Ιστορίες από το μέτωπο: Ξαναχτίζοντας τη ζωή

Ιστορίες από το μέτωπο: Ξαναχτίζοντας τη ζωή
Από Πάνος ΚιτσικόπουλοςNatalia Liubchenkova
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button

Κοινωνίες που βρίσκονται στην καρδιά της σύρραξης στην ανατολική Ουκρανία υπομένουν τις δυσκολίες με υποδειγματική αντοχή. Με τη φωτογραφική μηχανή της ανά χείρας, η δημοσιογράφος του euronews Ναταλία Λιουμπτσενκόβα ταξίδεψε στο Ντονιέτσκ.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

«Έχω μια έκπληξη για σένα», μου είπε η Γιάνα Σινίτσια.

Τη συνάντησα στο σιδηροδρομικό σταθμό του Σλαβιάνσκ, στην ανατολική Ουκρανία.

Τη γνώριζα από προηγούμενα ταξίδια μου σε αυτήν την καθημαγμένη λόγω του πολέμου περιοχή. Κατάγεται από το - ελεγχόμενο από τους αποσχιστές - Ντονιέτσκ, όμως εκτοπίστηκε λόγω των συγκρούσεων. Επέστρεψα για να καταγράψω νέες ιστορίες από την αντοχή, την υπομονή και την επιμονή των ντόπιων κοινοτήτων απέναντι σε μια σύρραξη που κρατά ήδη τέσσερα χρόνια. Αυτή τη φορά, η Γιάνα ταξιδεύει μαζί μου.

Πριν περάσει πολλή ώρα, συναντάμε περίπου δέκα γυναίκες, συνταξιούχους, που απολαμβάνουν το τσάι τους, απαγγέλλουν ποιήματα και χαζεύουν στο Facebook με τη βοήθεια μιας τεράστιας οθόνης που κρέμεται από τον τοίχο. Όπως μου λένε, συχνά ταξιδεύουν μαζί, προκειμένου να εξερευνήσουν τους πιο ενδιαφέροντες προορισμούς της περιοχής. Κάποιες φορές πηγαίνουν ακόμη πιο πέρα: στη δυτική Ουκρανία. Επίσης μαζί κάνουν δυναμικό βάδισμα, γιόγκα και μαθαίνουν αγγλικά ή χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών.

«Η αυτοεκτίμησή μου ανέβηκε κατακόρυφα»

Η Χαλίνα λέει για την αυτοεκτίμησή της που ανέβηκε κατακόρυφα: «Ζω με την εξαμελή μου οικογένεια. Λένε για μένα: ‘Η γιαγιά είναι απασχολημένη το Σάββατο, έχει αγγλικά’! Κι εγώ νιώθω σα να έχω ανοιξει τα φτερά μου. Παλιότερα το μόνο που έκανα ήταν δουλειές στο σπίτι».

Ο άνθρωπος πίσω από αυτήν την πρωτοβουλία είναι η ακτιβίστρια Ναταλία Μπονταρένκο. Η οργάνωσή της ονομάζεται «Ευτυχισμένη Ηλικία» και έχει θέσει ως αποστολή της να προσθέσει χρώμα στη ζωή των ντόπιων συνταξιούχων, πολλοί εξ αυτών έχουν πληγεί από τον πόλεμο.

Η Ναταλία Ρεμένιουκ είναι ακόμη μία από τις γυναίκες που αξιοποιούν αυτές τις δραστηριότητες. Ο γιος της ήταν στρατιώτης. Πολέμησε στις σκληρές εμφύλιες συγκρούσεις και σκοτώθηκε, γεγονός που την έριξε σε κατάθλιψη. Όμως η ένταξή της στην ομάδα την έβγαλε από αυτό το σκοτεινό τούνελ, όπως λέει.

