Το lockdown επιδείνωσε το ήδη ανησυχητικό πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας
Περίπου 6 γυναίκες δολοφονούνται κάθε ώρα από τον σύντροφό τους, τον πρώην τους ή ένα μέλος της οικογένειάς τους. Το lockdown έχει επιδεινώσει το ήδη ανησυχητικό πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας.
Η Έβελιν - δεν είναι το αληθινό της όνομα - μας παρουσιάζει τη δική της ιστορία: «Μου επιτέθηκε ο πρώην σύντροφός μου, ο οποίος ήρθε στα γραφεία της εταιρίας μου και είπε ότι θέλει να με σκοτώσει. Με χτύπησε με ξύλο στο κεφάλι. Γέμισα αίματα. Έσπασε το οστό στο φρύδι μου. Είμαι ζωντανή χάρις σε μια συνάδελφό μου. Έφευγε. Ήταν στο πάρκινγκ. Με άκουσε να φωνάζω. Εμφανίστηκε και έτσι σταμάτησε να με χτυπά. Εκείνη την στιγμή αυτός μου είπε: "Θα σε πάω στο νοσοκομείο". Τρομοκρατήθηκα. Ειλικρινά. Νόμιζα ότι θα με αποτελειώσει στο αυτοκίνητο».
Η ιστορία της Έβελιν, είναι μία από τις χιλιάδες που προέκυψαν από αυτή την πανδημία. Σε κανονική περίοδο, μία στις τρεις γυναίκες δηλώνουν ότι υφίστανται βία από έναν σύντροφο, πρώην σύντροφο ή μέλος της οικογένειάς τους. Κατά μέσο όρο, 100 γυναίκες πεθαίνουν κάθε μέρα. Δολοφονούνται από κάποιον γνωστό τους. Το lockdown, ωστόσο, οδήγησε σε τεράστια αύξηση της βίας. Σε μερικές χώρες, η κακοποίηση αυξήθηκε κατά 30%.
Είναι δύσκολο να έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα στην Ευρώπη για τις συνέπειες που είχε η πανδημία στην ενδοοικογενειακή βία. Δεν συγκεντρώνονται στοιχεία με έναν συστηματικό τρόπο. Στην Ιταλία, το Υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι υπήρξαν 11 δολοφονίες, στις 11 εβδομάδες της καραντίνας. Η 27χρονη Λορένα, που θα σπούδαζε ιατρική, δολοφονήθηκε από τον σύντροφό της, έναν νοσηλευτή που την κατηγόρησε ότι του κόλλησε τον ιό.
Τέσσερις γυναίκες δολοφονήθηκαν στην Ισπανία. Εδώ στην Χιρόνα, γίνεται μια τελετή στη μνήμη της μίας. Από τον Ιανουάριο έχουν καταγραφεί 20 γυναικοκτονίες. Ανεπίσημες πηγές αναφέρουν ότι ο αριθμός είναι διπλάσιος.
Στη Γαλλία, μόλις το 20% των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας αποφασίζουν να κάνουν μήνυση ή αναφορά στις αρχές για τους θύτες. Οι συνέπειες που αντιμετωπίζουν μετά από αυτό το βήμα, τις αποτρέπει να το καταγγείλουν δημόσια. Το άτομο που επιτέθηκε στην Έβελιν αφέθηκε ελεύθερος δύο μέρες μετά την επίθεση και ένα μήνα πριν τη δίκη. Έχουν καταγραφεί 40 γυναικοκτονίες από την αρχή του έτους.
Μόνικα Πίνα, Euronews:
Υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα μέτρα που εγγυώνται ότι ο πρώην σύντροφός σας δεν θα σας πλησιάσει;
Έβελιν, Θύμα βίας:
Δεν του επιτρέπεται να με πλησιάσει ή να έρθει σε οποιαδήποτε επαφή με μένα. Αλλά πέρα από αυτό, έγκειται στην καλή του θέληση. Δεν φτάνει.
