ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜε ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο καταπιάνεται η Έφη Θεοδώρου στην καινούργια παράσταση που παρουσιάζει στις 30 και 31 Ιουλίου, στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
Ανεβάζει «Το ατλαζένιο γοβάκι», το μυθιστόρημα ποταμό του Πωλ Κλωντέλ, που η εφημερίδα Le Monde έχει κατατάξει στα 100 σπουδαιότερα βιβλία του 20ου αιώνα. Αυτή η τεράστια αφηγηματική κατασκευή θα αποτυπωθεί τώρα σε μια συντομευμένη σκηνική εκδοχή που θα φτάνει τις 4.30 περίπου ώρες, με τη βοήθεια ενός θιάσου δώδεκα ηθοποιών που θα ερμηνεύσουν τους 30 ρόλους του μυθιστορήματος. Μια ολοκληρωμένη εκδοχή του επικού έργου θα απαιτούσε τουλάχιστον 11-12 ώρες!
Κεντρικό θέμα του είναι ο απόλυτος, ο αδύνατος Έρωτας στην Ισπανία της εποχής της Αναγέννησης, των κατακτητικών πολέμων. Η ηρωίδα του έργου είναι μοιρασμένη ανάμεσα σε τρεις άνδρες αλλά η δύναμη του πεπρωμένου δεν της επιτρέπει να ζήσει μαζί με αυτόν που αγαπά περισσότερο. Το έργο διαπερνά πολλές εποχές και ηπείρους και μιλάει με απαράμιλλο τρόπο για τον έρωτα, την αμαρτία, την ηθική, τη θυσία, το θείο, το ανθρώπινο, που συνδιαλέγονται σ’ ένα παιχνίδι ανάμεσα στον παράδεισο και τη γη, το πνεύμα και τη σάρκα.
Η θεατρική φόρμα εναλλάσσει περίτεχνα το λυρικό και το επικό στοιχείο, το υψηλά ποιητικό και το προκλητικά πεζό, το δραματικό και το κωμικό, με όχημα μια γλώσσα σε ελεύθερο στίχο. Ο Κλωντέλ γράφει το έργο, μετά την απώλεια ενός μεγάλου έρωτα και συνθέτει ένα συγκλονιστικό ποίημα για την κατάκτηση του Κόσμου, του Άλλου, του Θεού. Πάνω απ’ όλα όμως, συλλαμβάνει και παραδίδει στην αιωνιότητα έναν ύμνο για το θέατρο, για την απεριόριστη δύναμή του, μόνος τόπος και μέσον όπου μπορείς να αφηγηθείς τα πάντα για τη ζωή, εκεί όπου «ο καημένος ο άνθρωπος μπορεί να γίνει για λίγες ώρες Θεός».
«Το ατλαζένιο γοβάκι, ή το χειρότερο δεν είναι πάντα σίγουρο» γράφτηκε στην Ιαπωνία στις αρχές του 20ου αιώνα (1919-1924), εκδόθηκε λίγο αργότερα (το 1929) και είδε τα φώτα της σκηνής το 1943, σε σκηνοθεσία του Ζαν-Λουί Μπαρώ που συνεργάστηκε με τον συγγραφέα για μια πολύ συντομότερη «σκηνική εκδοχή» του έργου. Η παράσταση αυτή, διάρκειας τεσσάρων ωρών, ανέβηκε στην Κομεντί Φρανσαίζ κατά τη διάρκεια της Κατοχής και αποτελεί αναμφισβήτητα ένα από τα μεγαλύτερα γεγονότα στην ιστορία του θεάτρου του 20ου αιώνα. Αλλά και αργότερα, όταν το έργο ξαναπαίχτηκε στην ίδια σκηνοθεσία, μετά από την Απελευθέρωση, σημάδεψε τη συνείδηση του κοινού, χάρη στην ποιότητα και την πρωτοτυπία του, στην ομορφιά και το βάθος της ποιητικής του γλώσσας, στην ανατρεπτική δύναμη της μορφής του.
«Το Ατλαζένιο γοβάκι» ήταν μια σπάνια θεατρική εμπειρία για τους θεατές που παρακολούθησαν τη θρυλική εννιάωρη παράσταση του Αντουάν Βιτέζ στο Φεστιβάλ της Αβινιόν το 1987, καθώς και γι’ αυτούς της νεότερης γενιάς που ήταν παρόντες στην ενδεκάωρη παράσταση του Ολιβιέ Πυ στο θέατρο Οντεόν του Παρισιού το 2009. Έγινε μάλιστα και ταινία διάρκειας 7 ωρών από τον Μανουέλ ντε Ολιβέιρα (1985). Στην Ελλάδα έχει ανέβει μόνο μια φορά, το 1964, η σύντομη «σκηνική εκδοχή» του έργου, από τον Αλέξη Σολομό στο Εθνικό Θέατρο, σε μετάφραση Παντελή Πρεβελάκη.
Ζητήσαμε από τη σκηνοθέτιδα της παράστασης, Έφη Θεοδώρου να μας εξηγήσει τι ακριβώς θα δούμε στην Πειραιώς 260, στις 30 και 31 Ιουλίου.