«Βρισκόμουν εκτός επαφής, όταν έχασα το παιδί μου. Όμως η Ναταλία και οι άλλες γυναίκες άρχισαν να με βγάζουν από αυτήν την κατάσταση βήμα με το βήμα. Άρχισα να βλέπω κι εγώ τον εαυτό μου διαφορετικά. Μέχρι και μέικ απ άρχισα να βάζω! Μου αρέσουν πραγματικά οι συναντήσεις μας. Πάντα, όταν τελειώνει η μία, ανυπομονώ για την επόμενη».

«Οι ζωές μας ήταν μονότονες και τώρα συμβαίνουν τόσα πολλά πράγματα. Η ζωή μου άλλαξε εντελώς», λέει μια άλλη γυναίκα. Οι υπόλοιπες την ακούν και συμφωνούν θορυβωδώς μαζί της. Διακόπτουν η μία την άλλη, μοιραζόμενες αναμνήσεις από τα ταξίδια που έκαναν όλες μαζί, από τα μέρη που επισκέφθηκαν και τα νέα τοπικά εδέσματα που δοκίμασαν.

Τέτοιου είδους ευκαιρίες δεν προσφέρονται από το κράτος, σε αντίθεση με τη δυτική Ευρώπη, όπου συχνά οι ηλικιωμένοι ξαναζούν τη νεότητά τους μετά τη συνταξιοδότηση. Στην Ουκρανία, όμως αυτού του είδους οι πρωτοβουλίες δεν είναι ακριβώς καλοδεχούμενες. Οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες λένε πως οι οικογένειές τους έβλεπαν την οργάνωση με μισό μάτι στην αρχή, καθώς νόμιζαν πως επρόκειτο για κάποια αίρεση. Όμως τώρα, ακόμη και οι οικογένειές τους έχουν πειστεί, αφού βλέπουν την αλλαγή στις ζωές τους.

Οι ομαδικές συναντήσεις διεξάγονται στο Σλαβιάνσκ

Η κατάσταση στην περιοχή διαφέρει ανά κοινότητα και εξαρτάται κατά κύριο λόγο από την απόστασή τους από το μέτωπο.

Πέραν της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού, σχεδόν καμία άλλη ανθρωπιστική οργάνωση δεν κατάφερε να εργαστεί στις περιοχές που έχουν υπό τον έλεγχό τους οι φιλορώσοι αποσχιστές. Στις περιοχές που ανακτήθηκαν από τον ουκρανικό στρατό, οι κάτοικοι συχνά επιβιώνουν χάρη στη βοήθεια διεθνών οργανώσεων, εκκλησιών και εθελοντικών κινήσεων.

Το μέτωπο που χωρίζει τις περιοχές που ελέγχουν οι αποσχιστές από αυτές που ελέγχει η κυβέρνηση

Τα χωριά που βρίσκονται ακόμη πιο κοντά στο μέτωπο εκατέρωθεν της λεγόμενης «γραμμής επαφής» παραμένουν στο άμεσο έλεος των βομβαρδισμών. Η πρόσβαση σε ανθρωπιστική βοήθεια, βασικά ιατρικά υλικά ή ακόμη και υπηρεσίες πυρόσβεσης είναι περιορισμένη. Η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και νερού διακόπτεται συχνά.

Η ανοικοδόμηση θα πρέπει να αποτελεί μέρος κάθε ειρηνευτικής διαδικασίας, λένε οι ανθρωπιστικές οργανώσεις που δρουν στην περιοχή. Όμως συχνά χρειάζονται χρόνια και σε πολλές περιπτώσεις είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι που ξαναχτίζουν τις κοινότητές τους - κάποιες φορές με τη βοήθεια διεθνών δωρητών.

Η μαγειρική της Σβετλάνα

Στο Ολεκσάντρο-Καλινόβε, ένα χωριό σχεδόν 40 χιλιόμετρα από τη γραμμή επαφής, η Σβετλάνα Σοζάνσκα μας δίνει μια γερή γεύση από τη μαγειρική της.