Μόνικα Πίνα, Euronews:
Υπήρξε κάτι στην όλη διαδικασία που σας σόκαρε;
Έβελιν, Θύμα βίας:
Ότι δεν ακούγεται καθόλου η άποψη του θύματος. Έβγαλαν απόφαση, χωρίς να με ενημερώσουν. Κανείς δεν μου εγγυάται ότι θα είμαι ασφαλής.
02.45 Monica Pinna
Ότι αφέθηκε ελεύθερος;
Έβελιν, Θύμα βίας:
Όταν με κάλεσαν, τον είχαν ήδη αφήσει. Θα μπορούσε να συμβεί το οτιδήποτε.
Πέρσι, το γαλλικό υπουργείο Δικαιοσύνης παρουσίασε μια ανάλυση για 88 ανθρωποκτονίες ή απόπειρες ανθρωποκτονίας. Στο 65% αυτών των περιπτώσεων, η αστυνομία είχε ειδοποιηθεί νωρίτερα. Ποιες είναι λοιπόν οι δυσλειτουργίες του συστήματος; Ρωτήσαμε τη δικηγόρο Μπενεντίκτ Ντελ Βέκιο-Τσινς που ειδικεύεται στην προστασία των θυμάτων: «Υπάρχουν μέτρα-εργαλεία που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε. Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν πολλά παράπονα. Υπάρχουν πολλοί νόμιμοι τρόποι αντιμετώπισης του ζητήματος και ελάχιστοι άνθρωποι που δέχονται τις καταγγελίες και ανταποκρίνονται σ' αυτές. Υπάρχει έλλειψη ανθρώπινων αλλά και υλικών πόρων για να προσφέρουμε καταφύγιο στους ανθρώπους που έχουν υποστεί βία».
Το 2019 υπήρξε αύξηση των γυναικοκτονιών στην Γαλλία. Έγιναν πολλές διαδηλώσεις στη χώρα γι' αυτό το ζήτημα. Η κορύφωση όλων αυτών ήταν ένας τρίμηνος ανοικτός διάλογος μεταξύ οργανώσεων και πολιτικών, με στόχο να πάρει μέτρα η κυβέρνηση για να μειωθούν οι δολοφονίες γυναικών. Νέες, συγκεκριμένες πολιτικές τέθηκαν σε εφαρμογή κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Τα φαρμακεία έγιναν για παράδειγμα σημείο αναφοράς για τα θύματα. Οι γυναίκες μπορούν να χρησιμοποιήσουν συνθηματικές λέξεις για να ζητήσουν βοήθεια. Λειτούργησε αυτό το νέο μέτρο; Μιλήσαμε με την πρόεδρο των φαρμακοποιών στην περιφέρεια του Ροδανού, Βερονίκ Νουρί: «Δεν είχαμε τέτοιο περιστατικό στο φαρμακείο μου. Ρώτησα και τους άλλους συναδέλφους μου στην περιοχή, αλλά ούτε αυτοί είχαν. Είναι εντυπωσιακό, γιατί έπρεπε να είχαμε. Μάλλον δεν είχαν το θάρρος να έρθουν».
Σημεία υποδοχής δημιουργήθηκαν και σε ορισμένα σούπερ μάρκετ σε όλη τη Γαλλία. Το μοναδικό που βρισκόταν στην περιφέρεια της Λυών και είναι στην κρατική ιστοσελίδα, ήταν πολύ δύσκολο να το βρεις. Ήταν μάλιστα κλειστό όταν τελείωσε το lockdown.
