«Colossus»: Στο αιματηρό σύμπαν της Κλυταιμνήστρας

«Colossus»: Στο αιματηρό σύμπαν της Κλυταιμνήστρας
Από Γιώργος Μητρόπουλος
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου παρουσιάζει τη δική του εκδοχή του «Αγαμέμνονα» στο Ίδρυμα Κακογιάννη

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου επιστρέφει με το «Colossus» στην Ορέστεια του Αισχύλου για να «κλείσει τους λογαριασμούς του» με την τριλογία, παρουσιάζοντας τη δική του ελεύθερη διασκευή του «Αγαμέμνονα» στο Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη, μέχρι τις 28 Μαΐου. Όλα ξεκίνησαν το 2012 με το «Venison» και συνεχίστηκαν το 2013 με το «Pedestal», που αντλούσαν την έμπνευσή τους από τις «Ευμενίδες» και τις «Χοηφόρους» αντίστοιχα.

Ο σκηνοθέτης, συνεπής ως προς το όραμα αλλά και τον τρόπο προσέγγισής του, στήνει για άλλη μια φορά, στο πλαίσιο της τριλογίας της «Σφαγής», όπως την ονομάζει, ένα τελετουργικό, γεμάτο συμβολισμούς σύμπαν στο οποίο πρωταγωνιστεί η Κλυταιμνήστρα. Το έργο παρακολουθεί την σταδιακή μεταμόρφωσή της από πιστή σύζυγο που έχει αναγάγει την καθαρότητα και την καθαριότητα του οίκου της σε ψυχαναγκασμό, σε δολοφόνο του άνδρα της, σε μια απόλυτα συνειδητοποιημένη καταστροφέα του ανδροκρατικού συστήματος, της ίδιας της κοινωνίας. Μας οδηγεί στην Καρδιά του Σκότους, στην εποχή που κυριαρχεί το δίκαιο του αίματος και η αυτοδικία. Πορεία δηλαδή ακριβώς αντίστροφη από αυτή που ακολουθεί η Ορέστεια.

Με σαφείς αναφορές στα ολοκληρωτικά καθεστώτα του εικοστού αιώνα, αλλά και με αφετηρία μια πιο γυναικεία ματιά πάνω στο γνωστό κύκλο των Ατρειδών, ο σκηνοθέτης εστιάζει την προσοχή του στον εσωτερικό κόσμο της κεντρικής ηρωίδας, η οποία κατευθυνόμενη από τις επιθυμίες της, αλλά και τη νεκρή κόρη της αποφασίζει να βάλει τέλος στο οργανωμένο στρατοκρατικό καθεστώς που αντιπροσωπεύει ο Αγαμέμνονας, παίρνοντας στα χέρια της το νόμο και βάζοντας τέλος στην ίδια τη ζωή, καταστρέφοντας την τάξη και την ιεραρχία.

Η ίδια μετατρέπεται σε ένα μυθικό τέρας, φέρνοντας το Χάος ( με σαφείς σχέσεις και αναφορές στην προηγούμενη σκηνοθεσία του, το «Μετατόπιση προς το ερυθρό» του Γιάννη Μαυριτσάκη), καλώντας σε μια νέα αρχή του κόσμου, σκοτώνοντας τον στρατηγό-γύπα που επιστρέφει στο σπίτι. Το τέλος της πατριαρχίας έρχεται. Το ρολόι της ιστορίας μηδενίζει. Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου καταφέρνει με ρυθμό υπνωτιστικό να παρασύρει τους θεατές του στο εικαστικό του κόσμο, καθηλώνοντας με το ρυθμό, αλλά και την ομορφιά των εικόνων του.

Τον συναντήσαμε και μιλήσαμε μαζί του για την Ορέστεια, για το «Colossus» αλλά και τον καταλυτικό ρόλο της Κλυταιμνήστρας στη δική του εκδοχή του Αγαμέμνονα.

