Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης φιλοξενεί την επετειακή έκθεση του Βραβείου ΔΕΣΤΕ (1999-2015)
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ σύγχρονη τέχνη έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος της ταυτότητας και του προγραμματισμού του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης την τελευταία δεκαετία με τη φιλοξενία αρκετών διαφορετικών εκθέσεων. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η στρατηγική συνεργασία με το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ που ξεκίνησε το 2009, με τη φιλοξενία κάθε δύο χρόνια του Βραβείου ΔΕΣΤΕ, αυτής της σημαντικής έκθεσης σύγχρονης τέχνης που παρουσιάζει έργα ελλήνων και κύπριων καλλιτεχνών, που ζουν στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό.
Η καλλιτεχνική πλατφόρμα που συνέλαβε ο Δάκης Ιωάννου, πριν από είκοσι περίπου χρόνια, έχει αποδείξει τη δυναμική της, συστήνοντάς μας μια νέα γενιά καλλιτεχνών, οι οποίοι έχουν πλέον κάνει αξιόλογη πορεία και στο εξωτερικό. Οι συγκεκριμένοι 60 δημιουργοί, που συμμετείχαν μέχρι σήμερα, είχαν τη μοναδική ευκαιρία να παρουσιάσουν τη δουλειά τους και να κριθούν από μια διεθνή επιτροπή ειδικών, που είχαν επαφή με το παγκόσμιο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι.
Το βραβείο ήταν απλά η αφορμή να έρθουν στο φως νέες ιδέες, τάσεις, έργα. Δεν προέβαλε ποτέ μόνο το νικητή. Δεν αποτέλεσε ποτέ αυτοσκοπό για τους εμπνευστές του. Είναι μια ευκαιρία για συζήτηση, για διάλογο ανάμεσα σε φιλότεχνους, ειδικούς, καλλιτέχνες και βέβαια το ευρύ κοινό. Ο καθένας τους έφερνε τα δικά του επιχειρήματα στο τραπέζι. Διαφωνούσαν, συμφωνούσαν ενώπιον ενός πληθωρικού έργου, που σταδιακά συνέβαλε αποφασιστικά στη δημιουργία αυτού που αποκαλούμε σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία στην Ελλάδα. Έτσι δημιουργήθηκε ένα πλαίσιο κατανόησης και επικοινωνίας των σύγχρονων πρακτικών στον ελλαδικό χώρο.
Το Βραβείο ΔΕΣΤΕ ξεκίνησε το 1999. Η πέμπτη συνεργασία των δύο θεσμών (Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ – Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης), που ήταν καθορισμένη να πραγματοποιηθεί φέτος κρύβει λοιπόν μια μικρή ανατροπή, που βάζει μια άνω τελεία στην «ομαλή» διετή διεξαγωγή της έκθεσης. Να μην φιλοξενήσει ένα νέο διαγωνισμό, ένα νέο βραβείο. Αντίθετα, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 18 χρόνων, μια επετειακή έκθεση έρχεται να μας θυμίσει το έργο των εννιά καλλιτεχνών, που βραβεύτηκαν μέχρι σήμερα.
Όχι τα έργα που νίκησαν τότε, αλλά έργα που προέκυψαν από τις αναζητήσεις τους: άλλα εντελώς καινούργια, άλλα που γεννήθηκαν στο ενδιάμεσο διάστημα από την βράβευση. Έτσι η τωρινή έκθεση βοηθάει στην κριτική αποτίμηση της πορείας των δημιουργών, στον αναστοχασμό του τι έχει συμβεί όλα αυτά τα χρόνια και σε δεύτερο επίπεδο σε μια αξιολόγηση της ίδιας της πορείας του Βραβείου ΔΕΣΤΕ.
Ποιοι είναι οι εννέα βραβευθέντες που παρουσιάζουν τώρα τα έργα τους στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης; Λουκία Αλαβάνου, Αναστασία Δούκα, Ειρήνη Ευσταθίου, Χριστόδουλος Παναγιώτου, Μαρία Παπαδημητρίου, Άγγελος Πλέσσας, Γεωργία Σαγρή, Κώστας Σαχπάζης και Παναγιώτα Τζαμουράνη.
