Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προσδιορίσει οκτώ βασικά ενεργειακά έργα στο πλαίσιο της "δέσμης μέτρων για τα ηλεκτρικά δίκτυα" που θα ανακοινωθεί αυτή την εβδομάδα, όπως πληροφορείται το Euronews.
Με σχέδιο-μαμούθ που αγγίζει το 1,2 τρισ. ευρώ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιχειρεί τη μεγαλύτερη αναδόμηση των ευρωπαϊκών ηλεκτρικών δικτύων για να ξεμπλοκάρει άδειες, να ενισχύσει διασυνδέσεις και να κρατήσει ζωντανή την υπόσχεση της πράσινης μετάβασης.
Σύμφωνα με σχετικό έγγραφο που διέρρευσε και είδε το Euronews, το σχέδιο της Κομισιόν αναμένεται να παρουσιαστεί εντός της εβδομάδας
Το ισχύον πλαίσιο σχεδιασμού και αδειοδότησης έχει επικριθεί ως κατακερματισμένο και ανεπαρκές για τον ρυθμό ανάπτυξης που απαιτείται, αποτελώντας σημαντικό εμπόδιο στην ενσωμάτωση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).
Κράτη-μέλη της ΕΕ και παράγοντες της αγοράς πιέζουν εδώ και καιρό την Κομισιόν να επιταχύνει τις διαδικασίες, καθώς, όπως αναφέρεται στο σχετικό έγγραφο η αδειοδότηση έργων ΑΠΕ μπορεί να διαρκέσει έως και εννέα χρόνια, προκαλώντας καθυστερήσεις και αυξημένο κόστος.
Στο νέο σχέδιο αναβάθμισης του δικτύου των 27, η Επιτροπή εντοπίζει οκτώ βασικά έργα που θα «ενισχύσουν τις υφιστάμενες δομές» και θα «εξασφαλίσουν πόρους», με στόχο να υπάρξει «χειροπιαστή πρόοδος» μέσα στους επόμενους έξι έως εννέα μήνες. Τα έργα αυτά αφορούν ηλεκτρικές διασυνδέσεις, αποθήκευση ενέργειας και υδρογόνο.
Το σχέδιο δίνει έμφαση στις διασυνδέσεις μέσω των Πυρηναίων ώστε να ενσωματωθεί καλύτερα η Ιβηρική χερσόνησος, στη σύνδεση της Κύπρου με την ηπειρωτική Ευρώπη και στη διασύνδεση των κρατών της Βαλτικής μέσω Λιθουανίας–Πολωνίας.
Το σχέδιο επικεντρώνεται στις συνδέσεις δικτύου μέσω των Πυρηναίων για την καλύτερη ενσωμάτωση της Ιβηρικής χερσονήσου, τη σύνδεση της Κύπρου με την ηπειρωτική Ευρώπη και τη σύνδεση των κρατών της Βαλτικής με τη σύνδεση της Λιθουανίας και της Πολωνίας.
Η Επιτροπή θα στηρίξει επίσης την ανάπτυξη ενός υπεράκτιου κόμβου διασύνδεσης στη Δανία, βλέποντας δυνατότητες επέκτασης και διασύνδεσης με επιπλέον σημεία στη Βαλτική Θάλασσα.
Επιπλέον, σχεδιάζει την ενίσχυση των υποδομών αποθήκευσης ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την προώθηση του συντονισμού για την ανάπτυξη του νότιου διαδρόμου υδρογόνου, που θα συνδέει Τυνησία, Ιταλία, Αυστρία και Γερμανία.
Σημαντική πολιτική στήριξη θα δοθεί και στο σχέδιο για διάδρομο υδρογόνου Πορτογαλίας–Γερμανίας.
Η ΕΕ έχει νομική υποχρέωση να πετύχει κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και έχει επενδύσει μαζικά στην παραγωγή ΑΠΕ. Ωστόσο, οι πεπαλαιωμένες υποδομές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας δημιουργούν τεράστια καθυστέρηση σε έργα ανανεώσιμων πηγών που περιμένουν τη σύνδεση στο δίκτυο, απειλώντας υπονόμευση της πράσινης μετάβασης.
Σήμερα, τα 27 κράτη-μέλη δεν βρίσκονται σε τροχιά επίτευξης του στόχου διασύνδεσης 15% έως το 2030, καθώς 14 χώρες παραμένουν κάτω από τον στόχο.
Εμπόδιο για την ενεργειακή μετάβαση τα απαρχαιωμένα δίκτυα
Το σχέδιο της Επιτροπής στοχεύει στην αναβάθμιση των ξεπερασμένων υποδομών, ιδίως όσων αφορούν τη διασυνοριακή μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και στη βελτίωση του ψηφιακού εξοπλισμού, ώστε το δίκτυο να ανταποκρίνεται στις μελλοντικές ανάγκες.
Σύμφωνα με την ACER, το πανευρωπαϊκό όργανο ρύθμισης ενέργειας, αναβαθμισμένα δίκτυα θα μπορούσαν να αποτρέψουν περιστατικά όπως η εκτεταμένη διακοπή ρεύματος που σημειώθηκε τον Απρίλιο στην Ιβηρική, επηρεάζοντας πάνω από 60 εκατομμύρια ανθρώπους.
