Η ΕΕ έχει περιθώριο 90 ημερών για να διαπραγματευτεί, ενώ συνεχίζει να ισχύει ο γενικός δασμολογικός συντελεστής 10% των ΗΠΑ.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Από τη στιγμή που ο ιδρυτής της Amazon, Τζεφ Μπέζος,το αφεντικό της Meta, Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ο ηγέτης της Apple Τιμ Κουκ και ο επικεφαλής της Google, Σουντάρ Πιτσάι, εθεάθησαν να παίρνουν προνομιακές θέσεις στην ορκωμοσία του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ τον Ιανουάριο, ήταν σαφές ότι η σχέση της αμερικανικής Μεγάλης Τεχνολογίας (Big Tech) με τον Λευκό Οίκο θα ήταν πιο στενή στη δεύτερη θητεία του Τραμπ.
Πολλά από αυτά τα στελέχη είχαν βρεθεί απέναντι στον Τραμπ κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του σε θέματα όπως η κλιματική αλλαγή και η μετανάστευση.
Αυτή τη φορά ήταν ξεκάθαρα εντός των τειχών, με επικεφαλής το αφεντικό της SpaceX και της Tesla Ίλον Μασκ, ο οποίος ξόδεψε σχεδόν 300 εκατ. δολάρια βοηθώντας την προεκλογική εκστρατεία του προέδρου και έκτοτε έχει αναλάβει βασικό ρόλο ως τσάρος της αποτελεσματικότητας στο νέο καθεστώς.
Ωστόσο, η αποκάλυψη των δασμών από τον Τραμπ την "Ημέρα της Απελευθέρωσης" και το επακόλουθο χάος -που επί του παρόντος βρίσκεται σε διακοπή 90 ημερών για διαπραγματεύσεις- έριξε τη Μεγάλη Τεχνολογία στην καρδιά ενός εμπορικού πολέμου.
Η ΕΕ είναι έτοιμη να ασκήσει πίεση στις ΗΠΑ απειλώντας να τιμολογήσει τις υπηρεσίες της, όπου έχει εμπορικό πλεόνασμα με την ΕΕ, εάν οι διαπραγματεύσεις στον εν εξελίξει εμπορικό πόλεμο καταρρεύσουν, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
"Για αυτούς (τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας), η Ευρώπη είναι μια πολύ ελκυστική, πλούσια αγορά", δήλωσε επίσης η φον ντερ Λάιεν στο γερμανικό μέσο ενημέρωσης Die Zeit αυτή την εβδομάδα, προσθέτοντας: "Έχει 450 εκατομμύρια ανθρώπους που, σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο, έχουν υψηλό βιοτικό επίπεδο και ελεύθερο χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι, εδώ στην Ευρώπη, υπάρχει τεράστιος κύκλος εργασιών και τεράστια κέρδη στις ψηφιακές υπηρεσίες. Καμία επιχείρηση δεν θέλει να χάσει την πρόσβαση σε αυτή την αγορά".
Το χτύπημα των εταιρειών τεχνολογίας μπορεί να είναι μία από τις επιλογές που εξετάζει η Επιτροπή, ενώ ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε παύση 90 ημερών στην εμπορική αντιπαράθεση.
Ρίχνουμε μια ματιά στις μεταβλητές που επηρεάζουν την απόφαση να συμπεριληφθούν μέτρα που θα πλήξουν τεχνολογικούς ομίλους όπως η Meta, η Google και το Facebook.
1. Οι αποφάσεις για τις μεγάλες τεχνολογικές επιχειρήσεις
Ο νόμος ορόσημο για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) και ο νόμος για τις ψηφιακές αγορές (DMA): Οι νόμοι της ΕΕ που αντιμετωπίζουν το παράνομο περιεχόμενο στο διαδίκτυο και τη στρέβλωση της ψηφιακής αγοράς, έχουν δεχθεί πυρά από τους τεχνολογικούς κολοσσούς από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά της η ρεπουμπλικανική κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, υποστηρίζοντας ότι οι κανόνες είναι άδικοι.
Ο Πίτερ Ναβάρο, ανώτερος σύμβουλος του Τραμπ, κατηγόρησε ανοιχτά το μπλοκ ότι διεξάγει "νομικό πόλεμο" κατά της αμερικανικής Big Tech. Σε απάντηση, η ΕΕ δήλωσε ότι "δεν θα κάνει καμία παραχώρηση όσον αφορά τους ψηφιακούς και τεχνολογικούς κανόνες της" στο πλαίσιο τυχόν εμπορικών διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ξεκινήσει αρκετές έρευνες στο πλαίσιο του DSA από τότε που οι κανόνες τέθηκαν σε ισχύ πριν από μερικά χρόνια, αλλά καμία από τις έρευνες δεν έχει ολοκληρωθεί, παρά τον καθορισμό για ορισμένες περιπτώσεις μη δεσμευτικής προθεσμίας για τις 25 Μαρτίου του τρέχοντος έτους.
