Είμαστε στους αμπελώνες της Τουρέν, στην καρδιά της Γαλλίας. Είναι οι πρώτες μέρες του τρύγου. Μια παράδοση που έχει και μια γεύση Ευρώπης.
Ο Μλάντεν έρχεται εδώ αρκετά χρόνια με τη γυναίκα και την κόρη του. Είναι από τη Βουλγαρία. Μετά από τρεις εβδομάδες τρύγου, θα μείνουν εδώ για άλλες δουλειές, που έχουν να κάνουν με τους αμπελώνες:
«Στη Βουλγαρία δεν υπάρχουν χρήματα. Στη Γαλλία είναι καλά. Έχουμε δύο κόρες. Μετά από εδώ, στη Βουλγαρία θα μπορούν να πάνε στο Ινστιτούτο. Βγάζουμε λεφτά ώστε μετά να μπορεί να πάει στη Βουλγαρία να σπουδάσει».
Η οικογένεια ανήκει στην κατηγορία των αποσπασμένων εργαζομένων. Προσλήφθηκαν από τον οινοπαραγωγό Τζάκι Μπλοτ, μέσω ενός ενδιάμεσου βουλγαρικού γραφείου, για να συμπληρώσουν τον κόσμο που χρειαζόταν για τον τρύγο. Συνολικά είναι 100 εργάτες.
Είναι η μόνη λύση που έχει ο οινοπαραγωγός για να συνεχίσει μια παράδοση ετών, αλλά και για να είναι σίγουρος για την ποιότητα των κρασιών του:
«Έχουμε 1000 βαρέλια στο κτήμα, 300.000 μπουκάλια που βρίσκονται εκεί έξω, τα οποία δεν πρέπει να χαθούν. Δύο μέρες πριν είναι πολύ νωρίς, δύο μέρες μετά είναι πολύ αργά. Είναι τρομερά σημαντικό να μαζευτούν τα σταφύλια, την στιγμή που πρέπει. Η δυσκολία είναι να καταφέρουμε να μαζέψουμε αρκετούς τρυγητές την ώρα που πρέπει.
Η δουλειά μας είναι δύσκολη, απαιτητική και σκληρή. Έχουμε καταλάβει στο πέρασμα των ετών ότι γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να μαζέψουμε τα άτομα που θέλουμε για τον τρύγο από εδώ γύρω, γι’ αυτό και πρέπει να φέρουμε εργάτες από άλλες περιοχές».
Η χρήση των αποσπασμένων εργατών είναι περιορισμένη, εξαιτίας του κόστους τους. Οι ξένοι κοστίζουν περισσότερο από τους γάλλους εργάτες.
«Πληρώνω στο ενδιάμεσο γραφείο 18 Ευρώ την ώρα, έναντι 13 Ευρώ για έναν γάλλο εργάτη, εάν συμπεριλάβω το κόστος για την ασφάλισή τους. Αυτό σημαίνει επιπλέον 40 ευρώ για κάθε εργάτη την ημέρα. Έχω 12 Βούλγαρους τρυγητές, επιπλέον 500 δηλαδή ευρώ την ημέρα. Υπάρχει ανταμοιβή γι’ αυτό βέβαια. Έχεις το πλεονέκτημα ότι η δουλειά σου γίνεται με ασφάλεια» επισημαίνει ο οινοποιός.
Κι ένας άλλος οινοπαραγωγός, ο Νικολά Μπρινέ χρησιμοποίησε τις υπηρεσίες του συγκεκριμένου βουλγάρικου γραφείου στο παρελθόν. Όχι πια. Δίπλα σε όσους έρχονται να δουλέψουν στο κτήμα του, κάθε χρόνο, εδώ και δύο γενεές, έχει προσλάβει σε μόνιμη βάση, δύο Βούλγαρους υπάλληλους.
Ο Ανατόλι Τοντόροφ ήρθε για πρώτη φορά στο κτήμα ως αποσπασμένος εργαζόμενος. Έχει πλέον πλήρη απασχόληση τα τελευταία επτά χρόνια:
«Εδώ παίρνω 1200 Ευρώ το μήνα, 6 φορές περισσότερα από ότι στη Βουλγαρία. Είναι μεγάλη διαφορά».
Η διαφορά είναι ουσιαστική ακόμη και για τον εργοδότη του, ο οποίος θέλει να έχει προσωπικό, το οποίο δεν μπορεί να βρει σε τοπικό επίπεδο και προσπαθεί να μην πέσει θύμα των πρακτικών που ακολουθούν ορισμένοι μεσάζοντες που φέρνουν κόσμο για να δουλέψει στα χωράφια.