Για τουαλέτα χρησιμοποιεί μια ξύλινη καλύβα στην αυλή. Όμως, ακόμη κι αν μέσα στο σπίτι της δεν διαθέτει μια εγκατάσταση τόσο άμεσης ανάγκης, η σύνδεσή της στο διαδίκτυο λειτουργεί αφάνταστα καλά. Της δώσαμε, λοιπόν, γυαλιά VR κι εκείνη τα φόρεσε. Μέσα από αυτά βλέπει τα μέρη της περιοχής της, τα οποία όμως ποτέ δεν είχε την ευκαιρία να επισκεφτεί. Και αντιδρά με επιφωνήματα θαυμασμού και ευχαρίστησης.

Η Σβετλάνα με γυαλιά VR

Το Ολεκσάντρο-Καλινόβε κάποτε είχε περισσότερους επισκέπτες. Το ίδιο το χωριό υπήρξε πόλος έλξης τουριστών πριν τον πόλεμο. Οι κάτοικοι των γύρω βιομηχανοποιημένων πόλεων ερχόντουσαν εδώ για να ζήσουν εκ του σύνεγγυς τη «ζωή του χωρικού». Απολάμβαναν την τοπική κουζίνα με φόντο ένα υπέροχο τοπίο.

Το μουσείο του χωριού το άνοιξαν και το λειτουργούν οι κάτοικοι. Ο Αντρίι Ταραμάν μας λέει: «Το χωριό μας βρίσκεται σε πολύ καλό σημείο. Δίπλα μας είναι το πάρκο Κλέμπαν Μπικ κι αυτό σημαίνει πολλά για μια περιοχή σαν τη δική μας. Διοργανώνουμε φεστιβάλ και διαχειριζόμαστε έναν προβατώνα, όπου οι τουρίστες μπορούν ακόμη και να κουρέψουν τα πρόβατα! Στο βουνό μας φτιάξαμε ένα τελεφερίκ. Οικογένειες από το Ντονιέτσκ έρχονταν εδώ για τα χειμερινά αθλήματα».

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Όμως από την έναρξη του πολέμου, η ροή των τουριστών στέρεψε. Ο δρόμος από το Ντονιέτσκ είναι σχεδόν άδειος.

Παρ’ όλα αυτά, οι κάτοικοι του χωριού συντηρούν το μουσείο τους, στο οποίο βλέπει κανείς φιλοτεχνημένα εκθέματα από διαφορετικές ιστορικές εποχές. Η ζέση τους έφτασε στο σημείο να αναπαλαιώσουν ένα αγρόκτημα του 19ου αιώνα!

Από το αναπαλαιωμένο αγρόκτημα του 19ου αιώνα

Με τις συγκρούσεις που άλλαξαν δραματικά την περιοχή να τραβάνε για χρόνια, ο Αντρίι δείχνει κουρασμένος. Στρατολογήθηκε νωρίς και έχασε κάποιους από τους στενότερους φίλους του. Παρά τις δυσκολίες, η ελπίδα του παραμένει. Είναι γεμάτος ιδέες για το πώς θα μεταμορφώσει την κοινότητά του και δηλώνει πεπεισμένος πως, μαζί με την ειρήνη, θα επιστρέψει και η ακμή του χωριού.

Η Γιάνα Σινίτσα και ο Αντρίι Ταμαράν στο Ολεκσάντρο-Καλινόβε

Πλησιάζουμε ακόμη περισσότερο στο μέτωπο και μπαίνουμε στο Χρανίτνε. Τα μισογκρεμισμένα από τους βομβαρδισμούς σπίτια είναι άδεια, όπως και οι δρόμοι του.

Πρόκειται για τη λεγόμενη «κόκκινη ζώνη», το σύνορο μεταξύ των περιοχών που κατέχουν οι αποσχιστές και εκείνων που ελέγχουν οι κυβερνητικοί με όριο τον ποταμό Κάλμιο. Το χωριό βρίσκεται ακριβώς στην όχθη του.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Το Χρανίτνε ιδρύθηκε τον 18ο αιώνα από τους Ουρούμ, μια ελληνική τουρκόφωνη μειονότητα με καταγωγή από τη χερσόνησο της Κριμαίας. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήρθαν στην περιοχή και κάποιοι Τατάροι, επίσης από την Κριμαία, γεγονός που εξηγεί την ύπαρξη τεμένους και μουσουλμανικού νεκροταφείου.

