ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο 99% των Ελλήνων συμφωνεί ότι η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη στη χώρα, σύμφωνα με τα ευρήματα της πρώτης έκθεσης της Ε.Ε. κατά της διαφθοράς.
Όπως αναφέρει η έκθεση για την Ελλάδα, οι φορείς καταπολέμησης της διαφθοράς υφίστανται τις ίδιες πιέσεις που δέχεται και μεγάλο μέρος της ελληνικής δημόσιας διοίκησης.
Αν και έχουν γίνει κάποια θετικά βήματα, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης τομεακών στρατηγικών και του διορισμού εθνικού συντονιστή για την καταπολέμηση της διαφθοράς, η διαφθορά δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην Ελλάδα. Το πλαίσιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς εξακολουθεί να είναι περίπλοκο και δυσκολεύεται να παραγάγει αποτελέσματα.
Στην έκθεσή της, σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι ο τομέας των δημόσιων συμβάσεων εξακολουθεί να ενέχει κινδύνους και ότι η αύξηση της εποπτείας στον συγκεκριμένο τομέα θα ήταν επωφελής.
Θα μπορούσαν επίσης να γίνουν περισσότερα όσον αφορά την υλοποίηση των τομεακών σχεδίων και την ενίσχυση του έργου του συντονιστή για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Η εντατικότερη εποπτεία της χρηματοδότησης των κομμάτων και των δηλώσεων συμφερόντων των πολιτικών, καθώς και η επανεξέταση του ζητήματος της βουλευτικής ασυλίας, θα συνέβαλαν επίσης στη βελτίωση της κατάστασης στην Ελλάδα.
Παράλληλα με μια ανάλυση της κατάστασης σε κάθε κράτος μέλος της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει και δύο εκτενείς δημοσκοπήσεις. Πάνω από τα τρία τέταρτα των ευρωπαίων πολιτών συμφωνούν ότι η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη στη χώρα τους. Μεταξύ των Ελλήνων, το ποσοστό αυτό είναι 99%. Το 4% των Ευρωπαίων και το 7% των Ελλήνων δήλωσαν ότι κατά το περασμένο έτος τους ζητήθηκε, ρητά ή έμμεσα, να καταβάλουν χρηματικό δώρο.
Η έκθεση για την Ε.Ε.
Η διαφθορά εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για την Ευρώπη. Πλήττει όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και κοστίζει στην ευρωπαϊκή οικονομία γύρω στα 120 δισ. ευρώ ετησίως. Τα κράτη μέλη έχουν αναλάβει πολλές πρωτοβουλίες τα τελευταία χρόνια, αλλά τα αποτελέσματα είναι άνισα και θα πρέπει να γίνουν περισσότερα για την πρόληψη και τιμωρία της διαφθοράς. Αυτά είναι μερικά από τα συμπεράσματα της πρώτης έκθεσης της ΕΕ κατά της διαφθοράς που δημοσίευσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η έκθεση αυτή παρουσιάζει την κατάσταση σε κάθε κράτος μέλος: τι μέτρα κατά της διαφθοράς εφαρμόζονται, ποια από αυτά είναι αποτελεσματικά, τι θα μπορούσε να βελτιωθεί και πώς.
Η έκθεση δείχνει ότι τόσο η φύση όσο και το επίπεδο της διαφθοράς, καθώς και η αποτελεσματικότητα των μέτρων που έχουν ληφθεί για την καταπολέμησή της, ποικίλλουν από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Δείχνει επίσης ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στη διαφθορά σε όλα τα κράτη μέλη.
Corruption in the EU | Create Infographics
Αυτό προκύπτει και από τα αποτελέσματα έρευνας του Ευρωβαρόμετρου για τη στάση των Ευρωπαίων απέναντι στη διαφθορά, η οποία δημοσιεύτηκε σήμερα. Σύμφωνα με την έρευνα, τα τρία τέταρτα (76 ) των Ευρωπαίων πιστεύουν ότι η διαφθορά είναι εκτεταμένη και περισσότεροι από τους μισούς (56) ότι το επίπεδο της διαφθοράς στη χώρα τους έχει αυξηθεί την τελευταία τριετία. Ένας στους δώδεκα Ευρωπαίους (8 %) δηλώνει ότι έχει υπάρξει θύμα ή μάρτυρας διαφθοράς το προηγούμενο έτος.
