Σοφία Πάσχου: Η «Μύτη» αναδεικνύει τον παραλογισμό που βιώνουμε σήμερα

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Μας συστήθηκε μέσα από τη δική της «Οδύσσεια». Πέρσι παρουσίασε στο θέατρο «Πόρτα» το «Πιάνω παπούτσι πάνω στο πιάνο», μία από τις καλύτερες παραστάσεις της σεζόν που συνεχίζεται και φέτος. Η Σοφία Πάσχου και η ομάδα Patari Project έχουν γίνει γνωστοί, χάρις στη διαφορετική θεατρική τους τεχνική: χρησιμοποιούν μια πλατφόρμα, μια ξύλινη επιφάνεια περιορισμένων διαστάσεων για να αφηγηθούν με το δικό τους τρόπο τα έργα που επιλέγουν.

Η συνθήκη αυτή φέτος άλλαξε στην «Μύτη» του Νικολάι Γκόγκολ, μια παράσταση για ενηλίκους αυτή τη φορά που παίζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο θέατρο Πόρτα. Το κοινό θα είναι πάνω στη σκηνή και οι ηθοποιοί στις καρέκλες. Είναι ένας τρόπος για να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο του παραλόγου που αναδεικνύει το διήγημα του ρώσου συγγραφέα, αλλά και τον απόλυτο παραλογισμό μιας κοινωνίας, που ζούμε σήμερα. Ήρωας του έργου είναι ο Κοβαλιώφ, ο οποίος ξυπνά ένα πρωί και ανακαλύπτει ότι του λείπει η μύτη. Αναζητώντας την, θα ανακαλύψει διάφορα πράγματα για τη ζωή του, αλλά και το περιβάλλον μέσα στο οποίο κινείται. Η Σοφία Πάσχου μας παρουσιάζει τι έχει ετοιμάσει φέτος το Patari Project.

-Πώς έπεσε στα χέρια σου η Μύτη;

Την είχα διαβάσει πριν από δέκα χρόνια. Την είχα ξεχάσει όμως γιατί δεν με τρέλανε. Πέρσι όμως, όταν ξεκινήσαμε να μιλάμε με τον Θωμά Μοσχόπουλο για το πρόγραμμα της φετινής σεζόν στο θέατρο Πόρτα, όπου θέλαμε να υπάρχει ένας ενιαίος θεματικός πυρήνας, η Μύτη ταίριαξε απόλυτα στο παράλογο και το σουρεαλιστικό που έχουν και τα υπόλοιπα δύο έργα: η «Δίκη» του Κάφκα και το «Μαύρο Χιόνι» του Μπουλγκάκοφ.

-Τι σου κέντρισε την προσοχή;

Μου φάνηκε ενδιαφέρον που ένας άνθρωπος χάνει κάτι δεδομένο. Ότι ξυπνά ένα πρωί και έχει χάσει τη μύτη του. Πριν δέκα χρόνια όταν το διάβασα μου φάνηκε παράλογο. Πλέον δεν μου φαίνεται καθόλου παράλογο, με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, με τα πράγματα που χάνουμε καθημερινά, τα οποία τα θεωρούσαμε δεδομένα. Άρα το να σηκωθούμε ένα πρωί από το κρεβάτι και να μην έχουμε μύτη, μπορεί τελικά να είναι φυσιολογικό. Άρα είναι ένα κείμενο που αφορά πολύ το σήμερα και αυτό που βιώνουμε.

-Το έχετε πειράξει;

Με την ομάδα έχουμε κάνει την δική μας εκδοχή πάνω στο έργο. Έχουμε πάρει την κεντρική ιδέα ότι κάποιος χάνει τη μύτη του, το παράλογο δηλαδή και από εκεί και πέρα έχουμε φέρει όλο το υπόλοιπο πλαίσιο στο σήμερα. Τα κείμενα της παράστασης έχουν γραφτεί από τους ίδιους τους ηθοποιούς. Είναι μια συλλογική προσπάθεια, μια παράσταση devised theater.

