Τα αγριγούρουνα μεταδίδουν έναν ακόμη επικίνδυνο ιό στην Ευρώπη: οι άνθρωποι δεν κολλάνε αλλά οι οικονομικές συνέπειες είναι τεράστιες
Ο Covid-19 δεν είναι ο μόνος ιός που προκαλεί προβλήματα στην Ευρώπη, αυτή την περίοδο. Υπάρχει και η Αφρικανική Πανώλη των Χοίρων, ένας ιός που μεταδίδεται από τους αγριόχοιρους στους οικόσιτους χοίρους. Δεν μπορεί να μολύνει τους ανθρώπους. Έχει όμως σοβαρές οικονομικές συνέπειες.
Ένα εμπορευματικό πλοίο έφερε την αρρώστια από την Αφρική στην Γεωργία το 2007. Η αφρικανική πανώλη των χοίρων επεκτάθηκε στη Ρωσία και στην Ανατολική Ευρώπη. Εμφανίστηκε στην Πολωνία, το 2014. Πρόσφατα η ασθένεια έφτασε στα σύνορα της χώρας με την Γερμανία. Πώς έγινε κάτι τέτοιο; Ποιος ευθύνεται;
Ο Τόμας Ζντρογιέφσκι είναι μέλος μιας πολωνικής ΜΚΟ κατά του κυνηγιού: «Υπάρχουν ίχνη ζώου εδώ. Και υπάρχει και ένα εκεί. Αγριόχοιρος. Αυτό είναι το μέρος όπου έγινε το ομαδικό κυνήγι πριν από λίγες εβδομάδες. Μετέφεραν τα σκοτωμένα ζώα, μέσα από αυτό το χωράφι. Εδώ βλέπουμε μεγάλες κηλίδες αίματος, που έχουν αρκετά μέτρα μήκος. Είναι μεγάλο πρόβλημα, γιατί άλλα ζώα, άλλοι αγριόχοιροι μολύνονται από αυτό το αίμα».
Κάποιοι Πολωνοί κυνηγοί δεν σέβονται τους βασικούς ευρωπαϊκούς νόμους για τη διαχείριση των σκοτωμένων ζώων, που έχουν εφαρμοστεί για τη μείωση της εξάπλωσης της ασθένειας: «Το πρόβλημα είναι το ομαδικό κυνήγι, γιατί τα φοβισμένα ζώα μετακινούνται σε άλλες περιοχές, οπότε φέρνουν μαζί τους και την επιδημία προς τα δυτικά σύνορα της χώρας. Πολλά κυνηγετικές αποστολές έγιναν ακριβώς εδώ, παρόλο που το κυνήγι σε ομάδες είναι απαγορευμένο σ' αυτή την ουδέτερη ζώνη» επισημαίνει ο Τόμας Ζντρογιέφσκι.
Οι κυνηγοί έχουν πολλούς φίλους ανάμεσα στους αγρότες. Εδώ στη Δυτική Πολωνία, στο Μίντριρζετς, συναντούμε τον Πάβελ Εγκρόβσκι, ένα σημαντικό χοιροτρόφο κι επιχειρηματία, ο οποίος εξάγει χοιρινό κρέας στη Βρετανία και την Ιαπωνία. Όταν βρέθηκαν στην περιοχή αγριόχοιροι με αφρικανική πανώλη, ο εκτροφέας χοίρων πούλησε και τα 9.000 γουρούνια του. Και αύξησε τα μέτρα προστασίας: «Η βιοασφάλεια είναι πολύ σημαντική, γιατί έρχονται αυτοκίνητα από άλλα μέρη. Είναι υποχρέωσή μας να τα απολυμάνουμε, πρώτα περνώντας τα από αυτή την ειδική επιφάνεια για να καθαριστούν οι ρόδες τους. Και ψεκάζουμε με αυτό το απολυμαντικό υγρό όλες τις πλευρές του αυτοκινήτου».
Πρόσφατα συναντήθηκε με τον Υπουργό Γεωργίας της Πολωνίας. Οι αγρότες συμφωνούν με το σχέδιο της κυβέρνησης να σκοτώσει το 90% των πολωνικών αγριογούρουνων. Ο νόμος επιτρέπει τη χρήση σιγαστήρων. Μπορεί να εμπλακεί πλέον και ο στρατός της χώρας σ' αυτή την επιχείρηση. Νωρίτερα, αφού περιέφραξαν την περιοχή, σκότωσαν περίπου 2000 αγριογούρουνα. Ο Εγκρόφσκι αισθάνεται πολύ καλύτερα τώρα.
Ο χοιροτρόφος παίρνει κρατική επιδότηση για να μειώσει την εντατική εκτροφή χοίρων, κρατώντας τον μισό αριθμό ζώων σε σχέση με το παρελθόν. Είναι υπέρ των κυβερνητικών χειρισμών στο ζήτημα της αντιμετώπισης της αφρικανικής πανώλης και κάνει έντονη κριτική στην προηγούμενη κυβέρνηση: «Το πρόβλημα με την προηγούμενη κυβέρνηση ήταν ότι δεν είχαν ποτέ χρήματα, ούτε για να φτιάξουν περιφράξεις για τα αγριογούρουνα, ούτε για τη μαζική τους θανάτωση. Αυτή ήταν η κατάσταση με τους προηγούμενους. Επαναλάμβαναν διαρκώς ότι δεν υπήρχαν χρήματα».
Μήπως ώθησαν οι Πολωνοί κυνηγοί τα μολυσμένα αγριογούρουνα προς τα δυτικά; Τα συγκεκριμένα ζώα κολυμπούν καλά. Τον Μάρτιο, ένα άρρωστο ζώο βρέθηκε δέκα μόλις χιλιόμετρα από το ποτάμι που είναι το σύνορο Πολωνίας-Γερμανίας.