«Η διαφθορά υπονομεύει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους δημοκρατικούς θεσμούς και το κράτος δικαίου, πλήττει την ευρωπαϊκή οικονομία και στερεί τα κράτη από φορολογικά έσοδα που έχουν τόσο πολύ ανάγκη. Τα κράτη μέλη έχουν συμβάλει σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια στην καταπολέμηση της διαφθοράς, αλλά η σημερινή έκθεση δείχνει ότι χρειάζονται ακόμη πολλά να γίνουν. Η έκθεση περιέχει συστάσεις για το τι θα μπορούσε να γίνει. Προσβλέπω στη συνεργασία με τα κράτη μέλη για την εφαρμογή αυτών των συστάσεων», δήλωσε η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Σεσίλια Μάλμστρομ.
Οι κατασκευαστικές εταιρείες, που συχνά συμμετέχουν σε δημοπρασίες για κρατικές συμβάσεις έργων, επηρεάζονται περισσότερο, αφού σχεδόν οκτώ στις δέκα εταιρείες που ερωτήθηκαν, παραπονέθηκαν για τη διαφθορά.
Συνολικά το 43% των επιχειρήσεων θεωρούν ότι η διαφθορά αποτελεί πρόβλημα. Το κόστος για την ευρωπαϊκή οικονομία εκτιμάται από την Κομισιόν στα 120 δισ. ευρώ ετησίως.
Η έκθεση δείχνει ότι η πεποίθηση πως η διαφθορά είναι ένα κοινό φαινόμενο, είναι επίσης διαδεδομένη και στους ευρωπαίους πολίτες. Ένας αυξανόμενος αριθμός μάλιστα θεωρεί ότι έχει επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια, ενώ θεωρούν πως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Λιθουανία, η Ισπανία και η Τσεχία είναι οι πιο διεφθαρμένες χώρες.
Παράλληλα, υποψιάζονται πως η διαφθορά είναι κοινό φαινόμενο και μεταξύ των επιχειρήσεων, αφού οκτώ στους δέκα πιστεύει πως οι στενοί δεσμοί μεταξύ των επιχειρήσεων και των πολιτικών οδηγούν σε διαφθορά.
Η διαφθορά στην Κύπρο
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣε ότι αφορά την Κύπρο η έκθεση επισημαίνει ότι η χώρα έχει επιδείξει βούληση για την καταπολέμηση της διαφθοράς, αλλά θα πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες.
Σύμφωνα με την έρευνα του Ευρωβαρομέτρου, το 57% των Κυπρίων, δηλώνει ότι η διαφθορά επηρεάζει την καθημερινή τους ζωή (μέσος όρος ΕΕ 26 %), και το 78 % πιστεύει ότι η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη (μέσος όρος ΕΕ 76 %).
Το 92 % των Κυπρίων δηλώνει ότι η δωροδοκία και η χρήση διασυνδέσεων είναι συχνά ο ευκολότερος τρόπος να εξασφαλίσουν ορισμένες δημόσιες υπηρεσίες (μέσος όρος ΕΕ 73 %), ενώ το 12 % δηλώνει ότι τα κυβερνητικά μέτρα καταπολέμησης της διαφθοράς είναι αποτελεσματικά (μέσος όρος ΕΕ 23 %) και το 14 % των ερωτηθέντων πιστεύει ότι τα μέτρα αυτά εφαρμόζονται αμερόληπτα (μέσος όρος ΕΕ 33 %).
Το 83% των Κυπρίων (το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ) δηλώνει ότι ο μόνος τρόπος για να έχει κανείς επιτυχία στις επιχειρήσεις είναι μέσω πολιτικών διασυνδέσεων, και το 90 % πιστεύει ότι οι υπερβολικά στενοί δεσμοί μεταξύ επιχειρήσεων και πολιτικών οδηγούν στη διαφθορά (επίσης το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ).
Αναφορικά με την εμπειρία της διαφθοράς, σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου του 2013, από το 3% των ερωτηθέντων Κυπρίων ζητήθηκε άμεσα ή έμμεσα να καταβάλει χρηματικό δώρο για υπηρεσίες που λήφθηκαν κατά τους τελευταίους 12 μήνες (μέσος όρος ΕΕ 4%).. Το 12% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι υπήρξε θύμα ή μάρτυρας υπόθεσης διαφθοράς κατά τους τελευταίους 12 μήνες (μέσος όρος ΕΕ 8%).
