ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΈνα δύσκολο εγχείρημα, το πιο δύσκολο τής μέχρι τώρα καλλιτεχνικής της πορείας θεωρεί η Βέρα Κρούσκα τον ρόλο της στο έργο «Πούναι η μάνα σου μωρή», που κάνει πρεμιέρα στις 2 Ιανουαρίου, στη σκηνή LAB του θεάτρου «Σημείο», στην Καλλιθέα.
Πρόκειται για τη θεατρική μεταφορά του αυτοβιογραφικού βιβλίου της Δήμητρας Πέτρουλα, σε διασκευή Σοφίας Αδαμίδου και σκηνοθεσία Ένκε Φεζολλάρι.
Λίγες ώρες πριν ανέβει στη σκηνή για να μας μεταφέρει στη Μάνη του εμφυλίου πολέμου, η Βέρα Κρούσκα δείχνει αισιόδοξη για την τέχνη της και την τέχνη γενικότερα, παρά την κρίση στην οποία έχουμε βρεθεί. Έχει την πεποίθηση ότι «γίνονται πολλά καλά πράγματα στο θέατρο» και πως «μέσα στην κρίση δείχνει να έχει ανθίσει η τέχνη» όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Ειδικά για τον ελληνικό κινηματογράφο, η λαμπερή σταρ της μεγάλης και μικρής ελληνικής οθόνης του 70 και 80 -«δεν αποποιούμαι τίποτα από όλα όσα έχω κάνει» σπεύδει να ξεκαθαρίσει – φέρνει το παράδειγμα της καινούριας ταινίας του Χριστόφορου Παπακαλιάτη «Ενας άλλος κόσμος» για να υπογραμμίσει: «Δεν ανήκω στις φαν του Παπακαλιάτη αλλά χαίρομαι πολύ όταν μου ανατρέπεται η εικόνα. Και αυτή η ταινία ήταν μια ανατροπή της εικόνας που είχα και πραγματικά το χάρηκα πολύ».
Η ίδια σ΄ αυτήν την φάση της μακρόχρονης θεατρικής της καριέρας μεταμορφώνεται στην ηρωίδα που επιδιώκει την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας: «Η Δήμητρα Πέτρουλα, αυτή η σπουδαία γυναίκα, έχει γράψει ένα σπαρακτικό κείμενο, μια κατάθεση ψυχής, σαν ελάχιστη ανταπόδοση στη βαρειά κληρονομιά που της άφησαν οι γονείς της και τ’ αδέρφια της. Φόρο τιμής στους αδικοσκοτωμένους ανθρώπους της» εξηγεί η Βέρα Κρούσκα. Για την προσέγγιση του ρόλου η ηθοποιός τονίζει: «καλούμαι, όχι να ερμηνεύσω αλλά να μεταφέρω αυτή την κατάθεση ψυχής στη σκηνή, να μεταφέρω αυτά που είδε ένα παιδί, στα πολύ σκληρά χρόνια του εμφυλίου: να ξεκληρίζεται μπροστά στα μάτια του ένα ολόκληρο χωριό. Αφηγούμαι επί σκηνής την ιστορία της για να την ξαναζήσω όπως την έζησε ένα παιδί».
Η συγγραφέας Δήμητρα Πέτρουλα, κόρη του αντάρτη Σωτήρη Πέτρουλα, εξιστορεί στο βιβλίο το βίωμά της από τον Γενάρη του 1946, όταν λίγα μέτρα έξω από το σπίτι της, στο Μοναστήρι της Μάνης, είδε να δολοφονούνται ομαδικά τα περισσότερα μέλη της οικογένειάς της, από τους Χίτες, τις ένοπλες συμμορίες της οργάνωσης “Χ”. Παιδάκι τότε η ίδια, επέζησε της σφαγής, για να δει χρόνια αργότερα έναν ακόμα Σωτήρη Πέτρουλα, τον ανιψιό της, να πέφτει νεκρός στη διάρκεια διαδήλωσης στο κέντρο της Αθήνας και να περνά στην ιστορία ως το τραγικό πρόσωπο των Ιουλιανών του 1965.
