Η αποστολή για τον καρκίνο είναι μια από τις βασικές πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για την επόμενη δεκαετία, καθώς έχει στόχο να μειώσει θεαματικά τους θανάτους από την επάρατη νόσο
Καλώς ήλθατε σ’ αυτή την ειδική εκπομπή Futuris. Σας παρουσιάζουμε τις αποστολές που έχει θέσει η Ε.Ε. για να ανταποκριθεί στις μεγάλες προκλήσεις των καιρών μας. Πέντε αποστολές συνθέτουν αυτή την πρωτοβουλία, που εντάσσεται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη» και αναμένεται να ξεκινήσει το 2021. Έξυπνες πόλεις με ουδέτερο αποτύπωμα άνθρακα, υγεία του εδάφους και των τροφίμων, προστασία της ανοικτής θάλασσας αλλά και των εσωτερικών υδάτων, προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και η αποστολή που καλύπτουμε σήμερα: ο αγώνας ενάντια στον καρκίνο.
Κάθε χρόνο, ο καρκίνος είναι η αιτία θανάτου 1.400.000 ανθρώπων στην Ε.Ε. Η αποστολή για τον καρκίνο έχει ως στόχο να εμποδίσει το θάνατο 3 εκατομμυρίων ανθρώπων την επόμενη δεκαετία. Πώς; Ο πρόεδρος του Δ.Σ. της αποστολής για τον καρκίνο, Βάλτερ Ρικιάρντι, μας αναλύει από τη Ρώμη τους στόχους αυτής της πρωτοβουλίας: _«_Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που θέλουμε να εγγυηθούμε είναι όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες να έχουν πρόσβαση σε εξετάσεις ανίχνευσης του καρκίνου. Το 2003, το Συμβούλιο της Ευρώπης υιοθέτησε ήδη τις κατευθυντήριες γραμμές για την χρήση αυτών των εξετάσεων για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού, του παχέος εντέρου και του τραχήλου της μήτρας. Ακόμη και σήμερα όμως, δεν έχουν όλοι οι πολίτες πρόσβαση σ’ αυτές τις υπηρεσίες. Υπάρχουν ασθενείς σε ορισμένες χώρες που δεν έχουν πρόσβαση σε προληπτικές εξετάσεις, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν, λόγω αυτής της αδυναμίας. Χιλιάδες πολίτες είναι σ’ αυτή την κατάσταση. Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι όλοι οι πολίτες της Ε.Ε. έχουν δικαίωμα πρόσβασης σ’ αυτές τις υπηρεσίες, ώστε τα παθολογικά τους συμπτώματα να τυγχάνουν έγκαιρης διάγνωσης».
Πάμε να δούμε τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και των εξατομικευμένων θεραπειών σε ασθενείς με καρκίνο.
Βρυξέλλες
Το Ινστιτούτο Ζιλ Μπορντέ στις Βρυξέλλες διαθέτει 160 κλίνες για ασθενείς με καρκίνο. Σύντομα, ο αριθμός αυτός θα φτάσει τις 250 κλίνες. Η Ντελφίν Ρεμί διεγνώσθη με καρκίνο του μαστού, όταν ήταν 45 ετών, κατά τη διάρκεια μιας εξέτασης ρουτίνας. Μετά τη βιοψία και την πετυχημένη μαστεκτομή, οι γιατροί δεν ήταν σίγουροι πώς να συνεχίσουν: _«_Είχα την τύχη να κάνω ένα γονιδιωματικό τεστ, που βοήθησε να ορίσουμε τους πραγματικούς κινδύνους υποτροπής. Είχα 27% πιθανότητα υποτροπής. Ήταν σαφές ότι έπρεπε να κάνω χημειοθεραπεία».
Στην περίπτωση της Ολένα Σόστακ, ο καρκίνος του παχέος εντέρου δεν αντιμετωπίστηκε σωστά στην πατρίδα της, την Ουκρανία. Από την στιγμή που ήρθε στις Βρυξέλλες, η κατάσταση βελτιώθηκε: «Ο καρκίνος μου ήταν πολύ επιθετικός. Η χημειοθεραπεία δεν είχε αποτέλεσμα. Ο γιατροί μου εδώ συνέστησαν να πάρω μέρος σε μια πειραματική μελέτη σε ένα νέο πεδίο θεραπείας του καρκίνου, την ανοσοθεραπεία».