Κυρία Θεοδώρου, πώς ανακαλύψατε το «Ατλαζένιο Γοβάκι» και ποιο ήταν το στοιχείο που σας κέντρισε την προσοχή;
«Το Ατλαζένιο Γοβάκι» το ανακάλυψα το 1987, όταν φοιτήτρια ακόμα είχα την τύχη να δω την 11ωρη παράσταση του Αντουάν Βιτέζ στην Αβινιόν. Αμέσως το έργο αυτό έγινε ένα πολύ αγαπημένο μου ανάγνωσμα, αλλά και αντικείμενο μελέτης, σημείο αναφοράς. Μέσα από τις αφηγήσεις των ηθοποιών της παράστασης που γνώρισα, το έργο λειτουργούσε πάντα μέσα μου. Ο Κλωντέλ στέλνει τους ήρωές του να εξερευνήσουν τα πέρατα της γης και τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής. Με συγκινεί ότι η αυτοβιογραφία του ποιητή, η κατάθεση της ψυχής του, γίνεται μια παραβολή για την κατάκτηση του Κόσμου. Ο Κλωντέλ υπήρξε διπλωμάτης και σε ένα απ’ τα ταξίδια του ερωτεύθηκε παράφορα μία γυναίκα που αποτέλεσε τελικά την πρώτη ύλη για όλο το συγγραφικό του έργο. Το Ατλαζένιο γοβάκι είναι για μένα το απόγειο ενός ανοίγματος ψυχικού και πνευματικού: μιλάει με εξαιρετικό τρόπο για τον έρωτα, το βάσανο της απουσίας του αγαπημένου, τον πόνο, τον αποχωρισμό, τον θάνατο, την αμαρτία, την ηθική, τη θυσία, το θείο, το ανθρώπινο, τα συστατικά μεγέθη της τραγωδίας με έναν απόλυτα πρωτότυπο και προσωπικό τρόπο.
Ποια είναι η υπόθεση του μυθιστορήματος;
Το έργο αρχίζει στην Ισπανία της Αναγέννησης, που είναι το κέντρο του καθολικισμού αλλά και του κόσμου. Ο Δον Ροντρίγκο, και η Δόνια Προέσα, η γοητευτική σύζυγος του σεβάσμιου δικαστή Δον Πελάγιου, συναντιούνται και ερωτεύονται. Όμως, η Δόνια Προέσα, κατόπιν εντολής του βασιλιά και του συζύγου της, εγκαταλείπει την Ισπανία για το Μογκαντόρ, ένα κάστρο στην Αφρική, με σκοπό να υπερασπιστεί εκεί τα Ισπανικά συμφέροντα, αναχαιτίζοντας την επέκταση του Ισλάμ. Μετά τον θάνατο του Δον Πελάγιου, η Δόνια Προέσα στέλνει μια επιστολή στον Δον Ροντρίγκο για να έρθει να τη βρει αλλά η επιστολή αυτή φτάνει στα χέρια του δέκα χρόνια αργότερα. Εν τω μεταξύ, εκείνη έχει παντρευτεί τον Δον Καμίλλο και ο Δον Ροντρίγκο κατακτά την Αμερική, διαπράττοντας αγριότητες απέναντι στους αυτόχθονες, με άλλοθι τον εκχριστιανισμό τους. Μόλις λαμβάνει την επιστολή, ταξιδεύει στο Μογκαντόρ και συναντά την Δόνια Προέσα για μία και μοναδική φορά, λίγο πριν τον θάνατό της. Εκείνη, του μεταδίδει τη χαρά που της προσφέρει η θρησκευτική πίστη και μετά από τον θάνατό της, ο Δον Ροντρίγκο απαρνείται το βίαιο παρελθόν του και μεταμορφώνεται σε έναν άνθρωπο που επιζητά την ειρήνη. Τιμωρείται από τον βασιλιά της Ισπανίας για εσχάτη προδοσία, καταλήγει σκλάβος σε ένα καράβι και τελικά σώζεται τυχαία από μια καλόγρια.
Η θεατρική του διασκευή ήταν εύκολη υπόθεση για σας; Ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε; Τι κρατήσατε, τι κόψατε από αυτό το έργο-ποταμό;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ διασκευή έγινε πάνω στη νέα μετάφραση του Στρατή Πασχάλη που θα εκδοθεί από τις εκδόσεις Άγρα. Το έργο έχει ανέβει στην Ελλάδα άλλη μία φορά, πριν από 50 χρόνια, στο Εθνικό Θέατρο, σε μετάφραση Παντελή Πρεβελάκη και σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολωμού, σε μια σκηνική εκδοχή 4 ωρών που δεν είναι άλλη από τη διασκευή που έκανε ο ίδιος ο συγγραφέας μαζί με τον Ζαν- Λουί Μπαρρό, για το πρώτο ανέβασμα του έργου στην Κομεντί Φρανσαίζ το 1943. Σε σχέση με εκείνη τη σύντομη εκδοχή, την οποία μελέτησα φυσικά –ενσωματώνοντας μάλιστα κάποιες λύσεις – η διαφορά είναι ότι η δική μας περιλαμβάνει και ένα τμήμα της Τέταρτης Μέρας (το έργο χωρίζεται σε μέρες, όχι σε πράξεις). Κράτησα σχεδόν αυτούσιες την Πρώτη και τη Δεύτερη Μέρα – γιατί εκεί μας συστήνονται τα πρόσωπα και ξεδιπλώνονται όλα τα νήματα της πλοκής – έκανα γενναία κοψίματα στην Τρίτη Μέρα και επέλεξα μόνο σπαράγματα από την Τέταρτη Μέρα. Η παράσταση θα διαρκεί περίπου 4 ώρες.