Μια έρευνα για μη συμμόρφωση με τον DSA θα πρέπει να κλείσει σύντομα όσον αφορά την Apple και τη Meta, περιμένοντας την πολιτική απόφαση που θα ληφθεί στο ανώτατο επίπεδο της Επιτροπής.
"Εργαζόμαστε επί του παρόντος για την έκδοση τελικών αποφάσεων βραχυπρόθεσμα", δήλωσε την Τρίτη ο εκπρόσωπος της Επιτροπής Τόμας Ρεγκνιέ, επισημαίνοντας παράλληλα ότι οι τεχνικές εργασίες έχουν ολοκληρωθεί "για ορισμένα αρχεία".
Η Επιτροπή υπογράμμισε ότι αυτές οι έρευνες της DMA διεξάγονται αυστηρά σύμφωνα με τον κανονισμό, ο οποίος δεν κάνει διακρίσεις εις βάρος των εταιρειών με βάση τη χώρα προέλευσης. Όμως το γεγονός ότι οι περισσότερες από αυτές που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της είναι αμερικανικές σημαίνει ότι οι αποφάσεις αντιμετωπίζονται πλέον μέσα από το πρίσμα του εμπορικού πολέμου που ετοιμάζεται.
Αντίθετα, οι έρευνες της DSA δεν έχουν ακόμη προχωρήσει τόσο πολύ: μόνο μια έρευνα για την X - για την άδεια χρήσης σκοτεινών μοτίβων και την αποτυχία να περιορίσει τη διάδοση παράνομου περιεχομένου - σημειώνει σημαντική πρόοδο. Ένας σημαντικός παράγοντας που θα μπορούσε να περιπλέξει την υπόθεση της X είναι ο διευθύνων σύμβουλος της πλατφόρμας Ίλον Μασκ, ο οποίος είναι επίσης κυβερνητικός σύμβουλος του Τραμπ.
Ο Μασκ θα μπορούσε να θεωρηθεί προσωπικά υπεύθυνος για ένα πιθανό πρόστιμο πολλών εκατομμυρίων ευρώ για παραβίαση της DSA, ανάλογα με το επιχειρηματικό μοντέλο της X, δήλωσε η Επιτροπή στα τέλη του περασμένου έτους. Αυτό σημαίνει ότι η Επιτροπή θα υπολογίσει επίσης τα έσοδα εταιρειών όπως η Space Exploration Technologies και η Neuralink. Τα πρόστιμα DSA μπορεί να φτάσουν μέχρι και το 6% των ετήσιων παγκόσμιων εσόδων της εταιρείας.
Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι οι αμερικανικές αρχές μπορεί στην πραγματικότητα να συμφωνούν με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε θέματα ανταγωνισμού. Η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου - η αμερικανική αρχή επιβολής της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας - κατηγορεί τη Meta για κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της μέσω της αγοράς των WhatsApp και Instagram. Η δίκη ξεκίνησε ενώπιον των δικαστών των ΗΠΑ στις 14 Απριλίου.
2. Starlink
Το Starlink του Μασκ θα μπορούσε επίσης να βρεθεί στο στόχαστρο του εμπορικού πολέμου. Αρκετές χώρες της ΕΕ γίνονται όλο και πιο επιφυλακτικές όσον αφορά την εξάρτησή τους από τις δορυφορικές υποδομές που ανήκουν στον Μασκ και επιδιώκουν να μειώσουν τη στρατηγική τους εξάρτηση. Είτε πρόκειται για μια μορφή αντιποίνων στη δασμολογική διαμάχη είτε για άλλους λόγους, αυτό σημαίνει ότι η Starlink έχει παρασυρθεί στην τροχιά του εμπορικού πολέμου.
Επί του παρόντος, οι δορυφόροι Starlink του Μασκ έχουν διαδραματίσει ζωτικό ρόλο στη διατήρηση της συνδεσιμότητας στο διαδίκτυο στην Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας. Ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, όπως η Πολωνία, βοήθησαν στη χρηματοδότηση τερματικών σταθμών Starlink για την υποστήριξη της ανθεκτικότητας της Ουκρανίας στο έδαφος.
Ωστόσο, παρά την εξέχουσα θέση του στις ζώνες συγκρούσεων και την αντιμετώπιση έκτακτης ανάγκης, το Starlink παραμένει σε μεγάλο βαθμό απόν από τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά. Το σύστημα είναι γενικά πιο ακριβό και πιο αργό από τους παραδοσιακούς φορείς εκμετάλλευσης ευρυζωνικών συνδέσεων στην ήπειρο, γεγονός που το καθιστά μη πρακτική επιλογή για τους περισσότερους καταναλωτές.
