Πώς συγκεντρώνουμε στοιχεία για να ελέγξουμε και να βελτιώσουμε την υγεία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη μας καλύπτεται από νερό. Όμως γνωρίζουμε πολύ λίγα για τις αλλαγές που γίνονται σε μεγάλα βάθη.
Το Futuris ακολούθησε μια επιστημονική αποστολή που προσπαθεί να κατανοήσει καλύτερα το θαλάσσιο περιβάλλον.
Ρωτήσαμε την οικολόγο του Ινστιτούτου AZTI Μαρία Ουγιάρα, η οποία συμμετέχει στο πρόγραμμα “Devotes” να μας διευκρινίσει τι ακριβώς αναζητούν οι επιστήμονες εν πλω στο κεντρικό ερευνητικό σκάφος της Φινλανδίας μέσα στη μέση της Βαλτικής Θάλασσας.
«Οι επιστήμονες συγκεντρώνουν στοιχεία από διαφορετικά κομμάτια της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Στην περίπτωση αυτή φυτοπλαγκτόν, ζωοπλαγκτόν, βένθος. Προσπαθούν να πάρουν τα στοιχεία, ώστε αργότερα να εκτιμήσουμε την περιβαλλοντική κατάσταση της Βαλτικής και άλλων θαλασσών».
Οι επιστήμονες ελέγχουν δείγματα από διάφορα σημεία και βάθη. Εξετάζουν τους τύπους και τις ποσότητες των πλαγκτόν, την αλμυρότητα και τη συγκέντρωση οξυγόνου. Κι αυτό είναι μόνο ένα μικρό μέρος των στοιχείων που συγκεντρώνονται συνεχώς από ερευνητές σε όλη την Ευρώπη. Το εύρος των μελετών εκτείνεται από τους μικροοργανισμούς και τα πτηνά, μέχρι τα θηλαστικά.
Η θαλάσσια βιολόγος Άννα-Στίινα από το Φινλανδικό Περιβαλλοντικό Ινστιτούτο (SYKE) διευκρινίζει: «Φυσικά, για να συγκεντρώσουμε όλες αυτές τις πληροφορίες, πρέπει να έχουμε συγκεκριμένα μοντέλα και εργαλεία. Επίσης, οι έλεγχοι πρέπει να επαναλαμβάνονται τακτικά. Χρειαζόμαστε αυτού του είδους τα εργαλεία αξιολόγησης, ώστε να κατανοούμε το μήνυμα που λαμβάνουμε από αυτούς τους διαφορετικού τύπου οργανισμούς».
Για τους επιστήμονες που εργάζονται σε ένα ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα, αυτό το ταξίδι είναι μια ευκαιρία να ελέγξουν το νέο τους λογισμικό. Το software ενώνει κομμάτια διαφορετικών στοιχείων παρατήρησης σε μια συνεκτική εικόνα που ελέγχει την υγεία των θαλασσών.
«Στο πλαίσιο του προγράμματος έχουμε αναπτύξει το εργαλείο που ενσωματώνει όλους τους δείκτες. Βάζει μαζί τους διάφορους δείκτες που εντοπίζονται σε διαφορετικά χωρικά επίπεδα, σε διαφορετικούς βιότοπους, όπως είναι οι υδάτινες στήλες ή η παράκτια βλάστηση. Έχουμε αναπτύξει λοιπόν το εργαλείο που τα συνδέει με ένα διαφανή τρόπο και μας δίνει μια ενιαία εκτίμηση της υγείας του οικοσυστήματος», μας λέει η λιμνολόγος του SYKE Λάουρα Ουουσιτάλο.
Ερευνητικά κέντρα όπως το Φινλανδικό Περιβαλλοντικό Ινστιτούτο προσθέτουν περισσότερες πληροφορίες στη βάση δεδομένων. Διάφορες πηγές, όπως οι δορυφορικές εικόνες, συμβάλουν στην καλύτερη κατανόηση της ανθρώπινης επίδρασης στα θαλάσσια περιβάλλοντα.
Σύμφωνα με τον θαλάσσιο βιολόγο του SYKE Χένρικ Νίγκερντ, «προς το παρόν, οι κύριες απειλές για τη θάλασσα είναι η υπερεκμετάλλευση, η διατροφική μόλυνση και οι επικίνδυνες ουσίες από τη βιομηχανική δραστηριότητα».
Πίσω στη θάλασσα, το ερευνητικό ταξίδι συνεχίζεται.
Επανερχόμαστε στη Μαρία Ουγιάρα. Τη ρωτάμε αν θεωρεί πως στις έρευνές τους υπάρχουν ελπιδοφόρα στοιχεία, με δεδομένα τα όσα γνωρίζουν για τις διάφορες αρνητικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, της θαλάσσιας ρύπανσης και της υπερεκμετάλλευσης των θαλάσσιων πόρων.
Η απάντησή της είναι μάλλον ενθαρρυντική: «Φυσικά. Σταδιακά γνωρίζουμε και καταλαβαίνουμε καλύτερα τη λειτουργία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και πώς επηρεάζεται από τις δραστηριότητές μας. Αυτό μας διευκολύνει στο να λαμβάνουμε αποφάσεις με καλύτερη πληροφόρηση, ώστε να βρούμε πιο αποτελεσματικούς τρόπους επίλυσης τέτοιων προβλημάτων».