Οι καλλιτέχνες και τα έργα που παρουσιάζουν
Aποτελούμενα από «κολάζ» αποσπασμάτων από κινηματογραφικό υλικό συνυφασμένο με δικές της σεκάνς, τα βίντεο και οι εγκαταστάσεις της Λουκίας Αλαβάνου (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2007) συνιστούν μια διερεύνηση της επιρροής του κινηματογράφου στη διαμόρφωση και τη δόμηση της μνήμης. Τα διαστρωματωμένα soundtrack των βίντεο λειτουργούν ενοποιητικά, δημιουργώντας ταυτόχρονα ροή μεταξύ των παράταιρων εικόνων, αυτό που ο Μπρεχτ ονομάζει αποστασιοποίηση. Η βίντεο εγκατάσταση που παρουσιάζει έχει να κάνει με το αίσθημα της ιδίας όταν έμενε στο Λονδίνο. Αισθανόταν σαν μια Αλίκη χαμένη σε μια μεγαλούπολη. Η αναζήτηση της οικίας, ο ρόλος της παράδοσης, η καταγωγική σχέση είναι μερικά από τα ζητήματα που θέτει το έργο της. Σαν να πρόκειται για όνειρα, συνδυάζει κινηματογραφικά αποσπάσματα με φαντάσματα του παρελθόντος, οικεία αντικείμενα, ημερολογιακά βίντεο και ηχογραφήσεις, τις φαντασιώσεις της, φιγούρες από λαϊκές διηγήσεις και αφηγήσεις της γιαγιάς της από την Κρήτη.
Η Αναστασία Δούκα (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2011) με τη δουλειά της αναζητά τη συνείδηση του αντικειμένου-σώματος καθώς αυτό κινείται και επικοινωνεί στο χρόνο και στο χώρο. Ανατέμνει τον χρόνο σε μικρότερες στάσεις εκτόνωσης και τεντώνει στο χώρο το δέρμα του σαν χαρτί απλωμένο σε σκοινί. Η καλλιτέχνις αναγνωρίζει στα υλικά την ικανότητα να δείξουν τη δική της αδυναμία και δυνατότητα. Επιθυμεί να είναι αγωγός μεταξύ των ενδιάμεσων, διαδοχικών και αντιθετικών στάσεων που διαμορφώνουν οι ταξικές δομές, οι αρχιτεκτονικοί περιορισμοί και οι προσωπικές ανατομίες. Η εντυπωσιακή εγκατάσταση που έχει στήσει, προέρχεται από το residency που έκανε στο εργοστάσιο ανδρικών παπουτσιών Τζον Λομπ στο Νορθάμπτον, στη Βρετανία. Πρόκειται για 105 ζευγάρια υποδημάτων, όσοι δηλαδή και οι υπάλληλοι του εργοστασίου. Το έργο της έχει να κάνει με την ταυτότητα, με τη σχέση του ατόμου με τη συλλογικό αποτέλεσμα, αλλά και το ίχνος που αφήνει ο εργαζόμενος όχι μόνο στο προϊόν αλλά και στο έδαφος, χάρις στο παπούτσι που έχει δημιουργήσει γι’ αυτόν η Αναστασία Δούκα. Αυτό που εξετάζει είναι θέματα ύλης και μνήμης, λειτουργίας και φωνής. Μετατρέπει τα υλικά πράγματα σε ψυχικούς αλγορίθμους που όλοι μαζί αποτελούν τους ανθρώπους που δουλεύουν στο εργοστάσιο.
Η Ειρήνη Ευσταθίου (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2009) εργάζεται με σειρά διαφορετικών μέσων, από τη ζωγραφική και τη χαρακτική, μέχρι εγκαταστάσεις μικρής κλίμακας και performance. Η δομή της εργασίας της συχνά ξεκινάει με τη δημιουργία αρχείων πρωτογενούς αρχειακού υλικού, σε συνδυασμό με υλικό που συλλέγει από τις περιηγήσεις της στο αστικό τοπίο, με στόχο την εκ νέου αφήγηση ελασσόνων ιστοριογραφιών. Με τη χρήση αρχειακού υλικού επιδιώκει να εξετάσει διαύλους εξερεύνησης του τρόπου με τον οποίο υπάρχουσες εικόνες μπορούν να μεταδώσουν καταστάσεις πέρα από τα αυστηρά όρια της ειδησιογραφίας και της ιστορίας. Επιπρόσθετα αποδίδει τον τρόπο με τον οποίο οι μικρές αυτές ιστοριογραφίες είναι αποτυπωμένες στο αστικό τοπίο, εκτελώντας έτσι μια ανεπίσημη, ιδιόμορφη και ανθρωποκεντρική αρχαιολογία του παρόντος και του πρόσφατου παρελθόντος. Στις λιθογραφίες και τις μεταξοτυπίες που παρουσιάζει αντιπαραθέτει τον Ιούλιο του 1965 με τον αντίστοιχο Ιούλιο του 2015. Το ζήτημα στο οποίο επικεντρώνεται είναι η σχέση του δημόσιου με το ιδιωτικό, η απόρριψη των παραδεδεγμένων ιστορικών αφηγημάτων και η πυκνότητα των γεγονότων. Τίτλος της ενότητας «Other things can happen, Space is the place».