Ο Μπρένταν Καρ, επίτροπος της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Επικοινωνιών των ΗΠΑ, δήλωσε πρόσφατα στους Financial Times ότι η Ευρώπη κινδυνεύει να βρεθεί ανάμεσα σε ανταγωνιστικές τεχνολογικές υπερδυνάμεις. "Αν η Ευρώπη έχει τον δικό της δορυφόρο, τότε θαυμάσια, πιστεύω ότι όσο περισσότεροι τόσο το καλύτερο. Αλλά ευρύτερα, νομίζω ότι η Ευρώπη βρίσκεται λίγο ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα. Και είναι κατά κάποιον τρόπο καιρός να επιλέξει", δήλωσε.
Η ΕΕ επιχειρεί έναν τρίτο δρόμο προσπαθώντας να αναπτύξει τις δικές της εναλλακτικές λύσεις. Το έργο IRIS2 είναι στα σκαριά, και η Eutelsat είναι επίσης έτοιμη να ξεπεράσει το Starlink - ωστόσο αυτά τα έργα μπορεί να χρειαστούν χρόνο.
3. Τα κράτη - μέλη ζητούν ψηφιακό φόρο
Κράτη - μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Γερμανίας, έχουν δηλώσει ότι σκέφτονται να συμπεριλάβουν τις ψηφιακές υπηρεσίες στην απάντηση της ΕΕ στους αμερικανικούς δασμούς.
Ο Γάλλος υπουργός Οικονομίας Ερίκ Λομπάρ πρότεινε να πληγεί η χρήση των δεδομένων από τη Μεγάλη Τεχνολογία μέσω κανονιστικών ρυθμίσεων σε συνέντευξή του σε γαλλικά μέσα ενημέρωσης. Τα δεδομένα θεωρούνται "μαύρος χρυσός" για την τεχνητή νοημοσύνη και το μέγεθος της ευρωπαϊκής αγοράς την καθιστά δελεαστική για την αμερικανική Big Tech. Η φον ντερ Λάιεν σηματοδότησε επίσης ότι η ΕΕ είναι έτοιμη να εισαγάγει φόρο στα έσοδα από την ψηφιακή διαφήμιση. Ένας ψηφιακός φόρος ήταν υπό συζήτηση στον ΟΟΣΑ, μέχρι που ο Τραμπ τορπίλισε κάθε πιθανότητα συμφωνίας τον περασμένο Ιανουάριο.
Η ΕΕ θα μπορούσε επίσης να πλήξει τη Big Tech χρησιμοποιώντας την "πυρηνική επιλογή": το εργαλείο της κατά του εξαναγκασμού. Αυτό θα επέτρεπε στην ΕΕ να ανακαλέσει άδειες και δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας από ξένες εταιρείες.
Ωστόσο, η φορολόγηση των τεχνολογικών υπηρεσιών των ΗΠΑ θα δημιουργούσε παρόμοια ερωτήματα με το αρχικό δασμολογικό μπαράζ του Τραμπ: θα μπορούσε να προκαλέσει μεγαλύτερο αυτοτραυματισμό στην Ευρώπη από ό,τι στους επιδιωκόμενους στόχους της και να εγείρει αμήχανα ερωτήματα σχετικά με την τεχνολογική κυριαρχία και ανθεκτικότητα του μπλοκ.
Η πανδημία COVID-19 και η επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία οδήγησαν την Επιτροπή να προωθήσει μια ατζέντα "τεχνολογικής κυριαρχίας" σε μια προσπάθεια να γίνει λιγότερο εξαρτημένη από υπερπόντιες περιοχές.
Αλλά χρόνια αργότερα υπάρχουν ελάχιστα πράγματα να επιδείξει για αυτό. Οι περισσότερες υπηρεσίες cloud παραμένουν στα χέρια λίγων αμερικανών παικτών, για παράδειγμα. Και όσον αφορά τα τσιπ - που χρησιμοποιούνται ευρέως για την αυτοκινητοβιομηχανία, το διάστημα και την άμυνα μεταξύ άλλων τομέων - η ΕΕ διαθέτει μόνο περίπου το 10% της παγκόσμιας αγοράς μικροτσίπ και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από άλλες περιοχές του κόσμου, όπως δείχνουν τα στοιχεία που παρέσχε η Επιτροπή.
Μια ευρύτερη ομάδα κρατών μελών της ΕΕ, οι λεγόμενες χώρες D9+ - Βέλγιο, Τσεχία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σουηδία, Σλοβενία και Ισπανία - ζήτησαν να ενισχυθεί η ψηφιακή ανταγωνιστικότητα και η τεχνολογική κυριαρχία της ΕΕ σε συνάντηση τον περασμένο μήνα.
Όμως, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, η στόχευση της ψηφιακής κυριαρχίας παραμένει μια φιλοδοξία, και το να στοχεύεις την αμερικανική Big Tech στο μεταξύ μπορεί να σημαίνει ότι σκάβεις το έδαφος κάτω από τα πόδια σου.