ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ«Προσωπικά Δεδομένα, Προπαγάνδα και Ελευθερία»: οι τρεις άξονες γύρω από τους οποίους περιστράφηκαν οι εισηγήσεις των συμμετεχόντων στην ημερίδα που διοργανώθηκε από το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα QJNT και τη Γενική Γραμματεία Μέσων Ενημέρωσης στην Αθήνα στις 2 Ιουνίου, Παγκόσμια Μέρα αφιερωμένη στην Ελευθερία του Τύπου.
*Προσωπικά δεδομένα: τα όρια της συναίνεσης *
25 χρόνια αφότου ο παγκόσμιος ιστός, το web, μπήκε μέσω των προσωπικών μας υπολογιστών στις ζωές μας, ένας εκ των ηγετών της αγοράς των social media, o δημιουργός του Facebook Μαρκ Ζάκερμπεργκ έφτασε να δηλώσει πως «Η εποχή της ιδιωτικότητας έχει περάσει». Ποιος μπορεί να είναι ο αντίλογος στον κυνισμό της νέας εποχής κατά την οποία προχωρούμε σε όλο και μεγαλύτερη διασύνδεση;
Ο Γιώργος Μητακίδης, προεδρεύων του Digital Enlightenment Forum και εκ των στενών συνεργατών του Τιμ Μπέρνερς Λι, δημιουργού του παγκόσμιου ιστού (www), αναπτύσσοντας το πώς επιδρά η «Αόρατη Τεχνολογία» στην καθημερινότητά μας αναφέρθηκε στην σημαντική πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου αναφορικά με το «δικαίωμα στη λήθη». Ο κ.Μητακίδης υποστήριξε πως «το κίνημα του ψηφιακού διαφωτισμού αντλεί έμπνευση από τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό και επιχειρεί να προτείνει συνολική αντιμετώπιση μέσω της εκπαίδευσης, της προστασίας των δικαιωμάτων, της ενίσχυσης της ελευθερίας του λόγου, μια που την ώρα που όλα διασυνδέονται, στο διαδίκτυο ανοίγουν κερκόπορτες».
Ο επικεφαλής της συνέργειας QJNT (Quality Journalism and New Technologies), καθηγητής Μάριος Νόττας, εστίασε στο γεγονός ότι «στο διαδίκτυο δεν υπάρχει ανακλητότητα» και πως στην ουσία βιώνουμε «την ζωή όπως την ξέραμε ταυτόχρονα με την ψηφιακή μας ζωή». Εξήγησε πως ο πολύ συχνά μη προσπελάσιμος λαβύρινθος κειμένων τα οποία περιλαμβάνουν όρους τους οποίους καλείται ο χρήστης του διαδικτύου να αποδεχθεί, μας δεσμεύουν νομικά και πως κλειδί για την προάσπιση των ελευθερίων και των προσωπικών μας δεδομένων είναι η κατανόηση της έννοιας της «συναίνεσης». Ο κάθε πολίτης πρέπει να είναι σε θέση να διακρίνει «σε τι συναινεί όταν ζει την ψηφιακή του ζωή» αλλά και να αποκτήσει «μια νέα συνείδηση του πολίτη».
Ιδιαίτερη μνεία έγινε στο θέμα της προστασίας των ανηλίκων στην ψηφιακή εποχή και της σχέσης που αναπτύσσουν με την τεχνολογία ως «ψηφιακοί ιθαγενείς». Η Χριστίνα Λάμπρου, επικοινωνιολόγος, εκπροσωπώντας τη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης, αναφέρθηκε στον διαφορετικό τρόπο χρήσης δίνοντας το παράδειγμα της Conncted TV, της διασύνδεσης συσκευών (παράλληλη χρήση π.χ τηλεόρασης, Η/Υ, κινητού τηλεφώνου και ταμπλέτας) που συνιστά σύγκλιση παλαιών και νέων μέσων. Σημείωσε πως, με δεδομένο το ελλιπές νομικό πλαίσιο, «πιο σημαντική είναι η ενημέρωση και η εκπαίδευση στην ασφαλή χρήση του διαδικτύου, από ό,τι το ίδιο το κανονιστικό πλαίσιο».
Η θετική πλευρά της προπαγάνδας και η μετά Σνόουντεν εποχή
Η δημοσιοποίηση ποταμού κυβερνητικών εγγράφων από τον Τζούλιαν Ασάνζ και εν συνεχεία η αποκάλυψη από τον Έντουαρντ Σνόουντεν απόρρητων πληροφοριών για τα στοιχεία που συνέλεγε η NSA, η Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας των ΗΠΑ, ανέτρεψαν αμετάκλητα τα δεδομένα σε ό,τι αφορά την πρόσβαση στην πληροφορία αλλά και τη διαχείρισή της. Τι μπορούν να κάνουν πολίτες και δημοσιογράφοι στη νέα εποχή;
Σε ό,τι αφορά το πώς χειραγωγείται ο τεράστιος όγκος αφιλτράριστων πληροφοριών που κατακλύζουν το ψηφιακό περιβάλλον, ο καθηγητής πολιτικής επικοινωνίας Ετιέν Οζέ μίλησε για την προπαγάνδα ως εργαλείο που δεν έχει μόνο αρνητικό πρόσημο. «Η υπερπληροφόρηση απαιτεί έλεγχο και η χρήση προπαγάνδας αφορά το φιλτράρισμα των πληροφοριών ώστε να διαμορφωθεί μια αφήγηση, η αντανάκλαση μιας όψης της πραγματικότητας την οποία είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε». Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα και την αρνητική δημοσιότητα, αναλύοντας την κατάσταση αποκλειστικά με όρους επικοινωνίας υποστήριξε την άποψη πως «είναι εφικτό μια χώρα να διορθώσει την εικόνα της χωρίς να έχει διορθωθεί η ίδια η χώρα».