Εβδομήντα χρόνια μετά τα τραυματικά γεγονότα το έργο είναι επίκαιρο όσο ποτέ, υπογραμμίζει η Βέρα Κρούσκα: «Δεν έχουν περάσει ούτε τρία χρόνια, που θρηνήσαμε τον θάνατο ενός νέου ανθρώπου, εδώ στην Αθήνα, του Παύλου Φύσσα, από μέλη της «Χρυσής Αυγής». Κι οπωσδήποτε δεν είναι θέμα μόνο δικό μας ο εμφύλιος σπαραγμός. Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες του δράματος των ανθρώπων στη Συρία, με τα νεκρά παιδιά στα νερά του Αιγαίου, με τους χιλιάδες πρόσφυγες…Και πιο παλιά, στη Χιλή, στο Λίβανο, στη Νικαράγουα, στη Ρουάντα…Εμφύλιοι σπαραγμοί, δίχως τέλος… κι όχι μόνο στην ιστορία της πατρίδας μας.Είναι η ιστορία της ανθρωπότητας.Και πάντα σε κάθε περίπτωση, θα βρεθούν οι “κατάλληλοι” που θα εκμεταλλευτούν το σπαραγμό – αν δεν τον έχουν οι ίδιοι δημιουργήσει- για να κερδίσουν από τον πόνο τον άλλων, δύναμη, εξουσία, χρήμα…»
Η Δήμητρα Πέτρουλα, επισημαίνει η Βέρα Κρούσκα, αναρωτιέται στο κείμενό της τι θα την κάνουμε αυτή τη βαριά κληρονομιά. «Μέτρο να μετράμε το μίσος, αίμα να ποτίζουμε την εκδίκηση;»
Η επιλογή της συγγραφέα για ενότητα και συμφιλίωση δεν αναιρεί φυσικά την ανάγκη για αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας και κυρίως την άρνηση της λήθης, σε μια εποχή που επιδίδεται στη συνειδητή παραχάραξη της ιστορίας, με τους ιδεολογικούς απογόνους των Χιτών, συνεργατών των κατακτητών να αυτοπαρουσιάζονται ως πατριώτες.
Η φράση του βιβλίου της Δήμητρας Πέτρουλα «άραγε με θυμούνται;» ίσως και νάναι ένας από τους λόγους για να ανέβει αυτή η παράσταση, εκτιμά η Βέρα Κρούσκα.
Σ‘αυτό το ταξίδι, ενάντια στη λήθη, συνεπιβάτες της είναι η Σοφία Αδαμίδου, που έκανε την θεατρική μεταφορά του βιβλίου, οι συμπρωταγωνίστριες της Βέρας Κρούσκα Ορνέλα Λούτη και Αγάπη Παπαθανασιάδου και ο σκηνοθέτης της παράστασης τον Ένκε Φεζολλάρι, ο οποίος γνωρίζει πολύ καλά θέατρο – «κάτι που δεν συμβαίνει πάντοτε» – και γνωρίζει ιστορία «πολύ καλύτερα από τα περισσότερα σημερινά παιδιά», λέει χαρακτηριστικά η πρωταγωνίστρια για τον γεννημένο στην Αλβανία και μεγαλωμένο στην Ελλάδα 35χρονο σκηνοθέτη.
Γενικότερα, ένας καλλιτέχνης βρίσκει τρόπους να καταθέσει πράγματα, ακόμα ή κυρίως μέσα στην κρίση, συμφωνεί η γνωστή ηθοποιός και δεν αναφέρεται μόνο σε σκοτεινές παραστάσεις, αλλά στον τρόπο που καταφέρνει να περάσει το χιούμορ, ακόμα και μέσα από το δράμα που βιώνουμε… «Έχω γελάσει ειλικρινά πολύ, με διάφορα πράγματα που έχουν γίνει όλα αυτά τα χρόνια. Κι αυτό είναι που μπορεί τελικά να μας σώσει. Είμαστε όλοι συμμέτοχοι σ‘αυτό που ζούμε και πρέπει να αντιδράσουμε ουσιαστικά με σκέψη και πρόταση. Γιατί, η πρόταση είναι που μετράει. Να ξεφύγουμε από όλο αυτό το κλίμα που πέρασε μέσα στα χρόνια της «ευημερίας», από μια περίεργη και αόρατη κυβέρνηση που στόχο είχε να εξοντώσει τη σκέψη και να πάμε παρακάτω» υποστηρίζει.
Είναι ευκαρία με την παράσταση «Πούναι η μάνα σου μωρή» να τονώσουμε τη μνήμη καταλήγει η Βέρα Κρούσκα: «Η μνήμη είναι μεγάλη υπόθεση. Έχουμε αρχίσει και ψάχνουμε χάπια για να την ξαναβρούμε, αφού δεν μπορούμε να βρούμε τις λέξεις…Θα ήταν ίσως καλό, να δούμε την παρασταση, σαν ένα φάρμακο για τη μνήμη».