Το δάνειο για τις επανορθώσεις στην Ουκρανία τίθεται εν αμφιβόλω, αφού Ιταλία, Βουλγαρία, Μάλτα και η Τσεχία προσχώρησαν στην θέση του Βελγίου και ζήτησαν "εναλλακτικές λύσεις" για την χρηματοδότηση του Κιέβου
Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την έκδοση δανείου επανορθώσεων την Ουκρανία δέχεται "πιέσεις από διάφορες πλευρές", προειδοποίησε η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Κάγια Κάλας, καθώς όλο και περισσότερα κράτη μέλη εμφανίζονται επιφυλακτικά.
"Η πιο αξιόπιστη επιλογή είναι το δάνειο και πάνω σε αυτό εργαζόμαστε. Δεν έχουμε φτάσει ακόμη εκεί και είναι όλο και πιο δύσκολο, αλλά κάνουμε τη δουλειά", δήλωσε η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ Κάγια Κάλας το πρωί της Δευτέρας, προτού μεταβεί σε συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών στις Βρυξέλλες.
"Έχουμε ακόμη μερικές ημέρες", πρόσθεσε, αναφερόμενη στην κρίσιμη σύνοδο κορυφής που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη με τους ηγέτες να αποφασίζουν πώς θα καλύψουν τις οικονομικές και στρατιωτικές ανάγκες της Ουκρανίας για τα επόμενα δύο χρόνια. Η ΕΕ αναμένεται να συνεισφέρει τουλάχιστον 90 δισεκατομμύρια ευρώ.
Τα σχόλιά της έρχονται μετά τις νέες επιφυλάξεις που εξέφρασαν η Ιταλία, η Βουλγαρία, η Μάλτα και η Τσεχία σχετικά με το δάνειο επανορθώσεων, ενισχύοντας σημαντικά την αντίθεση του Βελγίου.
Οι λύσεις θα λειτουργήσουν ως "γέφυρα"
Σύμφωνα με το σχέδιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα διοχετεύσει τα παγωμενα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας σε μια μηδενικού επιτοκίου πιστωτική γραμμή για την Ουκρανία.
Το Κίεβο θα κληθεί να αποπληρώσει το δάνειο μόνο αφού η Μόσχα συμφωνήσει να αποζημιώσει τις ζημιές που προκάλεσε ο επιθετικός της πόλεμος, πράγμα απίθανο.
Το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιακών στοιχείων, 185 δισεκατομμύρια ευρώ, βρίσκεται στο Euroclear, ένα κεντρικό αποθετήριο τίτλων στις Βρυξέλλες. Τα υπόλοιπα 25 δισ. ευρώ είναι κατανεμημένα σε ιδιωτικές τράπεζες σε πέντε χώρες.
Από την αρχή, το Βέλγιο αντιστάθηκε σθεναρά στην πρωτοβουλία, φοβούμενο ότι θα αντιμετώπιζε τα αντίποινα της Ρωσίας και απώλειες πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ στο δικαστήριο. Την περασμένη εβδομάδα, η Ρωσική Κεντρική Τράπεζα κατέθεσε αγωγή κατά της Euroclear.
Η Επιτροπή προσπάθησε να κατευνάσει τις βελγικές ανησυχίες προσφέροντας μια σειρά εγγυήσεων και διασφαλίσεων. Για να αποφευχθεί μια ξαφνική κρίση ρευστότητας, η ΕΕ αποφάσισε να παγώσει επ' αόριστον τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Όμως, σε μια απροσδόκητη τροπή, η Ιταλία, η Βουλγαρία και η Μάλτα προσχώρησαν στη θέση του Βελγίου την Παρασκευή με μια κοινή δήλωση που καλούσε την Επιτροπή να διερευνήσει "εναλλακτικές λύσεις" με "προβλέψιμες παραμέτρους" και "σημαντικά λιγότερους κινδύνους".
Αυτές οι λύσεις, είπαν, θα πρέπει να λειτουργήσουν ως "γέφυρα" για να διασφαλιστεί ότι θα συνεχιστεί η χρηματοδότηση προς το Κίεβο και οι ηγέτες θα έχουν περισσότερο χρόνο για να συζητήσουν τις δύο κύριες επιλογές που βρίσκονται στο τραπέζι: το δάνειο απανορθώσεων με βάση τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ή τον κοινό δανεισμό σε επίπεδο ΕΕ.
Από την πλευρά του ο Αντρέι Μπάμπις, νέος πρωθυπουργός της Τσεχίας, δήλωσε ότι συμφωνεί με τις ανησυχίες του Βέλγου πρωθυπουργού Μπαρτ ντε Βέβερ, με τον οποίο συναντήθηκε την περασμένη εβδομάδα, και πρότεινε στην Επιτροπή "να βρει άλλους τρόπους" για να βοηθήσει το Κίεβο.
"Σε κάθε περίπτωση, δεν θα συνεισφέρουμε οικονομικά στη βοήθεια", δήλωσε ο Μπάμπις. "Δεν μπορούμε να παράσχουμε χρήματα από τον τσεχικό προϋπολογισμό ή εγγυήσεις".