- Τι σε κέντρισε στην Ορέστεια και πώς δούλεψες την τριλογία αυτή την πενταετία;

Μου αρέσει πολύ ως είδος η αρχαία τραγωδία. Το θέμα είναι να βρεις έναν τρόπο προσέγγισης, να δημιουργήσεις έναν κώδικα ανάγνωσης. Πάντα με ενδιαφέρει να βρω έναν προσωπικό τρόπο σύνδεσης με το κάθε έργο. Έτσι κι έγινε, ξεκινώντας με το «Venison» το 2012. Πάνω στον κώδικα, που έφτιαξα. βασίστηκαν και τα επόμενα δύο έργα της τριλογίας: το «Pedestal» το 2013 και το σημερινό. Ξεκαθάρισε μέσα μου από την αρχή αυτό που ήθελα να κάνω. Δημιουργήθηκε μια παρτιτούρα την οποία ακολούθησαν και τα τρία έργα. Βασίστηκε στη διάκριση που υπάρχει ανάμεσα στα επεισόδια και τα στάσιμα.

- Πώς λειτουργεί αυτό στην τριλογία;

Στην Ορέστεια αυτά τα επεισόδια υποκαθίστανται από μια αφήγηση σε ένα ρεαλιστικό περιβάλλον. Τα στάσιμα μοιάζουν με φαντασιωτικές σκηνές που τρέχουν στο κεφάλι του βασικού χαρακτήρα. Αυτό που ήθελα ήταν εκεί που στην τραγωδία όλα τα πράγματα είναι προς τα έξω, προς τους θεούς, προς την κοινωνία και γίνονται δημόσια, να «γυρίσουν» προς τα μέσα, να αφορούν τι συμβαίνει μέσα στο μυαλό και την ψυχή των προσώπων. Για μένα ουσιαστικά πρόκειται για την ίδια κίνηση: γιατί όσο πιο μέσα πας, φτάνεις τελικά σε ένα τοπίο που είναι τόσο μέσα, ώστε μοιάζει να είναι έξω. Η αντίθετη κίνηση δηλαδή σε οδηγεί στο ίδιο σημείο.

- Πέρα από την αντίστροφη της κίνησης, του έξω προς τα μέσα, υπάρχει και μια αντιστροφή στην παρουσίαση των έργων της Ορέστειας. Άφησες τον Αγαμέμνονα για το τέλος. Ανατρέπεις τη δυναμική της τριλογίας και δίνεις μια άλλη είδους κάθαρση. Γιατί;

Δεν πιστεύω στην κάθαρση που φέρνουν οι Θεοί. Ναι ανατρέπω όλη την κίνηση της Ορέστειας. Η δική μου λογική και πορεία είναι προς το χάος. Αυτή την κατεύθυνση δίνω με τη δική μου εκδοχή. Στη δική μου περίπτωση Βασιλεύει το δίκαιο του αίματος. Ότι ο άνθρωπος λειτουργεί τελικά εκτός κοινωνικού πλαισίου και δεν μπορεί να υποταχθεί σε νόρμες που τον φέρνουν σε σύγκρουση με αυτά που πιστεύει και αισθάνεται. Άλλωστε η ρίζα του ανθρώπου είναι η βαρβαρότητα. Δεν μπορεί να την αποβάλλει διά παντός από τη ζωή του. Αυτό είναι κάτι σαφές στην τραγωδία. Ο άνθρωπος ζει μέσα σε ένα σκοτάδι και προσπαθεί να βρει τη θέση του σε ένα αντίξοο πλαίσιο. Αυτό το σκοτάδι απειλεί να τα γκρεμίσει όλα, καραδοκεί να γκρεμίσει τη φαινομενική ηρεμία της ζωής του. Είναι λοιπόν μια πολύ εύθραυστη ισορροπία. Η προσωπική αλλά και κοινωνική ηρεμία μπορεί να καταρρεύσει εύκολα, από ένα σεισμό, ένα ακραίο γεγονός που δεν μπορεί να απορροφηθεί από τη δυναμική της ανθρώπινης δομής. Άλλωστε, ο άνθρωπος είναι ένα μεγαλειώδες τίποτα. Αυτό είναι το ωραίο και το συγκλονιστικό ταυτόχρονα. Ότι όσο οικοδομεί και φτιάχνει πράγματα και μπορεί να έχει κάποιες στιγμές θεϊκές διαστάσεις, το ίδιο εύκολα μπορεί να τα καταστρέψει όλα και να κάνει φρικώδεις πράξεις.