Για να κρατήσει τα αγριογούρουνα και την αφρικανική πανώλη των χοίρων μακριά, η Γερμανία προχώρησε γρήγορα στην κατασκευή μιας περίφραξης 130 χλμ που έχει ως στόχο την προστασία των συνόρων, στην περιοχή της Σαξονίας. Ο Ντιρκ Βίρφελ είναι ο επικεφαλής της ομάδας τεχνικών που έχουν αναλάβει την περίφραξη: «Οδηγούμε κοντά στο συνοριακό ποτάμι Νάισε , όπου φτιάξαμε αυτόν τον φράκτη για να εμποδίσουμε την αφρικανική πανώλη να περάσει στο γερμανικό έδαφος».
Ο καιρός είναι άσχημος αλλά ο Ντιρκ και οι συνάδελφοί του, συνεχίζουν να εργάζονται. Ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουν είναι τεράστιος: αν βρεθεί έστω κι ένα κρούσμα αφρικανικής πανώλης των χοίρων στην Γερμανία, η χώρα δεν θα μπορεί πλέον να εξάγει χοίρους στην Κίνα. Οι Ολλανδοί και Δανοί αγρότες έχουν ακριβώς τον ίδιο φόβο. Διακυβεύονται πολλά: Η ομάδα του Ντιρκ είναι η ασπίδα των εκτροφέων χοίρων της Δυτικής Ευρώπης: «Αυτός είναι ένας ηλεκτρικός φράκτης, σχεδιασμένος να απωθεί τα αγριογούρουνα. Γι' αυτό χρησιμοποιούμε το μπλε χρώμα. Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι τα αγριογούρουνα μπορούν να ξεχωρίσουν το μπλε χρώμα. Πάνω από αυτόν βάζουμε μια ειδική κορδέλα, που κινείται με τον αέρα και δημιουργεί έναν θόρυβο που τα απωθεί».
Σε αυτό το πρωτοποριακό εργαστήριο της Δρέσδης, συναντούμε μερικούς από τους κορυφαίους ερευνητές της ασθένειας. Οι κυνηγοί υποχρεούνται από τον νόμο να ενημερώνουν για κάθε σκοτωμένο αγριογούρουνο, που βρίσκουν στο δάσος. Έχουν προμηθευτεί έναν ειδικό εξοπλισμό. Παίρνουν βιολογικό δείγμα και το παραδίδουν στην ομάδα του Γιατρού Πέλε και στην βοηθό εργαστηρίου Μέλανι Σένιγκ.
Η συγκεκριμένη επιστημονική ομάδα είναι μέρος ενός μεγάλου εργαστηριακού δικτύου, που καλύπτει όλη την Ε.Ε. Η αποστολή τους είναι να ανιχνεύσουν τον ιό της αφρικανικής πανώλης των χοίρων. Η κυβέρνηση έχει δημιουργήσει μάλιστα μια ειδική ομάδα που είναι έτοιμη να επιβάλλει καραντίνα στα χοιροτροφεία. Ο δρ Ντίτριχ Πέλε τονίζει: «Η Αφρικανική Πανώλη των Χοίρων είναι επικίνδυνη μόνο για τα αγριογούρουνα και τους οικόσιτους χοίρους. Δεν μολύνει σε καμιά περίπτωση τους ανθρώπους. Απλά μπορεί να μεταδοθεί στα οικόσιτα γουρούνια. Αλλά υπάρχει κι ένας άλλος κίνδυνος: τα προϊόντα που περιέχουν κρέας από μολυσμένους χοίρους, όπως για παράδειγμα λουκάνικα, μπορούν να μεταφέρουν την ασθένεια σε μεγάλες αποστάσεις».
Επιστρέφουμε στην ανατολική Πολωνία, στην μικρή πόλη Γκες. Ο Αντρέι Βαστζούκ είναι τρίτη γενιά εκτροφέας χοίρων. Ανησυχεί αν θα μπορέσει να συνεχίσει την οικογενειακή παράδοση. Το 2019 ήταν μια καταστροφική χρονιά. 35.000 γουρούνια έπρεπε να θανατωθούν στην βορειοανατολική Πολωνία. Στη Δυτική Πολωνία, στις αρχές αυτού του έτους άλλα 24.000 γουρούνια θανατώθηκαν.
Ο χοιροτρόφος κατηγορεί την κυβέρνηση ότι δεν κάνει ερευνητικές αποστολές για να εντοπίσει τα νεκρά αγριογούρουνα, τα οποία θεωρούνται ως κινητές βόμβες μετάδοσης του ιού: «Δεν μαζεύουν τα νεκρά αγριογούρουνα εγκαίρως. Τα νεκρά ζώα βρίσκονται εκεί πολύ καιρό. Οι αρχές τα μαζεύουν μετά από 3-4 μέρες. Αυτό έχει προκαλέσει θυμό στους τοπικούς εκτροφείς, όπως είμαι κι εγώ. Πριν την εξάπλωση της ασθένειας, είχαμε 2000 εκτροφείς χοίρων στην περιφέρειά μας. Σήμερα, έχουν αντέξει μόλις 600».
Γερμανία και Πολωνία συνεργάζονται στενά σ' αυτό το ζήτημα. Οι εκτροφείς φοβούνται την οικονομική τους καταστροφή. Στην Ελλάδα, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων γνωστοποίησε την πλήρη εξάλειψη της αφρικανικής πανώλης των χοίρων στη χώρα μας στις 24 Απριλίου, μετά από την ανίχνευση κρούσματος τον Φεβρουάριο στις Σέρρες.