«Στο σύστημα των αποσπασμένων εργαζόμενων, το άτομο που φτιάχνει τα συμβόλαια παίρνει προμήθεια, το άτομο που οργανώνει τα γεύματα παίρνει προμήθεια, το ίδιο και αυτός που κανονίζει την στέγαση αυτών των ανθρώπων, κάτι που δεν είναι πολύ καλό. Μέρος της μισθοδοσίας τους χρησιμοποιείται για να χρηματοδοτηθεί η ασφάλιση και το ταμείο ανεργίας τους στη Βουλγαρία ή τη Ρουμανία, χρήματα που σπάνια κατατίθενται. Είναι μια μορφή μοντέρνας δουλείας, που με σοκάρει. Δεν θέλω να συμμετέχω σε κάτι τέτοιο. Θέλω οι εργάτες μου να υπόκεινται στη γαλλική νομοθεσία και να είναι τα πάντα ξεκάθαρα γι’ αυτούς και για μένα» εξηγεί ο Νικολά Μπρινέ.
Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα, έχουμε ραντεβού με τη δήμαρχο του χωριού Σεν Μαρτίν Λε Μπο.
Η Ανζελίκ Ντελαάιγ διευθύνει ένα μεγάλο θερμοκήπιο. Θεωρεί ότι δεν γίνεται να αποφύγεις τη χρήση αποσπασμένων εργαζόμενων, καθώς δεν υπάρχουν εργατικά χέρια στην περιοχή για να κάνουν τις δύσκολες εργασίες:
«Πρέπει να ειπωθεί ότι οι αποσπασμένοι εργαζόμενοι, που μετά τη διεύρυνση, προέρχονται κυρίως από τις ευρωπαϊκές χώρες της Ανατολής, είναι άτομα που έχουν ζήσει κυρίως σε αγροτικές περιοχές. Γνωρίζουν αυτά τα επαγγέλματα και δέχονται αυτές τις δουλειές, που προσφέρουμε.
Θεωρώ ότι το πραγματικό ζήτημα είναι η έλλειψη ελέγχων στα κράτη μέλη. Και δεν είναι ούτε η Κομισιόν, ούτε το Ευρωκοινοβούλιο που μπορούν να διασφαλίσουν κάτι τέτοιο, καθώς είναι στο χέρι του κάθε κράτους μέλους να εφαρμόσει ελέγχους πάνω στις ντιρεκτίβες και να τις ενσωματώσει στην εθνική νομοθεσία. Εάν στη Γαλλία υπάρχουν απάτες, πρέπει να γίνουν έλεγχοι και οι υπεύθυνοι να τιμωρηθούν. Είναι τόσο απλό».
Συναντήσαμε μία από τις ομάδες με εποχικούς εργάτες που δουλεύουν για την εταιρία. Μερικοί από αυτούς έχουν προσληφθεί απευθείας, χωρίς μεσάζοντες. Ένας από αυτούς θέλει να μας μιλήσει, χωρίς να φαίνεται το πρόσωπό του. Τον έχει εξαπατήσει στο παρελθόν μια βουλγαρική εταιρία, αμφιβόλου αξιοπιστίας.
«Υπήρχε πρόβλημα με τον μισθό, τις ώρες, τα συμβόλαια, την ασφάλιση. Έχω ήδη πάει γι’ αυτή την εταιρία στη γαλλική επιθεώρηση εργασίας. Για 8 μήνες δουλειάς, πλήρωσαν ένσημα μόνο για τρεις μήνες. Οι άλλοι πέντε μήνες δεν δηλώθηκαν ποτέ».
Ο Ανατόλι Τοντόροφ ζει με τη γυναίκα και τον γιο του σε ένα αγρόκτημα, που νοικιάζει από το αφεντικό του. Και αυτός έχει δυσάρεστες αναμνήσεις από τους μεσάζοντες. Γι’ αυτό θέλει να κλείνει απευθείας συμβόλαιο με τον εργοδότη. Κάτι που κάνουν και πολλοί άλλοι.
Το βασικό του μέλημα είναι να βρει τώρα μια δουλειά πλήρους απασχόλησης για τη γυναίκα του, την Πέτια, η οποία είναι άνεργη, μετά από αρκετές προσωρινές δουλειές:
«Ο γιος μου ήταν 2,5 ετών, όταν έφυγα πρώτη φορά για να δουλέψω στη Γαλλία. Όταν γύρισα στη Βουλγαρία, μου είπε: “Θέλω έναν άλλο μπαμπά”, γιατί του ήμουν εντελώς άγνωστος. Μεγάλωσε, χωρίς την παρουσία μου, 8 ολόκληρα χρόνια. Ήμουν εδώ, αυτός ήταν στη Βουλγαρία.
Το πιο σημαντικό για μένα τώρα είναι να χτίσω ένα σπίτι για την οικογένειά μου. Εάν χτίσω ένα σπίτι, θα είναι ωραίο, θα είναι το δικό μου σπίτι. Και τότε μπορεί να μεγαλώσει και η οικογένειά μου. Ποιος ξέρει».