-Πώς αντιδρά λοιπόν αυτός ο ήρωας, όταν συνειδητοποιεί τι του έχει συμβεί;

Προσπαθεί να διαχειριστεί την απώλειά του. Ξαφνικά βλέπει τον κόσμο καλύτερα. Ο Κοβαλιώφ χάνει τη μύτη του και ανοίγει τα μάτια του. Αντιλαμβάνεται για πρώτη φορά αληθινά πού πραγματικά ζει. Καταλαβαίνει τον παραλογισμό μέσα στον οποίο ζει. Κάποια στιγμή δεν μπορεί να ζήσει υπό αυτή τη συνθήκη, να συνεχίσει να παίζει αυτό το παιχνίδι. Αναφωνεί ότι δεν αντέχει άλλο. Το θέμα που τίθεται στο τέλος είναι αν μπορείς να δραπετεύσεις από αυτόν τον παράλογο κόσμο. Μπορείς να γλιτώσεις από αυτή την καθημερινότητα ή τελικά υποτάσσεσαι σ’ αυτό το σύστημα που σε εξοντώνει; Είναι κάτι που κι εμένα με απασχολεί πάρα πολύ. Αισθάνομαι ότι δεν μπορώ να αλλάξω τίποτε. Ότι η κατάσταση που ζω με πνίγει και δεν μου αφήνει κανένα περιθώριο αντίδρασης.

-Οπότε είναι ένα καφκικό περιβάλλον από το οποίο κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει;

Στην παράσταση υπάρχει πολύ γέλιο και χιούμορ. Ταυτίζεσαι με τις καταστάσεις που βιώνουν οι χαρακτήρες. Γελώντας όμως συνειδητοποιείς πόσο μαύρο και θλιβερό είναι αυτό που έχεις ζήσει και περνά και ο βασικός μας ήρωας. Στο τέλος υπάρχει η ανατροπή που φέρνει η συνειδητοποίηση των πραγμάτων. Αυτό θέλω κι εγώ από τους θεατές μας. Να συνειδητοποιήσουν όταν γυρίσουν σπίτι, ότι αυτοί είναι οι Κοβαλιώφ. Γι’ αυτούς μιλάει το έργο.

-Οι προηγούμενες δουλειές σας ήταν αρκετά πιο «ανάλαφρες». Γιατί άλλαξε ρότα η ομάδα;

Ήταν ένα ρίσκο που πήραμε όλοι μαζί. Θέλαμε να προχωρήσουμε σε κάτι διαφορετικό. Δεν θέλαμε να επαναλάβουμε την ασφάλειά μας. Το κάνουμε πολύ καλά: φτιάχνουμε ωραίες εικόνες, παίζουμε σε έναν πολύ περιορισμένο χώρο. Κάπου εκεί ήρθε η ιδέα της αλλαγής: ο περιορισμός δεν θα είναι πλέον ένα κομμάτι ξύλο 1,00Χ1,60, ένα πατάρι αλλά η καρέκλα. Ανοίγει ο χώρος, αλλάζουμε προοπτική, δημιουργούνται νέες δυνατότητες. Θέλαμε να αφηγηθούμε μια ιστορία χαοτική, γιατί αυτό που ζούμε είναι το χάος. Πάμε λοιπόν να αγγίξουμε πλευρές που έχουμε όλοι και τα μέλη της ομάδας μας. Μας αρέσει λοιπόν που παίρνουμε αυτό το ρίσκο και εγκαταλείπουμε την πεπατημένη.

-Η ειδοποιός διαφορά αυτή τη φορά είναι ότι το κοινό θα είναι πάνω στην σκηνή και οι ηθοποιοί στην πλατεία. Γιατί το κάνεις αυτό;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Για να αλλάξουμε τη συνθήκη. Για να δουν λιγάκι διαφορετικά οι θεατές τη ζωή τους και τον τρόπο που κινούνται οι χαρακτήρες. Χωρίς να το παίζουμε έξυπνοι, θέλουμε να τους δείξουμε τη ζωή τους. Εκεί που κάθονταν μέχρι πριν λίγο καιρό, παίζεται η ζωή τους. Μου αρέσει γιατί όλο θα είναι ανάποδο, καθώς οι θεατές δεν θα μπαίνουν από την κανονική είσοδο, αλλά από την πίσω πόρτα του θεάτρου, που θα τους βγάζει κατευθείαν πάνω στην σκηνή.

-Σας δυσκόλεψε αυτή η αλλαγή του χώρου που παίζετε;

Από την πρώτη πρόβα όλα κούμπωσαν. Το στοιχείο του παράλογου που θέλαμε να αναδείξουμε, φωτίστηκε αλλιώς. Είναι όντως όμως πολύ δύσκολο για τους ηθοποιούς, γιατί κουράζονται πολύ να παίζουν πάνω στα καθίσματα. Και πολύ επικίνδυνο. Γι’ αυτό το προσαρμόσαμε όλο αυτό για να είναι δυνατό.