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η κατάσταση είναι σχετικά ασφαλής εδώ, με έμφαση στο «σχετικά». Η τελευταία φορά που το χωριό επλήγη από πύραυλο ήταν μόλις πριν λίγες εβδομάδες. Η πλειονότητα των ζημιών, ωστόσο, έγινε το 2014 και το 2015. Τα κτίρια με τις γκρεμισμένες στέγες συνεχίζουν να παρακμάζουν, καθώς, πολύ απλά, δεν υπάρχουν χρήματα για να ξαναφτιαχτούν.

«Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2014 και του 2015 μας βομβάρδιζαν συνεχώς. Η οροφή του ιατρικού κέντρου καταστράφηκε εντελώς. Στο ίδιο κτίριο στεγάζονταν η βιβλιοθήκη, ένα ωδείο και μια σχολή καλών τεχνών για παιδιά. Ξαναχτίσαμε την οροφή μόνη μας στο δεύτερο μισό του 2016, όμως το κτίριο δεν είχε θέρμανση. Σήμερα, την ανακαίνιση εδώ την κάνει ο Ερυθρός Σταυρός. Δεν υπήρχαν παράθυρα. Τώρα, χάρη στη βοήθεια φιλανθρωπικών οργανώσεων, καταφέραμε να βάλουμε και παράθυρα», μας εξηγεί η πρόεδρος του χωριού Βασιλίνα Νικολάγιεβα.

Αρκετοί ντόπιοι, μεταξύ τους και παιδιά, σκοτώθηκαν στη διάρκεια των μαχών. Παρ’ όλα αυτά, μόλις πρόσφατα αποκαταστάθηκε η πρόσβαση σε ένα από τα νεκροταφεία. Τα σημεία παρέμεναν αποκλεισμένα για λόγους ασφαλείας, καθώς οι όλμοι έπεφταν πάνω στους πιο πρόσφατα φτιαγμένους τάφους των θυμάτων του πολέμου, οι οποίοι είχαν και τους περισσότερους επισκέπτες.

Όμως η πιο χτυπητή αντίθεση σε αυτό το χωριό είναι εκείνη μεταξύ των προσωπικών τραγωδιών που έζησαν τόσοι πολλοί και του πόθου τους να ξαναχτίσουν αυτά που έχασαν.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Στο Χρανίτνε είδαμε δύο ντόπια μουσικά συγκροτήματα. Παίζουν τραγούδια σε τρεις γλώσσες: τουρκικά, ουκρανικά και ρωσικά.

Η Νικολάεβα μας λέει πως η τοπική διοίκηση έχει εστιάσει στην ανάπτυξη σημείων που θα προσφέρουν δραστηριότητες για τον ελεύθερο χρόνο και θα βοηθούν τους πιο ευπαθείς. Το χωριό διαθέτει επίσης μια παιδική χορωδία και μια λέσχη για συνταξιούχους.

Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται σε χώρο της περιοχής, όμως οι επισκέπτες πρέπει να προσέξουν και να αποφύγουν έναν από τους τοίχους του που υπέστη σοβαρές ζημιές από βομβαρδισμούς το 2014. Οι εργασίες στο κτίριο έχουν ξεκινήσεις, όμως προς ώρας η άμεση προτεραιότητα είναι η επισκευή της κατεστραμμένης οροφής.


Οι φωτογραφίες του κειμένου είναι της Ναταλία Λιουμπτσενκόβα από το οδοιπορικό της στην ανατολική Ουκρανία και την έκθεσή της με τίτλο «Ντονμπάς: Πέρα από τους τίτλους».

Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια

Σχετικές ειδήσεις

Πόλεμος στην Ουκρανία: Στους 50.000 οι αγνοούμενοι

Ινστιτούτο Μελέτης του Πολέμου: Οι διαφορετικές αφηγήσεις Κρεμλίνου - Λουκασένκο για το μακελείο

Στα τελικά του Euro 2024 προκρίθηκε η Ουκρανία