- Στη δική σου εκδοχή δεν είναι ένας θεός που φέρνει τη λύση, αλλά ένας άνθρωπος, ο οποίος παίρνει το μαχαίρι και επιταχύνει τα πράγματα. Τι οδηγεί την Κλυταιμνήστρα σ’ αυτή την ακραία πράξη;

Κι εδώ όλα ξεκινούν από έναν εσωτερικό σεισμό. Ο ίδιος ο άνθρωπος είναι ταυτόχρονα και ο θεός και ο δαίμονας για τον ίδιο. Αυτό αποτυπώνεται εξαιρετικά στην τραγωδία. Η Κλυταιμνήστρα λειτουργεί για μένα στην ουσία ως ένα εσωτερικό τοπίο στο οποίο προβάλλονται πτυχές του εαυτού της, τα κίνητρα και τα συναισθήματά της.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

- Η ματιά σου στην ηρωίδα είναι αρκετά φεμινιστική θα έλεγα. Εξηγείς και δικαιολογείς με έναν τρόπο τον φόνο που έρχεται. Είναι η γυναικεία πλευρά των γεγονότων που δικαιώνει τη συζυγοκτόνο. Δίνεις πολύ χώρο σ’ αυτό το πρόσωπο, αναδεικνύοντας το χαρακτήρα, τα κίνητρα και τις αιτίες που την οδήγησαν στην πράξη.

Εγώ οδηγήθηκα σ’ αυτή την εκδοχή του έργου, διαβάζοντας το πρωτότυπο. Δεν ήταν μια αυθαίρετη σκέψη. Για μένα το κεντρικό πρόσωπο είναι η γυναίκα και αυτή είναι που μένει στο τέλος του έργου. Είναι η μόνη που έχει την επιλογή να δημιουργήσει και άλλη ζωή. Εδώ αποφασίζει να τα κλείσει όλα και να βάλει τέλος στη ζωή που υπάρχει γύρω της. Έχει την απίστευτη δύναμη και την επιλογή να παράξει νέο αίμα, μετά από αυτό που έχυσε. Λέει όχι όμως στο σύμπαν. Τέλος. Όλα αυτά βέβαια είναι σε επίπεδο παραβολής.

- Γιατί σε απασχολεί τόσο πολύ η θέση της γυναίκας σ’ αυτόν τον κόσμο;

Πάντα τις γυναίκες τις έχω συνδεδεμένες με κάτι μεταφυσικό. Ίσως επειδή έχουν αυτή τη δύναμη της τεκνοποιίας. Ζουν σε ένα κόσμο ανδρών, όπου το αρσενικό φύλο ορίζει τους κανόνες. Στην περίπτωση της Κλυταιμνήστρας έχουμε να κάνουμε με ένα πρόσωπο που υπηρετεί ένα ολοκληρωτικό σύστημα, ουσιαστικά καθαρίζοντας και πλένοντας τα πάντα στον οίκο της. Δεν μπορεί όμως να καθαρίσει όλα αυτά που την ενοχλούν. Η μόνη λύση είναι η απόλυτη καταστροφή. Η θηλυκή της πλευρά συνωμοτεί για να ανατρέψει το ζυγό που της έχουν επιβάλλει και το πετυχαίνει τελικά, με τη βοήθεια της κόρης της, που βγαίνει από τον κόσμο των νεκρών. Πρέπει να κλείσει τον κύκλο του αίματος που έχει ανοίξει και την καταδυναστεύει.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

- Ποιες είναι οι αναφορές σου αυτή τη φορά;

Οι αναφορές μου, χωροταξικά αλλά και χρωματικά έχουν να κάνουν με μια φασιστική αισθητική, αλλά και μια αντίληψη ότι ο άνδρας είναι ο κυνηγός και η γυναίκα μένει πίσω για να φροντίσει το σπίτι και να κάνει παιδιά. Είναι ένας κόσμος που συνομιλεί με την ομορφιά και την τελειότητα και αυτό αποτυπώνεται στην παράσταση. Αυτός ο κόσμος κάποια στιγμή όμως χαλάει και αποκαλύπτει τη σαπίλα του.