Το 85% των επιχειρηματιών πιστεύει ότι η ευνοιοκρατία και η διαφθορά παρεμποδίζουν τον ανταγωνισμό των επιχειρήσεων στην Κύπρο (μέσος όρος ΕΕ 73%).Το 64% των Κύπριων επιχειρηματιών δηλώνει ότι η διαφθορά αποτελεί πρόβλημα για την εταιρεία τους (μέσος όρος ΕΕ 43%).
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ έκθεση για την Κύπρο Σύμφωνα με την έκθεση, κατόπιν σύστασης της Ομάδας κρατών κατά της διαφθοράς (GRECO) του Συμβουλίου της Ευρώπης, η Κύπρος συγκρότησε το 2003 το Συντονιστικό Σώμα κατά της διαφθοράς. Αποστολή του σώματος είναι να καταστρώσει μια στρατηγική κατά της διαφθοράς, η οποία δεν υφίσταται ακόμη. Έργο του είναι να εξετάζει τα υφιστάμενα μέτρα κατά της διαφθοράς και να προτείνει περαιτέρω μέτρα, εάν το κρίνει αναγκαίο, με βάση τα διεθνή πρότυπα και λαμβανομένης υπόψη της κατάστασης που επικρατεί στην Κύπρο. Το σώμα έχει επίσης αναλάβει να συμβάλει στην ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τους κινδύνους διαφθοράς και να προωθήσει τη συνεργασία μεταξύ των δημοσίων αρχών και του ιδιωτικού τομέα. Ωστόσο, δεν διαθέτει υπαλλήλους πλήρους απασχόλησης, αναφέρει η έκθεση.
Στο κεφάλαιο περί σύγκρουσης συμφερόντων, η έκθεση αναφέρει ότι δεν υφίσταται σήμερα νομοθεσία στην Κύπρο που να υποχρεώνει τους πολιτικούς ή τους υψηλόβαθμους υπαλλήλους να δημοσιοποιούν τα περιουσιακά τους στοιχεία. Ένας νόμος που εκδόθηκε για τον σκοπό αυτό δεν τέθηκε σε ισχύ διότι διαπιστώθηκε ότι αντίκειται στις συνταγματικές διατάξεις για την ιδιωτική ζωή.
Η ομάδα GRECO εξέφρασε την ελπίδα εξεύρεσης λύσης που θα συμφιλιώνει τις συνταγματικές επιταγές με την ανάγκη διαφάνειας όσον αφορά τα περιουσιακά στοιχεία των υψηλόβαθμων υπαλλήλων. Σημειώνει ότι παρατηρείται αυξανόμενη ευαισθητοποίηση στην Κύπρο σχετικά με την ανάγκη διαφάνειας όσον αφορά τα περιουσιακά στοιχεία υψηλόβαθμων υπαλλήλων και πολιτικών.
Για πρώτη φορά, τρεις προεδρικοί υποψήφιοι δημοσίευσαν εκουσίως καταλόγους περιουσιακών στοιχείων και δανείων πριν από τις προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου 2013. Μετά τις εκλογές, ο Πρόεδρος ζήτησε επίσης από τους υπουργούς να δημοσιοποιήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία και να υπογράψουν κώδικα δεοντολογίας. Οι δηλώσεις των υπουργών δημοσιοποιήθηκαν τον Ιούλιο του 2013.
Αυτή η θετική τάση μπορεί να εδραιωθεί με ένα μηχανισμό δημοσιοποίησης περιουσιακών στοιχείων, ο οποίος θα περιλαμβάνει τα μέσα επαλήθευσης των δηλώσεων πόθεν έσχες, και θα συνοδεύεται από αποτρεπτικές ποινές σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, αναφέρει η έκθεση.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜολονότι είναι λίγες οι υποθέσεις διαφθοράς σε δημόσιες συμβάσεις που ήλθαν στο προσκήνιο, το 55% των εταιρειών που απάντησαν στην έρευνα, οι οποίες συμμετείχαν σε πρόσκληση υποβολής προσφορών ή διαδικασία διαγωνισμού κατά την τελευταία τριετία, υποστηρίζουν ότι η διαφθορά τις εμπόδισε να κερδίσουν τη σύμβαση (το τρίτο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ), όπως αναφέρεται στην έρευνα του ευρωβαρόμετρου του 2013 σχετικά με τις επιχειρήσεις.