Συμμετοχή του Βελγίου
Τη Δευτέρα, η Κάλας παραδέχθηκε ότι οι συζητήσεις ήταν "δύσκολες", αλλά τόνισε ότι το δάνειο για τις αποζημιώσεις παραμένει η πιο "αξιόπιστη" λύση, επειδή το κοινό χρέος θα απαιτούσε την ομοφωνία των 27 κρατών μελών. Η Ουγγαρία έχει δηλώσει ότι δεν θα συναινέσει.
"Υπάρχουν διαφορετικές πιέσεις από διαφορετικές πλευρές, αλλά πρέπει επίσης να είμαστε πολύ ξεκάθαροι. Οι άλλες επιλογές δεν στέκουν πραγματικά. Το έχουμε ξαναδοκιμάσει αυτό", δήλωσε η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας.
"Το δάνειο για τις αποζημιώσεις βασίζεται στα ρωσικά δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία. Αυτό σημαίνει ότι δεν προέρχεται από τα χρήματα των φορολογουμένων μας, κάτι που είναι επίσης σημαντικό", πρόσθεσε.
"Στέλνει επίσης ένα σαφές μήνυμα ότι αν κάνεις όλη αυτή τη ζημιά σε μια άλλη χώρα, πρέπει να πληρώσεις για τις αποζημιώσεις".
Ακόμα και αν από τεχνικής άποψης το δάνειο για τις αποζημιώσεις θα μπορούσε να εγκριθεί με ειδική πλειοψηφία, και επομένως να παρακαμφθεί η αντιπολίτευση, η Κάγια Κάλας δήλωσε ότι θα ήταν "σημαντικό" τουλάχιστον το Βέλγιο, ο κύριος θεματοφύλακας των περιουσιακών στοιχείων, να "μπει στο κόλπο".
"Αυτό που θέλω να πω είναι ότι, φυσικά, ορισμένες χώρες στην Ευρώπη είναι πιο συνηθισμένες στις ρωσικές απειλές από άλλες και θέλω να σας πω ότι αυτές είναι μόνο απειλές", λέει, αναφερόμενη στους φόβους για αντίποινα και κατασχέσεις.
"Αν παραμείνουμε ενωμένοι, είμαστε πολύ ισχυρότεροι και αυτές είναι απλώς απειλές που θέτει η Ρωσία, ακόμη και αυτές που έχουμε δει στο παρελθόν. Έτσι, θέλω πραγματικά όλοι μας να έχουμε καθαρό μυαλό".
Παρά τα ανοίγματα της Επιτροπής, ο πρωθυπουργός του Βελγίου Μπαρτ Ντε Βέβερ παραμένει επιφυλακτικός για το δάνειο αποζημιώσεων, αλλά δηλώνει ότι είναι ανοιχτός στο να δώσει τη συγκατάθεσή του εάν πληρούνται τρεις βασικές προϋποθέσεις: πλήρης αμοιβαιοποίηση των κινδύνων, επαρκείς εγγυήσεις για τη διασφάλιση της ρευστότητας και καταμερισμός των βαρών μεταξύ όλων των χωρών της ΕΕ που κατέχουν ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία.
Η Γαλλία, η οποία κατέχει περίπου 18 δισεκατομμύρια ευρώ σε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία σε ιδιωτικές τράπεζες, παρέμεινε σιωπηλή σχετικά με το αν θα διοχετεύσει τα κεφάλαια αυτά στο δάνειο αποζημιώσεων.
Η συζήτηση για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας συμπίπτει με την προσπάθεια του Λευκού Οίκου να μεσολαβήσει για μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Κιέβου και Μόσχας, η οποία αρχικά κράτησε τους Ευρωπαίους ηγέτες στο περιθώριο των συνομιλιών.
Πριν από αυτή σύνοδο κορυφής της ΕΕ, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι και οι Αμερικανοί διαπραγματευτές θα συναντηθούν σήμερα στο Βερολίνο, ύστερα από συνομιλίες πέντε ωρών που είχαν την Κυριακή.
Συνάντηση κορυφής αναμένεται επίσης να γίνει σήμερα το βράδυ ανάμεσα στον Ζελένσκι και Ευρωπαίους αξιωματούχους, μεταξύ των οποίων ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, όπως και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο γενικός γραμματέας του NATO Μαρκ Ρούτε.
Η Κάγια Κάλας σημείωσε εξάλλου αναφερόμενη στον Ρώσο πρόεδρο ότι η κατάληψη της περιοχής του Ντονμπάς στην Ουκρανία «δεν θα είναι το τέλος του παιγνιδιού για τον (Βλαντίμιρ) Πούτιν».
«Πρέπει να καταλάβουμε ότι, αν πάρει το Ντονμπάς, τότε το οχυρό θα πέσει και τότε οπωσδήποτε θα προχωρήσουν, καταλαμβάνοντας όλη την Ουκρανία», σημείωσε η Κάλας σε δηλώσεις που έκανε σε δημοσιογράφους.
«Αν χαθεί η Ουκρανία, τότε κι άλλες περιοχές βρίσκονται σε κίνδυνο», πρόσθεσε.
Το καθεστώς του Ντονμπάς, που περιλαμβάνει τις περιφέρειες του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ, αναδύθηκε ως βασικό σημείο τριβής στις συνομιλίες για μια ειρηνική διευθέτηση στην Ουκρανία.