-Τι είναι για σένα η Μύτη;

Η Μύτη είναι ένας άνθρωπος, στην παράστασή μας που θέλει να ζήσει ελεύθερος. Θέλει να φύγει. Να ξεκολλήσει από μια κατάσταση που δεν αντέχει πλέον. Ξεκολλάει. Αλλά μετά αναρωτιέται ποια ελευθερία του απομένει; Μπορεί να ζήσει ελεύθερος;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Είναι μια ωδή στην απώλεια ή μια συνειδητοποίηση του τέλους των ψευδαισθήσεων και των βεβαιοτήτων;

Είναι και τα δύο. Είναι μια ωδή στην απώλεια και μέσα από τη συνειδητοποίηση της κατάστασης, καταλαβαίνουμε την πραγματικότητα, το παράλογο, που πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Χωρίς την απώλεια, δεν υπάρχει συνειδητοποίηση. Αυτό συμβαίνει και στη ζωή μας: μόνο μέσα από μια μεγάλη απώλεια, συνειδητοποιούμε πράγματα.

-Έχεις αντίστοιχες βεβαιότητες; Ή η ζωή και οι αποφάσεις που παίρνεις είναι σε διαρκή αμφισβήτηση;

Το παίζω σίγουρη. Σαφώς δεν ξέρω τι μου γίνεται. Σαφώς και δεν ξέρω αν έκανα καλά και γύρισα τώρα στην Ελλάδα, γιατί έμενα εννιά χρόνια στο εξωτερικό. Όλοι με λένε τρελή που ήρθα στη μέση της κρίσης. Πέρσι πέρασα αρκετά δύσκολα. Κοίταζα κάθε δύο μέρες να βρω πτήση για να φύγω. Έφτανα ως το τελικό βήμα να κλείσω το εισιτήριο και αμφιταλαντευόμουν. Η ζωή μου έχει μάθει σε ρυθμούς εξωτερικού και όχι σε αντίστοιχους ελληνικούς. Έχω μάθει να δουλεύω διαφορετικά, με κρατική ενίσχυση. Εδώ οι ηθοποιοί αναγκάζονται να κάνουν 500 δουλειές για να επιβιώσουν. Οι Άγγλοι δεν θα μπορούσαν να το κάνουν ποτέ, αυτό που περνάμε εμείς εδώ. Για μένα λοιπόν αυτή είναι μια μεγάλη περίοδος να αποφασίσω αν είμαι καλά εδώ και κάνω αυτό που θέλω. Σίγουρα για κάποιο λόγο γύρισα και σίγουρα εμπιστεύομαι το ένστικτό μου. Πήρα ρίσκο. Αλλά είναι σίγουρο ότι κάτι γίνεται εδώ.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Τι κέρδισες από αυτή την εμπειρία;

Έσπασα τον κώδικά μου. Διέρρηξα την ασφάλειά μου, που είχε να κάνει με το να δουλεύω αποκλειστικά σε μια πλατφόρμα, με σχήματα και με ανθρώπους που είναι πολύ κοντά ο ένας στον άλλο. Ήταν σίγουρα κάτι τρομακτικό για μένα, γιατί μετακινήθηκε ο τρόπος που έβλεπα. Έμαθα πώς είναι να βρίσκεσαι σε αχαρτογράφητα νερά. Υπήρχε πολύς φόβος. Αλλά τελικά μου άνοιξε ένας δρόμος, που με έκανε να αισθανθώ πιο ελεύθερη. Επίσης για πρώτη φορά οι ηθοποιοί είναι συνδημιουργοί αυτού που θα δείτε. Δεν είχα συνηθίσει κάτι τέτοιο. Η μετατόπιση αυτή μου άρεσε.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Σκηνοθεσία: Σοφία Πάσχου
Δραματουργία: Juan Ayala
Μουσική Σύνθεση: Ανρί Κεργκομάρ
Κοστούμια: Κλαίρ Μπρέισγουελ
Φωτισμοί: Σοφία Αλεξιάδου
Σκηνική Επιμέλεια: Άγγελος Καρύδης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Ιωάννα Τρικενέ
Φωτογραφίες- video: Panagiotis Maidis
Με τους: Θεοδόση Κώνστα, Θάνο Λέκκα, Ηλία Μουλά, Κίττυ Παϊταζόγλου, Εριφύλη Στεφανίδου, Αλέξανδρο Χρυσανθόπουλο

INFO

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

ΠΟΡΤΑ
Μεσογείων 59, τηλ.: 210 77 11 333 www.porta-theatre.gr
Μέρες και ώρα παραστάσεων: Δευτέρα και Τρίτη στις 21:15
Τιμές εισιτηρίων: Κανονικό 15€, Φοιτητικό, ΑΜΕΑ, άνω των 65, ομαδικό (άνω των 10 ατόμων) 10€, Ανέργων 8€