Ποια είναι η σκηνοθετική γραμμή που ακολουθείτε στην παρουσίασή του; Τι θα δούμε ακριβώς στην Πειραιώς;
Το έργο περιλαμβάνει πολλά θεατρικά είδη και μορφές, από το δράμα μέχρι το έπος και από τον λυρισμό μέχρι την κωμωδία. Αυτή η εναλλαγή των ειδών και των μορφών είναι πολύ δελεαστική για έναν σκηνοθέτη. Ο Κλωντέλ με το έργο αυτό συνθέτει ένα “ολικό θέαμα” που αναζητά έναν “ολικό θεατή”. Με απασχολεί βαθιά ότι το έργο αυτό συνδυάζει το μεγαλόπνοο περιεχόμενο δοσμένο μέσα από μια ποιητική γλώσσα σε ελεύθερο στίχο και το χειροποίητο της μορφής.
Στην παράστασή μας, ένα σύνολο 12 ηθοποιών αναλαμβάνει να παίξει 30 ρόλους και να αφηγηθεί αυτή την περιπέτεια που είναι Το ατλαζένιο γοβάκι, αντιμέτωπο με όλες τις προκλήσεις που θέτει αυτή η δραματουργία.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ Κλωντέλ αλλά και το συγκεκριμένο έργο χαρακτηρίζονται από το έντονο, θρησκευτικό στοιχείο. Πώς το αντιμετωπίσατε εσείς και πώς συνδέεται αυτό με τη δική μας πραγματικότητα;
Είναι αναμφισβήτητος ο έντονος καθολικισμός του Κλωντέλ. Στα 20 του χρόνια βίωσε την αποκάλυψη του θείου πίσω από μια κολόνα της Notre – Dame. Αλλά παράλληλα είναι και παγανιστής – καθολικός, ένας ειδωλολάτρης. Αντιμετωπίζω από καθαρά θεατρική σκοπιά το δόγμα του Κλωντέλ, που θέλει την Γυναίκα αδιαχώριστη από το ταξίδι μύησης του Άνδρα στον δρόμο που τον οδηγεί στην κατάκτηση του Θεού.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Μετάφραση: Στρατής Πασχάλης
Διασκευή – Σκηνοθεσία: Έφη Θεοδώρου
Σκηνικά: Εύα Μανιδάκη
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Μουσική: Νίκος Πλάτανος
Κίνηση: Ερμής Μαλκότσης, Καμίλο Μπεντανκόρ
Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος
Βοηθός σκηνοθέτη: Νάσια Φουρτούνη
Παίζουν:Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Κωνσταντίνος Ασπιώτης, Τζωρτζίνα Δαλιάνη, Μαριάννα Δημητρίου, Μάξιμος Μουμούρης, Δημήτρης Παπανικολάου, Μαρία Σκουλά, Γιώργος Τζαβάρας, Πηνελόπη Τσιλίκα, Χάρης Φραγκούλης, Γιώργος Φριντζήλας, Νικόλας Χανακούλας
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ
Πειραιώς 260, Κτίριο Δ
ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΩΡΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ
30, 31 Ioυλίου 20.00
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ
Κανονικό 20 €, Φοιτητικό 15 €, Ανέργων 5 €, ΑμεΑ 5 €
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
4 1/2 ώρες (με διάλειμμα)
ΤΡΟΠΟΙ ΑΓΟΡΑΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ ΠΩΛΗΣΗΣ
Εισιτήρια για τις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ μπορείτε να εξασφαλίσετε:
• Online με χρέωση πιστωτικής κάρτας στην ιστοσελίδα www.greekfestival.gr.
• Τηλεφωνικά με χρέωση πιστωτικής κάρτας στο 210.3272000 καθημερινά (και Κυριακές) 9:00 – 21:00.
• Από τα εκδοτήρια του Φεστιβάλ
• Από τα Βιβλιοπωλεία ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ, τα Καταστήματα PUBLIC και τα Βιβλιοπωλεία Ιανός.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΕκδοτήρια
Κεντρικά:
Πανεπιστημίου 39 (εντός στοάς Πεσμαζόγλου)
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα – Παρασκευή:
9:00-17:00, Σάββατο: 9:00-15:00
Λοιποί χώροι: Εκδοτήρια εισιτηρίων λειτουργούν σε όλους τους χώρους των εκδηλώσεων και ανοίγουν δύο ώρες πριν την ώρα έναρξης των παραστάσεων.
Ακολουθήστε το euronews στα Ελληνικά στο Facebook και στο Twitter