Για την Μαρτίν Πικάρ, διευθύντρια Επιστημονικών Προγραμμάτων του Ινστιτούτου και μέλος του ΔΣ της αποστολής για τον καρκίνο, και τα δύο αυτά παραδείγματα δείχνουν την ανάγκη να υπάρξουν σαφείς προτεραιότητες: «Η βασική προτεραιότητα είναι να κατανοήσουμε καλύτερα τον καρκίνο. Έχουμε πολλούς θανάτους από καρκίνο, γιατί δεν τον έχουμε ακόμη κατανοήσει σωστά. Υπάρχει ένα δεύτερος πυλώνας, που είναι η πρόληψη. Υπάρχουν ήδη αρκετές μέθοδοι έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου. Δεν εφαρμόζονται όμως παντού. Θέλουμε να ενισχύσουμε τις μεθόδους πρόληψης, που έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικές. Θέλουμε να βρούμε επίσης, όπου δεν έχουμε, μεθόδους διάγνωσης καρκινικών τύπων. Θέλουμε να βελτιώσουμε τη θεραπεία και να λύσουμε τις υπάρχουσες ανισότητες πρόσβασης σ’ αυτές τις θεραπείες στην Ευρώπη. Τέλος είναι επείγον να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής των ασθενών, κατά τη διάρκεια και μετά τη θεραπεία τους».
Παρίσι
Το να κατανοήσουμε καλύτερα τον καρκίνο συνεπάγεται μια πιο διεισδυτική και συνολική ερευνητική προσπάθεια διαφορετικών ειδικοτήτων και επαγγελμάτων. Για δεκαετίες, ο καρκίνος και ιδιαίτερα η λευχαιμία αποτελούν αντικείμενο μελέτης στο ινστιτούτο Σεν Λουί του πανεπιστημίου Παρί-Ντιντερό. Μετά από όλα αυτά τα χρόνια, οι προκλήσεις είναι ακόμη μεγάλες, όπως επισημαίνει η Κριστίν Σομιέν, αντιπρόεδρος της αποστολής για τον καρκίνο και πολυετής ερευνήτρια εδώ: «Πρέπει να κατανοήσουμε πώς γεννιέται το καρκινικό κύτταρο. Πώς το ανοσοποιητικό μας σύστημα του επιτρέπει να μείνει στο σώμα μας. Πώς πολλαπλασιάζονται. Πώς εξαφανίζεται και πώς μπορεί και επιστρέφει μετά από χρόνια. Για να καταλάβουμε αυτούς τους μηχανισμούς συμπεριφοράς των καρκινικών κυττάρων, χρειαζόμαστε έρευνα. Και αυτή η έρευνα απαιτεί συντονισμό διαφορετικών τομέων: των μαθηματικών, της φυσικής, της χημείας. Όχι μόνο της βιολογίας».
Ταλίν
Για την Κέι Ιλμγέρβ, ιδιοκτήτρια καφέ στην Εσθονία, η ζωή άλλαξε στα 53 της, όταν διεγνώσθη με καρκίνο του μαστού, όπως η μητέρα της, δέκα χρόνια νωρίτερα: «Μετά την μαστεκτομή, χρειαζόμουν χρόνο για ανάρρωση. Τώρα κάνω χημειοθεραπεία. Θέλω πολλή ώρα να έρθω στο Ταλίν για θεραπεία, επειδή δεν ζω εδώ στην πρωτεύουσα. Κατά τ’ άλλα, νομίζω ότι τα έχω πάει καλά».
Η Κέι είναι μία από τους 200.000 εθελοντές που συνεισφέρουν στην Βιοτράπεζα της Εσθονίας. Οι ερευνητές εδώ υποστηρίζουν ότι η γενετική μπορεί να προβλέψει σοβαρά περιστατικά υγείας, όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη τύπου 2, αλλά και διαφορετικές μορφές καρκίνου, όπως μελάνωμα ή καρκίνο του προστάτη και του πνεύμονα. Ο εκτελεστικός διευθυντής της Βιοτράπεζας της Εσθονίας, Αντρές Μετσπαλού είναι μέλος και αυτός του ΔΣ της αποστολής για τον καρκίνο: «Παίρνουμε δείγματα αίματος. Και από αυτά εξάγουμε DNA, γονιδιωματικό υλικό. Και στη συνέχεια αναλύουμε περίπου 800.000 ποικιλόμορφες θέσεις σ’ αυτό το γονιδίωμα. Χρησιμοποιούμε τις πληροφορίες που συγκεντρώνουμε, για να κάνουμε προγνώσεις για τον κίνδυνο εκδήλωσης ασθενειών σε ατομικό επίπεδο. Διαφορετικές θέσεις είναι υπεύθυνες για διαφορετικές ασθένειες. Για τον καρκίνο του μαστού έχουμε μια ομάδα θέσεων. Και για τα καρδιαγγειακά νοσήματα μια άλλη».
Η Μέρικε Βέρικ ήταν 40 ετών όταν εμφάνισε καρκίνο του μαστού. Τώρα, στα 53 της, αυτή η νοσοκομειακή σύμβουλος αισθάνεται ότι ήταν πολύ τυχερή: «Εάν έπρεπε να συμβουλεύσω ασθενείς που διαγνώστηκαν με παρόμοιο καρκίνο, θα τους έλεγα να βασιστούν στις οικογένειές τους και να ακούσουν τους γιατρούς τους. Πρέπει να είναι προσεκτικές με το τι κάνουν στην καθημερινότητά τους και να μείνει όσο πιο θετικές γίνεται. Και βέβαια να ακολουθούν πιστά τις συμβουλές των γιατρών».