Το ευρύ πεδίο έρευνας του Χριστόδουλου Παναγιώτου (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2005) εστιάζει στον εντοπισμό και την αποκάλυψη των κρυμμένων εκείνων αφηγημάτων που ενυπάρχουν στο οπτικό αρχείο της ιστορίας και του χρόνου. Σχολιάζοντας το έργο του με τίτλο Wonder Land (2008) και το ενδιαφέρον του για την πρακτική της αρχειοθέτησης, ο καλλιτέχνης σημειώνει: «Δεν ενδιαφέρομαι για την αρχειοθέτηση πέρα από το σημείο στο οποίο αποκαλύπτεται η ιδεολογία που τη χαρακτηρίζει. Αναφέρομαι στο σημείο που αποτυγχάνει να εκμηδενιστεί. Η αισθητική του αρχείου δεν αποτελεί αυτοσκοπό της δουλειάς μου. Ενδιαφέρομαι για τις ιστορικές αφηγήσεις και τις δομές τους. Μέσα από τις αδυναμίες τους, τα αρχεία διευκολύνουν την κατανόηση και ίσως τον επαναπροσδιορισμό». Εδώ παρουσιάζει ένα μαρμάρινο τραπέζι, με την ένδειξη Bastardo, που αναφέρεται στην ποιότητα του υλικού. Δίπλα του ένα ζευγάρι παπούτσια που είναι φτιαγμένα από το δέρμα πραγμάτων οικείων του προσώπων. Μάθετε επίσης την ιστορία του μενταγιόν, με το νόμισμα Μπιζάντε που φορά η κοπέλα και συμμετέχει στην έκθεση.
Για τη Μαρία Παπαδημητρίου (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2003) η λέξη τέχνη διατηρεί μέσα στην ετυμολογία της την υπόσχεση της σύνδεσης μεταξύ χειροτεχνίας και τεχνογνωσίας. Η καλλιτέχνις χρησιμοποιεί τον εαυτό της ως μέσο ανάπτυξης διαλόγου με τους άλλους, και για να καταλάβει την τέχνη ως μια ενεργή κοινωνική διεργασία, γεμάτη αντιφάσεις όσο και δυνατότητες. Από αυτή την άποψη, υποθέτει πως η δουλειά της, που έχει να κάνει περισσότερο με τη διαδικασία και την αλλαγή παρά με το ολοκληρωμένο προϊόν, μπορεί να ιδωθεί σαν μια μορφή ακτιβισμού. Αντιμετωπίζει τη δημιουργία τέχνης ως μια ανθρωπιστική δραστηριότητα, διότι βλέπει την τέχνη στην ανθρωπότητα ως κάτι που εμπλέκει και επηρεάζει τις ζωές των ανθρώπων. Στο τωρινό της έργο αποσυσκευάζει την ιστορία της Αντιγόνης, που την απασχολεί την τελευταία δεκαετία. Δημιουργεί ένα εργαστήριο όπου παρακολουθούμε τη μοίρα της. Μια σειρά από στοιχεία που υπάρχουν διάσπαρτα στο χώρο και τα οποία είναι στην ερμηνευτική διάθεση του θεατή, φωτίζουν τη σχέση της με τον Κρέοντα και τον θάνατο.
To έργο του Άγγελου Πλέσσα (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2015) επικεντρώνεται στη δικτύωση της ψηφιακής μας ζωής και της ζωής μας εκτός δικτύου, με τρόπους που μας κάνουν να κατανοήσουμε τις δύο καταστάσεις. Οι δραστηριότητες του Πλέσσα περιλαμβάνουν περφόρμανς και artist residencies, ιδιωτικές εκδόσεις και ιστοσελίδες, γλυπτική και εκπαιδευτικά project. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια διοργανώνει σε μακρινούς τόπους ετήσιες συγκεντρώσεις , όπως της Αιώνιας Διαδικτυακής Αδελφότητας και πιο πρόσφατα του Πρωτοκόλλου Πειραματικής Εκπαίδευσης, δημιουργώντας εντατικές εμπειρίες, συνήθως διάρκειας μιας εβδομάδας, που καθιστούν ασαφή τα όρια εργασίας και ελεύθερου χρόνου. Στην τωρινή του βίντεο εγκατάσταση καταπιάνεται με την έννοια του φυλαχτού στη σύγχρονη εποχή του ίντερνετ των πραγμάτων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μιμούμενος ακόμη και τους κώδικες των χάκερ.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Ο πυρήνας του έργου της Γεωργίας Σαγρή (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2001) βασίζεται στη διερεύνηση της performance ως ένα συνεχώς εξελισσόμενο πεδίο κοινωνικού βίου και οπτικού πολιτισμού. Η δουλειά της καλλιτέχνιδας, εκτός από τις περφόρμανς των τελευταίων δεκαπέντε ετών, απαρτίζεται από βίντεο, έργα που δημιουργήθηκαν σε περιβάλλον υπολογιστή, κείμενα, εγκαταστάσεις και σχέδια. Η πλειοψηφία των έργων της είναι επηρεασμένη από τη συνεχή ενασχόλησή της με τα πολιτικά κινήματα και την πάλη με θέματα αυτονομίας, χειραφέτησης και αυτο-οργάνωσης. Στην έκθεση παρουσιάζει το έργο «Documentary of behavioral Currencies», που παρουσιάστηκε στην Manifesta 11 στη Ζυρίχη, το 2016. Πρόκειται για δύο εγκαταστάσεις και ένα βίντεο, που επανανοηματοδοτούν το περιεχόμενο των υλικών από τα οποία είναι φτιαγμένες, αλλά και το ρόλο των καλλιτεχνικών ιδρυμάτων στη σύγχρονη εποχή.