Εάν το πακέτο της Επιτροπής αποδώσει, μπορεί να διευκολύνει την ενσωμάτωση των ΑΠΕ και να μειώσει σταδιακά το κόστος ενέργειας, το οποίο στην ΕΕ παραμένει δύο έως τρεις φορές υψηλότερο από το αντίστοιχο των ΗΠΑ, σύμφωνα με τις εκθέσεις Ντράγκι και Λέττα.
Μπορεί επίσης να βοηθήσει τις περιφέρειες να αξιοποιήσουν τις διασυνοριακές συνδέσεις, να ενσωματώσουν καλύτερα την τοπική παραγωγή από ήλιο και άνεμο και να αυξήσουν την αποδοτικότητα εισαγωγών–εξαγωγών.
Οι επιπτώσεις ενός πλήρως εκσυγχρονισμένου δικτύου θα μπορούσαν να είναι εκτεταμένες, καθώς θα ενισχυθεί η ηλεκτροκίνηση, η χρήση αντλιών θερμότητας και η απανθρακοποίηση της βαριάς βιομηχανίας.
Ο Tom Lewis, ειδικός σε θέματα ενεργειακής πολιτικής στην περιβαλλοντική ΜΚΟ Climate Action Network Europe (CAN Europe), εξέφρασε την ικανοποίησή του για το επερχόμενο σχέδιο της Επιτροπής, σημειώνοντας ότι θα διευκολύνει τη μετάβαση του μπλοκ σε ένα πλήρως ανανεώσιμο και ανθεκτικό δίκτυο.
"Μέσω του νέου σχεδιασμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μπορούμε να επεκτείνουμε και να εκσυγχρονίσουμε τα δίκτυα πιο αποτελεσματικά, μεγιστοποιώντας παράλληλα τη χρήση των υφιστάμενων δικτύων μας", δήλωσε ο Lewis, αντιδρώντας στη διαρροή.
"Οι νέοι κανόνες δημόσιας συμμετοχής και επιμερισμού του οφέλους θα επιτρέψουν στους πολίτες να αποκομίσουν τα οφέλη της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, θα ενισχύσουν τη δημόσια υποστήριξη και θα αποτρέψουν τις καθυστερήσεις στη μετάβαση", πρόσθεσε ο Λιούις.
Ωστόσο, η CAN Europe προειδοποιεί για τον κίνδυνο περιβαλλοντικής οπισθοδρόμησης και αντιδράσεων από τοπικές κοινωνίες σε έργα δικτύου. Για να αποφευχθούν εμπλοκές, η οργάνωση προτείνει την πλήρη εφαρμογή της νομοθεσίας για τις ΑΠΕ, τον ψηφιακό μετασχηματισμό των αδειοδοτήσεων και την επαρκή στελέχωση των αρμόδιων αρχών.
Ο Κρίστιαν Ρούμπι, γενικός γραμματέας της Eurelectric, μιας εμπορικής ένωσης που εκπροσωπεί τη βιομηχανία ηλεκτρικής ενέργειας, καλεί τους Ευρωπαίους αξιωματούχους να θεωρήσουν την υδροηλεκτρική αποθήκευση μέσω άντλησης «αναντικατάστατη», καθώς καλύπτει πάνω από το 90% της παγκόσμιας αποθηκευτικής ικανότητας ηλεκτρικής ενέργειας.
"Καθώς αυξάνουμε την αιολική και την ηλιακή ενέργεια με πρωτοφανή ταχύτητα, πρέπει να επενδύσουμε σε λύσεις αποθήκευσης μεγάλης διάρκειας που διατηρούν το σύστημα αξιόπιστο, οικονομικά προσιτό και ανθεκτικό", δήλωσε ο Ruby κατά τη διάρκεια εκδήλωσης τον Σεπτέμβριο στο Παρίσι.
Τι σημαίνει η επένδυση - μαμούθ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υπολογίσει ένα ποσό μαμούθ ύψους 1,2 τρισεκατομμυρίων ευρώ για την ανανέωση των υποδομών δικτύου έως το 2040.
Εκτιμάται ότι από αυτά, θα χρειαστούν περίπου 730 δισ. ευρώ για επενδύσεις στο δίκτυο διανομής και 477 δισ. ευρώ για τα δίκτυα μεταφοράς.
Ο τρόπος με τον οποίο θα διαρθρωθεί η χρηματοδότηση παραμένει ασαφής. Ωστόσο, η Κομισιόν θα πρέπει να αξιοποιήσει μια σειρά επιλογών, συμπεριλαμβανομένων των κονδυλίων της ΕΕ, των εθνικών προϋπολογισμών, των ιδιωτικών επενδύσεων και του επιμερισμού του κόστους, ιδίως δεδομένης της μεγάλης κλίμακας των απαιτούμενων επενδύσεων.
Η Eurelectric έχει καλέσει την Επιτροπή να δημιουργήσει διευκολύνσεις για τα αποκεντρωμένα δίκτυα στον πολυετή προϋπολογισμό του μπλοκ που καλύπτει, μεταξύ άλλων, την περίοδο μεταξύ 2028 και 2034.
Η βιομηχανία προτείνει στην να δεσμευτεί συγκεκριμένο ποσοστό των ευρωπαϊκών πόρων για τον εξηλεκτρισμό, ειδικά για τον εκσυγχρονισμό και την επέκταση των δικτύων διανομής.