκη για την προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου, το Συμβούλιο της Ευρώπης ενέκρινε επίσης μια νέα μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική στρατηγική. Περιλαμβάνει πέντε βασικούς στόχους:
- Να ενσωματωθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα στις περιβαλλοντικές πολιτικές και το αντίστροφο.
- Να ενισχυθεί η δημοκρατική διακυβέρνηση σε περιβαλλοντικά θέματα.
- Να υποστηρίξει και να προστατεύσει τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τους υπερασπιστές του περιβάλλοντος και τους πληροφοριοδότες.
- Πρόληψη και δίωξη των εγκλημάτων που σχετίζονται με το περιβάλλον.
- Προστασία της άγριας ζωής, των οικοσυστημάτων, των ενδιαιτημάτων και των τοπίων.
Ωστόσο, οι ειδικοί του περιβαλλοντικού δικαίου λένε ότι το Συμβούλιο έχασε μια σημαντική ευκαιρία να αρχίσει να προστατεύει νομικά το δικαίωμα σε ένα καθαρό, υγιές και βιώσιμο περιβάλλον για όλους στην Ευρώπη.
Σε μια εποχή που οι Ευρωπαίοι πλήττονται όλο και περισσότερο από την τριπλή πλανητική κρίση της ρύπανσης, της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας της βιοποικιλότητας, λένε, τα κράτη αρνήθηκαν να ενεργήσουν σύμφωνα με την έκκληση των βουλευτών, των ακαδημαϊκών και της κοινωνίας των πολιτών, λαμβάνοντας αποφασιστικά μέτρα για τη νομική προστασία του δικαιώματος σε ένα υγιές περιβάλλον.
"Είναι εξοργιστικό το γεγονός ότι το 2025 η Ευρώπη δεν έχει ακόμη αναγνωρίσει νομικά το δικαίωμα σε ένα υγιές περιβάλλον ως βασικό ανθρώπινο δικαίωμα", λέει ο Sebastien Duyck, ανώτερος δικηγόρος του Κέντρου Διεθνούς Περιβαλλοντικού Δικαίου (CIEL).
Η Ευρώπη είναι η μόνη ήπειρος που δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα σε ένα υγιές περιβάλλον
Ο Duyck λέει ότι καθ' όλη τη διάρκεια των υπουργικών διαπραγματεύσεων, η Ελβετία και η Νορβηγία ηγήθηκαν της αντιπολίτευσης κατά της αναγνώρισης του δικαιώματος σε ένα υγιές περιβάλλον, παρά τις αυξανόμενες αποδείξεις για τον καταστροφικό αντίκτυπο των περιβαλλοντικών βλαβών.
"Η Ευρώπη θα έπρεπε να ηγείται -και όχι να υστερεί- όταν πρόκειται για τα ανθρώπινα δικαιώματα", προσθέτει.
"Αλλά το ρεύμα αλλάζει. Ευτυχώς, ακολουθώντας το παράδειγμα της Γαλλίας, της Σλοβενίας και της Πορτογαλίας, ορισμένες κυβερνήσεις ακούνε την έκκληση των πολιτών και των εμπειρογνωμόνων να αναλάβουν δράση και να διασφαλίσουν ότι η Ευρώπη δεν θα είναι πλέον η μόνη ήπειρος της οποίας το περιφερειακό σύστημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν αναγνωρίζει νομικά το δικαίωμα σε ένα υγιές περιβάλλον ως βασικό ανθρώπινο δικαίωμα".
Ο Duyck προσθέτει ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης πρέπει να ξεκινήσει χωρίς καθυστέρηση διαπραγματεύσεις για ένα πρωτόκολλο προστασίας του δικαιώματος αυτού στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
"Η περιβαλλοντική καταστροφή έχει θύματα - πραγματικούς ανθρώπους που βιώνουν πραγματικές βλάβες - και μέχρι να προστατευθούν τα δικαιώματά τους και να αποδοθεί δικαιοσύνη, η κοινωνία των πολιτών δεν θα υποχωρήσει".