- Γιατί έδωσες τον τίτλο «Colossus»;

Είναι ο τίτλος ενός ποιήματος της Σύλβια Πλαθ, στο οποίο μιλώντας για άλλη μια φορά για τον πατέρα της, βλέπει τον εαυτό της να είναι εγκλωβισμένος σε μια συνεχή αναστήλωση ενός μνημείου αφιερωμένου στον πατέρα. Για μένα είναι μια γυναίκα καταδικασμένη για πάντα να συντηρεί το μνημείο ενός άνδρα, που την στοιχειώνει. Το πρόσωπο της Πλαθ αιωρείται λοιπόν πάνω από αυτή τη συνθήκη. Παράλληλα, ο Κολοσσός σαν λέξη, υπάρχει μέσα στον Αγαμέμνονα. Δεν σήμαινε τότε το τεράστιο. Είχε να κάνει με αγαλματίδια που έμοιαζαν με μενίρ παλαιολιθικής εποχής, που τα τοποθετούσαν κάπου για να απαγορεύουν την είσοδο και την έξοδο πνευμάτων από τη Γη. Απαγόρευαν την κυκλοφορία ανάμεσα στους δύο κόσμους. Εδώ δεν υπάρχει αυτός ο Κολοσσός με αποτέλεσμα τα πνεύματα να κυκλοφορούν ελεύθερα. Γι’ αυτό δημιουργείται το Χάος. Ένας εφιάλτης για τους βασικούς χαρακτήρες.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Σύνθεση Κειµένου – Σκηνικός Χώρος – Σκηνοθεσία: Θάνος Παπακωνσταντίνου
Σκηνικά – Κοστούµια: Νίκη Ψυχογιού
Κίνηση: Χαρά Κότσαλη-Νάντη Γώγουλου.
Σύνθεση Ήχων: Αντώνης Μόρας
Σχεδιασµός Φωτισµών: Χριστίνα Θανάσουλα
Γλυπτική: Αλέκος Μπουρελιάς
Βοηθός Σκηνοθέτη: Αριάννα Χατζηγαλανού
Φωτογραφία: Σταύρος Χαμπάκης
Διεύθυνση Παραγωγής: Κατερίνα Μπερδέκα
Ερμηνεύουν: Μαρία Καλλιμάνη, Θάνος Παπακωνσταντίνου, Ελένη Μολέσκη, Ιωάννα Μιχαλά, Βασίλης Βηλαράς, Γιάννης Ασκάρογλου, Τάσος Τσουκάλης – Δημητριάδης

INFO

Χώρος: Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, στον ειδικά διαμορφωμένο υπόγειο χώρο -2.
Πειραιώς 206, Ταύρος
Παραστάσεις: Μέχρι τις 28 Μαΐου
Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Πέμπτη έως Κυριακή στις 21:30
Διάρκεια: 90 λεπτά
Εισιτήριο: Κανονικό 15 ευρώ, Φοιτητικό /ανέργων / ΑΜΕΑ /άνω των 65 ετών 12 ευρώ

Πληροφορίες για την αγορά εισιτηρίων:

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Προπώληση:
Στα ταμεία του Ιδρύματος (Πειραιώς 206, Ταύρος) Δευ-Παρ 11:00 – 14:00 και τα απογεύματα μία ώρα πριν την παράσταση, τηλ. 210 3418579 και στο www.mcf.gr
Αγορά με πιστωτική κάρτα: Τηλεφωνικά στο 210 3418579 Δευ-Παρ 11:00 – 14:00 και στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος www.mcf.gr.

Εισιτήρια προπωλούνται επίσης και στα παρακάτω σημεία:
• Ticket Services Πανεπιστημίου 39 (Στοά Πεσματζόγλου),
Ώρες λειτουργίας: Δευ. & Τετ. 09:00 – 17:00, Τρ., Πεμ. & Παρ. 09:00 – 20:00, Σαβ. 10:00 – 14:00.
• Καταστήματα Forthnet
• Seretis travel Πανεπιστημίου 61, Αθήνα, τηλ. 210 3251295

Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια

Σχετικές ειδήσεις

Ρίκα Πανά: « Η ζωή σε μαθαίνει ότι πρέπει να βρεις έναν τρόπο να διαμαρτυρηθείς»

Απεβίωσε ο σπουδαίος συνθέτης Δήμος Μούτσης

Η «επιστροφή» της Ηρώς Κανακάκη: Η Εθνική Βιβλιοθήκη μας επανασυστήνει μια σημαντική ζωγράφο