Ειδικές τηλεφωνικές γραμμές οργανώσεων έκαναν την εμφάνισή τους. Η οργάνωση Viffil στην Λυών που ειδικεύεται στα δικαιώματα γυναικών δέχτηκε πάνω από 1000 κλήσεις, κατά τη διάρκεια των επτά εβδομάδων καραντίνας. Κατέγραψαν 230 γυναίκες που δεν είχαν αποτανθεί στην οργάνωση στο παρελθόν. Η Ελιζαμπέτ Λιοτάρ είναι η διευθύντρια: «Δεν υπάρχουν αρκετά κέντρα επείγουσας βοήθειας για γυναίκες. Παρόλα αυτά, κατά τη διάρκεια του lockdown, δόθηκαν πολλοί πόροι από το κράτος, τις περιφέρειες και τους ιδιώτες. Το κράτος άνοιξε 60 μονάδες στέγασης για γυναίκες που έχουν πέσει θύματα βίας. Συνεπώς υπάρχουν τώρα λύσεις για γυναίκες, τις οποίες δεν είχαμε συνήθως. Εάν σήμερα είχαμε δέκα διαμερίσματα ελεύθερα, πιστεύω ότι θα είχαμε 10 γυναίκες που θα έφευγαν από το σπίτι τους. Αυτό σημαίνει στις κανονικές μέρες ότι γυναίκες αναγκάζονται να μείνουν σπίτι τους γιατί δεν μπορούν να πάνε πουθενά αλλού».
Η πανδημία έδειξε με τον σαφέστερο τρόπο ότι οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο δεν είναι πάντα ασφαλείς στο σπίτι. Στην Ευρώπη, ενισχύθηκαν η προσπάθεια αλλαγής του νομικού πλαισίου, η ανταπόκριση της αστυνομίας σε τέτοια περιστατικά αλλά και οι παρεχόμενες υπηρεσίες που μπορούν να στηρίξουν τις γυναίκες. 34 κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν ήδη επικυρώσει την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, που περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη λίστα μέτρων για την προστασία των γυναικών:
«Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει μια τεράστια αλλαγή στις εθνικές νομοθεσίες. Έχουν θεσπιστεί περισσότερα και πιο συγκεκριμένα ποινικά αδικήματα. Σε πολλά κράτη που έχουν υπογράψει τη σύμβαση, έχει γίνει πολλή δουλειά για το αν η χρηματοδότηση και οι υπηρεσίες είναι επαρκείς ή αν πρέπει να υιοθετηθούν νέα μέτρα. Έτσι λοιπόν πολλές χώρες έχουν δημιουργήσει υπηρεσίες για την σεξουαλική βία, οι οποίες δεν υπήρχαν στο παρελθόν» επισημαίνει η Γιοχάνα Νέλες, γραμματέας της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Παρά την πίεση που δημιουργήθηκε από την πανδημία, η Ουγγαρία απέρριψε πρόσφατα την κύρωση την Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, μετά τη Βουλγαρία, τη Σλοβακία και τη Λετονία. Το κοινοβούλιο υιοθέτησε την κυβερνητική θέση ότι η Σύμβαση προάγει τις καταστροφικές ιδεολογίες για το φύλο και την παράνομη μετανάστευση. Η Βουδαπέστη συμφωνεί με την ουσία της Σύμβασης, την έχει υπογράψει αλλά επιμένει ότι δεν χρειάζεται να κάνει κάτι άλλο. Ο επικεφαλής του πρωθυπουργικού γραφείου Γκέργκελι Γκουλιάς υπογραμμίζει: «Αυτοί οι θεσμοί και τα μέτρα υπάρχουν ήδη στο ουγγρικό νομικό σύστημα. Είναι διασφαλισμένοι. Οι περισσότεροι έχουν δημιουργηθεί από το κόμμα Φιντές. Επιπλέον, αυτοί οι νόμοι είναι πολύ πιο αυστηροί τις περισσότερες φορές από τις προβλέψεις της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης».
Η Ένωση Γυναικείων Δικαιωμάτων Νane έχει υποστηρίξει πολλές φορές την ανάγκη κύρωσης της Σύμβασης. Η Γκιόργκι Τετ είναι μέλος της: «Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης θα μπορούσε να είναι μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την ενδοοικογενειακή και την σεξουαλική βία. Είναι πολύ κρίμα, γιατί αντί για αυτό, υπάρχουν μόνο αποσπασματικές προσπάθειες να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο».
Η ενδοοικογενειακή βία δεν διακρίνει ηλικίες ή κοινωνικά στρώματα. Τα θύματα θέλουν να ακουστούν ώστε να σωθούν ζωές και για να μπορέσουν να βρουν μια ισορροπία και πάλι στη ζωή τους, μετά το τραυματικό γεγονός που βίωσαν.