Οι ερωτηθέντες επισήμαναν την ύπαρξη προδιαγραφών προσαρμοσμένων σε συγκεκριμένες εταιρείες (80%), τις συγκρούσεις συμφερόντων κατά την αξιολόγηση των προσφορών (76%), την προσυνεννόηση κατά την υποβολή προσφορών (68%), την κατάχρηση των διαδικασιών διαπραγμάτευσης (62%), τα ασαφή κριτήρια επιλογής ή αξιολόγησης (61%), και την τροποποίηση των όρων της σύμβασης μετά τη σύναψή της (55%).57 Το 67% των ερωτηθέντων από τον χώρο των επιχειρήσεων θεωρούν ότι η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη στους δημόσιους διαγωνισμούς σε εθνικό επίπεδο (μέσος όρος ΕΕ 56%), και το 61% − στις συμβάσεις που διαχειρίζεται η τοπική αυτοδιοίκηση (μέσος όρος ΕΕ 60%.
Οι δείκτες αυτοί, παρόλο που δεν σχετίζονται αναγκαστικά με τη διαφθορά, καταδεικνύουν παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τα τρωτά σημεία έναντι της διαφθοράς στις διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων, σημειώνει η έκθεση.
Σύμφωνα με την έκθεση, η Κύπρος έχει επιδείξει τη βούληση να παρεμποδίσει και να αντιμετωπίσει τη διαφθορά μέσω της τροποποίησης της νομοθεσίας και της σύστασης του Συντονιστικού Σώματος κατά της διαφθοράς. Ωστόσο, ο μικρός αριθμός υποθέσεων για τις οποίες έχει διενεργηθεί έρευνα, έχει ασκηθεί δίωξη ή έχει ληφθεί απόφαση στην Κύπρο φανερώνει την ανάγκη ενίσχυσης του συστήματος επιβολής και εφαρμογής διασφαλίσεων διαφάνειας και ακεραιότητας που θα διευκολύνουν τον εντοπισμό και τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων. Θα πρέπει να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες ώστε να διασφαλιστεί ο στενότερος συντονισμός των αρμόδιων φορέων, η αποτελεσματική δημοσιοποίηση περιουσιακών στοιχείων και συγκρούσεων συμφερόντων, και μεγαλύτερη διαφάνεια κατά τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων, καθώς και κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων.
Μεγαλύτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στα ακόλουθα σημεία:
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ-Ενίσχυση του πειθαρχικού καθεστώτος για τους δημόσιους υπαλλήλους, και διαδικασίες απλούστευσης που θα διασφαλίζουν την αποτελεσματική διερεύνηση της διαφθοράς στους κόλπους της αστυνομίας. Διασφάλιση αποτελεσματικού συντονισμού των πολιτικών καταπολέμησης της διαφθοράς μέσω της ανάθεσης σε ένα συντονιστικό οργανισμό των απαραίτητων εξουσιών.
-Θέσπιση κωδίκων δεοντολογίας για τους αιρετούς και διορισμένους λειτουργούς ώστε να δηλώνουν περιοδικά τα περιουσιακά τους στοιχεία και να γνωστοποιούν δυνητικές συγκρούσεις συμφερόντων, με ανεξάρτητη εποπτεία και αποτρεπτικές ποινές.
-Μείωση των κατώτατων ορίων για δωρεές σε πολιτικά κόμματα, μέσω του περιορισμού της ικανότητας των εταιρειών του Δημοσίου να γίνονται χορηγοί πολιτικών εκδηλώσεων, της ρύθμισης των δωρεών προς υποψηφίους και προεκλογικές εκστρατείες, της επιβολής της υποχρέωσης στα κόμματα να δημοσιεύουν στο Διαδίκτυο τις οικονομικές τους καταστάσεις και λογαριασμούς (καθώς και την ταυτότητα των δωρητών), και της θέσπισης εξωτερικής εποπτείας των εσόδων και δαπανών των υποψηφίων στις εκλογές.
-Ανάπτυξη ενιαίων και αποτελεσματικών εργαλείων για την παρεμπόδιση και τον εντοπισμό της διαφθοράς στις δημόσιες συμβάσεις σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, καθώς και μηχανισμών εσωτερικού και εξωτερικού ελέγχου και εργαλείων διαχείρισης κινδύνων στο πλαίσιο των αρχών ανάθεσης.