Το έργο του Κώστα Σαχπάζη (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2013) βασίζεται στις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά των υλικών, τόσο ως φυσικές οντότητες όσο και ως νοητικές δομές. Χρησιμοποιεί μία ποικιλία υλικών όπως δέρμα, ρητίνη, μέταλλα, πλαστικές ύλες, ξύλο και χρώμα, και δοκιμάζει τη δυνατότητά τους ν’ αναδιαμορφωθούν σε αφηρημένα σύνολα με πλούσιες επιφάνειες. Η μορφή είναι ο δομικός πυρήνας των αντικειμένων του, την οποία ο καλλιτέχνης ανακατασκευάζει σε μια φαντασίωση και παραμένει σε διαρκή κατάσταση ροής. Χειρονομίες, σχήματα, ιδέες και υλικά δοκιμάζονται, αρχειοθετούνται, αναθεωρούνται, διασπώνται, συμπυκνώνονται και τελικά χρησιμοποιούνται για να σχηματίσουν ένα έργο άμεσο και αποφασιστικό το οποίο χαρακτηρίζεται από τη μόνιμη διάθεσή του να υπονομεύει την ίδια του τη φόρμα. Στόχος του να δώσει μια υπόνοια ζωντάνιας, ζωτικότητας. Μια μορφή που έχει τη διάθεση να αποκτήσει ζωή, να αλλάξει υπόσταση.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΓια την Παναγιώτα Τζαμουράνη (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 1999) ήχοι, καθημερινά αντικείμενα, εξωτερικοί χώροι, οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και οτιδήποτε περιβάλλει την καθημερινότητά μας είναι το υλικό απ’ όπου πηγάζουν πειραματισμοί για μια απόπειρα προσδιορισμού εννοιών και καταστάσεων που σχετίζονται με τον χώρο γύρω της. Η αίσθηση αναζήτησης για το τι είναι αληθινό μέσα από την ανακατασκευή ήχων και εικόνων, είναι οργανικό μέρος των πειραματισμών της. Στα βίντεο της Τζαμουράνη εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι ακόμα και τυχαίες λήψεις δένουν λειτουργικά τα μέρη ώστε να εκπληρώνουν την αποστολή τους, το αισθηματικό και εννοιολογικό αποτέλεσμα. Εικόνα και ήχος λειτουργούν αλληλένδετα σε μια προσπάθεια να προσδιοριστεί ο χώρος. Υπάρχουν επαναλαμβανόμενα μοτίβα και θεματικές. Εκτός από τη φωτιά, αναγνωρίζει κανείς ένα ενδιαφέρον για την κίνηση, τη ροή και την έννοια της διαδρομής. Τα τρία βίντεο που παρουσιάζει η δημιουργός έγινε το 2006 & το 2007 και σηματοδοτούν την δυναμική επιστροφή της στον καλλιτεχνικό στίβο, από τον οποίο απείχε τα τελευταία χρόνια.
Οι φωτογραφίες των έργων είναι του Γιώργου Σφακιανάκη
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ
Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Βασ. Σοφίας και Ηροδότου 1, τηλ. 2107228321-3
Διάρκεια: Μέχρι 17 Σεπτεμβρίου 2017
Ώρες Λειτουργίας:
Δευτέρα – Τετάρτη – Παρασκευή-Σάββατο 10:00-17:00
Πέμπτη 10:00-20:00
Κυριακή 11:00-17:00
Τρίτη Κλειστά
Eίσοδος: 3,5 ευρώ
Για τους Φίλους του ΜΚΤ: Είσοδος δωρεάν
Πληροφορίες