Νόμπελ Χημείας σε τρεις πρωτοπόρους των μοριακών μηχανών

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Tρεις επιστήμονες που δημιούργησαν μηχανές από μόρια μοιράζονται το Νόμπελ Χημείας 2016.

Πρόκειται για τον Γάλλο Ζαν-Πιερ Σοβάζ επίτιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου και επίτιμο διευθυντή ερευνών στο γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας, τον σερ Φρέιζερ Στόνταρτ, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Νορθγουέστερν στις ΗΠΑ και τον Ολλανδό Μπέρναρ Φέρινγκα καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν.

BREAKING NEWS 2016 #NobelPrize in Chemistry to Jean-Pierre Sauvage, Sir J. Fraser Stoddart and Bernard L. Feringa pic.twitter.com/buInkIc1KC

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 5, 2016

Μοριακές μηχανές

Οι τρεις πρωτοπόροι χημικοί άνοιξαν νέους δρόμους με την έρευνα τους. Κατάφεραν να συνδέσουν μόρια μεταξύ τους τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόνομα. Πρόκειται για τις αποκαλούμενες μοριακές μηχανές που μπορούν να επιτελέσουν κάποιο έργο, μετατρέποντας την χημική ενέργεια σε κίνηση.

Την αρχή έκανε ο 72χρονος σήμερα Ζαν-Πιέρ Σοβάζ, το 1983. Ο Γάλλος επιστήμονας συνέδεσε μόρια σε μορφή αλυσίδας. Ήταν το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη των μοριακών μηχανών, καθώς σε κάθε μηχανή τα εξαρτήματα πρέπει να κινούνται αμφίδρομα.

Breakthrough in 1983: Jean-Pierre Sauvage used a copper ion to interlock molecules using a mechanical bond #NobelPrize#Chemistry 2016 pic.twitter.com/sQqZVx0HMh

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 5, 2016

Την δεκαετία του 1990, ο 74χρονος σήμερα, σερ Φρέιζερ Στότναρντ κατάφερε να περάσει ένα μόριο σε σχήμα άξονα μέσα από ένα κυκλικό προκειμένου να κινηθεί το ένα ανεξάρτητα από το άλλο.

Πρόκειται για την συρρίκνωση του συστήματος άξονας-τροχός σε επίπεδο μορίων.

2016 Chemistry Laureate Fraser Stoddart created a molecular shuttle that could move along an axle in a controlled manner. #NobelPrizepic.twitter.com/iyElKySsQ8

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 5, 2016

Ο 65χρονος σήμερα, Μπέρναρ Φέρινγκα, το 1999 κατάφερε να κατασκευάσει τον πρώτο μοριακό κινητήρα. Επίσης ανέπτυξε ένα άλλο σύστημα μοριακών κινητήρων που κατάφερε να σηκώσει 10.000 φορές το βάρος του. Ένα ακόμα ανέπτυξε ένα ακόμα μοντέλο με 4 μοριακούς κινητήρες μπορούσε να κινείται σε μια επιφάνεια σαν ένα νανοαυτοκίνητο.

A four-wheeled molecule moving on a metal surface: https://t.co/OsVx3XqtJt

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 5, 2016

Τα μοριακά συστήματα που ανέπτυξαν οι τρεις επιστήμονες «βρίσκονται σήμερα στο ίδιο στάδιο που ήταν ο ηλεκτρικός κινητήρας στη δεκαετία του 1830, όταν οι επιστήμονες παρουσίαζαν μανιβέλες και ρόδες, χωρίς να ξέρουν πως αυτό θα οδηγήσει στα ηλεκτρικά τρένα, στο πλυντήριο, στους ανεμιστήρες και στα μίξερ», επισημαίνει η επιτροπή. Ουσιαστικά λοιπόν, οι εφαρμογές των μοριακών μηχανών είναι ευρύτατες αν και ακόμα βρισκόμαστε σε πρώιμο στάδιο.

Οι τρεις επιστήμονες θα μοιραστούν το έπαθλο των 8 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (περίπου 830.000 ευρώ).

Ο Μπέρναρ Φέρινγκα ευχαρίστησε τους φοιτητές και τους συναδέλφους του στο Πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν για τη συνεργασία τους που όπως είπε τον οδήγησαν στο βραβείο Νόμπελ.

Νόμπελ Χημείας με αριθμούς

108 Νόμπελ Χημείας σε 175 επιστήμονες έχουν απονεμηθεί από το 1901

4 γυναίκες έχουν τιμηθεί με το Νόμπελ Χημείας. Πρόκειται για τις Μαρία Κιουρί, Ιρέν Ζολιό-Κιουρί, Ντόροθι Κράουφουτ Χότζκιν, Αντα Γιόναθ

Ο Φρέντερικ Σάνγκερ έχει τιμηθεί με το Νόμπελ Χημείας δύο φόρες το 1958 και το 1980.

Ο γηραιότερος επιστήμονας που τιμήθηκε με Νόμπελ Χημείας ήταν ο Τζον Φεν στα 82 του χρόνια, το 2002.

Τα 58 έτη είναι ο μέσος όρος ηλικίας των επιστημόνων που κέρδισαν Νόμπελ Χημείας

Την Παρασκευή θα ανακοινωθεί το Νόμπελ Ειρήνης και την Δευτέρα το Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών. Με το τελευταίο είχε τιμηθεί το 2010 ο Κύπριος οικονομολόγος Χριστόφορος Πισσαρίδης